Αρχιτεκτονική κομψότητα σε ένα μεταβαλλόμενο Beyoğlu

Από την πρώτη στιγμή που βρέθηκα στην Πόλη, τον Αύγουστο του 2010, ξεκίνησα να την ανακαλύπτω σπιθαμή προς σπιθαμή. Από τότε δεν σταμάτησα να περπατώ στα μήκη και τα πλάτη της, να την περιγράφω, να την παρατηρώ και να βιώνω τις μικρές καθημερινές αλλαγές της. Στρέφοντας την μνήμη μου στις πρώτες εικόνες που αντίκρυσα και συγκρίνοντας αυτές με τις σημερινές, επιβεβαιώνεται η άποψή μου πως η Πόλη μεταβάλλεται με γοργούς ρυθμούς. Αυτό βέβαια είναι διαχρονικό γνώρισμά της και ανέκαθεν οι εξελίξεις, οι νοοτροπίες, οι συνθήκες και το κλίμα που επικρατούσε εναλλάσσονταν με τόσο γοργούς ρυθμούς όσο ίσως σε κανένα άλλο κέντρο του πλανήτη μας.
Σκοπός της σημερινής ανάρτησης δεν είναι να καταπιαστεί με όλες τις αλλαγές που συντελέστηκαν στην Πόλη και την κοινωνία της τα τελευταία χρόνια. Αυτό θα ήταν αδύνατο λόγω του μεγέθους της, της ποικιλίας και πολυπλοκότητας της, με αποτέλεσμα η προσέγγιση να είναι ελλιπής και να καταλήγει σε γενικότητες άρα και σε αναλήθειες ή εσφαλμένα συμπεράσματα. Επιλέγοντας μετά από πολύ καιρό να βρεθώ και να περπατήσω στην καρδιά του Πέραν, ανακάλεσα στην σκέψη μου τις πρώτες μου εικόνες και εντυπώσεις, τοποθετώντας τις δίπλα στις σημερινές, έχοντας για συντροφιά την αρχιτεκτονική κομψότητα που ευτυχώς ακόμα είναι παρούσα στο Beyoğlu.

Εξαίσιο καμαρόκλειδο επί της Ίστικλαλ

Φουρούσι με ανάγλυφη γιρλάντα

Κορινθιακό κιονόκρανο

Καμαρόκλειδο με ανάγλυφο Σταυρό σε είσοδο μαρμάρινης πύλης καθολικού ναού

Κάθετη διακόσμηση γεισίπου με ανάγλυφη φυτομορφική απεικόνιση

Ίσως αυτό να είναι και ένα από τα λιγοστά κοινά χαρακτηριστικά με τα προηγούμενα έτη, που κατορθώνουν ακόμα να με ευδαιμονούν και να αποτελούν μέτρο σύγκρισης σε ότι αφορά την αισθητική και την κομψότητα, αφού κακά τα ψέματα οι περισσότερες μεταβολές στο Σταυροδρόμι έχουν αρνητική χροιά.
Πιθανόν η εκκίνηση για αυτήν την μεταμόρφωση στην δεκαετία που διανύουμε να ξεκίνησε μέσα από το τεράστιο "επισκευαστικό" πρόγραμμα με διαφορετικά κριτήρια και προτεραιότητες που συντελείται τα τελευταία χρόνια στο Πέραν. Από αυτήν την τάση δεν γλύτωσε ούτε η Ίστικλαλ (διάβασε εδώ και εδώ) και οι περισσότεροι από τους Πολίτες έχουν πλέον αντιληφθεί τις αλλοιώσεις και τους σκοπούς της.

Φρεσκοβαμμένα κτίρια με κακογουστιά και μουτζούρες...

...που φέρνουν στο προσκήνιο αρνητικά συναισθήματα και ψυχοπλάκωμα

Σε αντίθεση με κάθε λογής κτίσματα του παρελθόντος. Το εικονιζόμενο είναι αστυνομικό τμήμα και ταυτόχρονα ένα αρχιτεκτονικό κόσμημα

Φουρούσια, γείσοι, μπαλούστρα και άλλες διακοσμήσεις σε σχήματα που υποδηλώνουν την αστυνομική ιδιότητα του κτιρίου

Η αισθητική κατάπτωση μέσα από την οικιστική μεταβολή είναι βέβαια μια μόνο πτυχή αφού σταδιακά αλλάζει ο γενικότερος χαρακτήρας του Μπέιογλου.

Προσωπεία...

...λέοντες...

...παρουσίες άλλων διαστάσεων...

...και αγάλματα "αυτόπτεις μάρτυρες" την μεταβολής των τελευταίων ετών

Κάποτε εδώ χτυπούσε η καρδιά της Πόλης και των πολιτών της ενώ παράλληλα η Ιστικλάλ λειτουργούσε ως καθρέπτης της σύγχρονης Τουρκίας και της ευρωπαϊκής δυναμικής της, διατηρώντας όμως ταυτόχρονα και την ιδιαιτερότητά της. Παράλληλα αποτελούσε σημείο αναφοράς, συνάντησης, διασκέδασης και γαστρονομίας των Πολιτών. Πλέον μετατρέπεται ολοένα και περισσότερο σε έναν απρόσωπο εμπορικό πεζόδρομο με κύρια χαρακτηριστικά τον αχαλίνωτο καταναλωτισμό, την παρουσία πολυεθνικών και οικονομικά ανώφελων εταιριών, τον μαζικό τουρισμό και την φιλαργυρία. Τρανό δείγμα όλων αυτών αποτελεί η καταναλωτική επέλαση των Αράβων, οι οποίοι αποτελούν τις περισσότερες φορές, και ιδιαίτερα τις πρωινές ώρες, την κυριότερη αγοραστική παρουσία στην İstiklal.

Η παρουσία των Αράβων αυξήθηκε δυναμικά τα τελευταία έτη...

...με την İstiklal να αποτελεί πόλο έλξης στην καταναλωτική διάθεσή τους

Εικόνες που εικάζουν ότι στο σταυροδρόμι μεταξύ εξευρωπαϊσμού και αραβοποίησης, για την ώρα, η πορεία δείχνει προς την ανατολή

Η παρουσία αραβικών επιγραφών απουσίαζε παντελώς την προηγούμενη πενταετία. Στις μέρες μας όμως λειτουργούν ως φαντασμαγορικός κράχτης

Το καλοκαίρι του 2013 και τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν γύρω από το πάρκο Γκεζί (δες και εδώ) ήταν ακόμη ένα χρονικό σημείο αναφοράς της μεταβολής στο Μπέιογλου αφού από τον χειμώνα που ακολούθησε, ένα μεγάλο ποσοστό της τουρκικής νεολαίας και κοινωνίας γενικότερα έπαψε να νοιώθει προσκόλληση ή προσέλκυση από την νέα εικόνα του Πέραν και αυτό που αντιπροσωπεύει στις δικές τους σκέψεις. Οι αριθμοί μπορεί να ανθίζουν μα η σκέψη και το ένστικτο των Πολιτών άλλα αισθάνονται.
Και στα δικά μου μάτια σπανίζουν εικόνες με νέους και νέες στα διάφορα σοκάκια, να χαμογελούν, να αγκαλιάζονται, να διασκεδάζουν, να επικοινωνούν με τρόπο αυθόρμητο, αυθεντικό και ειλικρινή. Αντ' αυτού κυριαρχεί σταδιακά ένας επιφανειακός ανταγωνισμός καταναλωτικής προβολής ενώ παράλληλα η φιλαργυρία συνοδεύεται από τιμαριθμική τρέλα που οδηγεί σε απόγνωση. Και τις μεταμεσονύκτιες ώρες η κατάσταση στα στενά γύρω από το Σταυροδρόμι είναι πραγματικά πνιγηρή από τις εικόνες δυστυχίας που μπορεί κανείς να αντικρίσει.

Στολίδια αποζητούν φροντίδα και αποκατάσταση

Σπουδαία ανακάλυψη αφού ο διάκοσμος του νεοκλασικού κτιρίου φέρει οθωμανική επιρροή όπως τα σταλακτοειδή πρίσματα

Οι συλλογισμοί μου γύρω από την εικόνα του πεζοδρόμου Ίστικλαλ και κυρίως των γύρω σοκακιών στο άμεσο μέλλον φέρνουν την επιφάνεια την αγωνία και τον φόβο πως η υποβάθμιση θα εξακολουθεί να χειροτερεύει. Από την μία πλευρά διότι θα συνεχίζεται η παρούσα νοοτροπία και πορεία αλλά και επειδή θα υπάρξει σταδιακή αναβάθμιση των γειτονικών συνοικιών. Το "νέο" Ταρλάμπασι ετοιμάζεται και αναμένεται να απορροφήσει προβολή και να μείνει σε αξιοπρεπή κατάσταση για αρκετό καιρό. Και φυσικά ανάπτυξη και προβολή θα υπάρξει στον αντίποδα, στο παραθαλάσσιο Karaköy, το οποίο θα αποτελέσει ένα πραγματικό μαργαριτάρι στο ξεκίνημα της επόμενης δεκαετίας. Το σημαντικότερο στοιχείο και συνάμα στοίχημα θα παραμείνει η αντίδραση των Πολιτών και κατά πόσο θα συνεχίζουν να βρίσκουν διέξοδο έκφρασης της κοινωνικότητάς τους και των αναγκών τους στα προάστιά τους.

Κάθετη ανάγλυφη διακόσμηση

Μπαλούστρα ως κύριο στοιχείο του εξώστη

Κλασσικές γραμμές με παρουσία ανάγλυφων δράκων

Όμορφη πρόσοψη κτιρίου με την παρουσία αμφορέα

Αέτωμα με πλούσιο διάκοσμο

Το καλύτερο γιατρικό σε τούτη την πτώση θα είναι ο χρόνος, που κάποια στιγμή θα πραγματοποιήσει των κύκλο του και η φροντίδα των Πολιτών. Ακόμα κι αν αυτό το χρονικό διάστημα διαρκέσει για πολύ ακόμη και στην πορεία η αλλοίωση και η υποβάθμιση συνεχιστεί, η αρχιτεκτονική κομψότητα σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο Μπέιογλου θα δείχνει τον δρόμο της αναβάθμισης, της αξιοπρέπειας και της καλαισθησίας, στην Πόλη και στον εσωτερικό μας κόσμο.