Αυτά που φεύγουν, αυτά που μένουν και αυτά που έρχονται

Σχεδόν έχουν περάσει πέντε χρόνια από τα γεγονότα του πάρκου Γκεζί (ξαναθυμήσου εκείνες τις ημέρες, διαβάζοντας εδώ) και ανελλιπώς στην σκέψη μου υπήρχε η απορία για την εξέλιξη της περιοχής γύρω από το πάρκο αλλά και αν θα ταιριάξει με τις δικές μου εκτιμήσεις. Είχα από τότε διατυπώσει την άποψη ότι η δημιουργία άπλετου χώρου με την πεζοδρόμηση της πλατείας Ταξείμ, άνοιγε το έδαφος για την παρουσία ενός νέου συμβόλου και σημείου αναφοράς στο προβεβλημένο και ως κεντρικότερο σημείο της Πόλης.
Μετά από μία πενταετία, σε μία από τις πλέον σπάνιες περιηγήσεις μου εκεί, ήρθε η επιβεβαίωση στις αρχικές εκτιμήσεις μου και αποτελεί την κατάλληλη στιγμή να καταγραφεί στο χρονοντούλαπο της ιστορίας αλλά και των χαμπεριώτικων περιηγήσεων. Η παρουσίαση δεν αφορά την εξέλιξη της χωροταξίας της πλατείας μα κυρίως στην έκλειψη των συμβόλων που την χαρακτήρισαν για δεκαετίες αλλά και όσων, ακόμα, αποτελούν σημείο αναφοράς. Παράλληλα να καταδειχθεί με έμφαση την κυρίαρχη τάση που έχουμε εισέλθει.
Με λίγα λόγια, η σημερινή δημοσίευση θα αφορά αυτά που φεύγουν, όσα μένουν και κυρίως αυτά που έρχονται.

Το πάρκο Γκεζί τελικά παρέμεινε αναλλοίωτο, στον χώρο όμως γύρω από την πλατεία Ταξείμ συντελούνται σοβαρές μεταβολές

Η περίφημη όπερα και πολιτισμικό κέντρο δίπλα από την πλατεία, το Atatürk Kültür Merkezi, θα αποτελεί σε μερικές βδομάδες ή μήνες παρελθόν και θα αναφέρεται μόνο σε βιβλία ή σε παλιές φωτογραφίες.
Κατασκευασμένο το 1969 και αφιερωμένο στον ιδρυτή του κοσμικού κράτους της Τουρκίας, Κεμάλ Ατατούρκ, αποτελούσε ένα στολίδι τέχνης για πολλές δεκαετίες, συμβάλλοντας στην καλλιέργεια και ψυχαγωγία χιλιάδες Πολιτών.
Αποτελούνταν κυρίως από δύο αίθουσες, μία 1307 θέσεων που χρησιμοποιούνταν ως κυρίως χώρος του εθνικού θεάτρου και μπαλέτου, ενώ η άλλη, 502 θέσεων, χρησιμοποιούνταν για συναυλίες και κατεξοχήν προβολής παραστάσεων όπερας.
Επιπλέον υπήρχαν άλλα 1200 τετραγωνικά μέτρα με αίθουσες παρουσιάσεων, εκθεσιακοί χώροι, βοηθητικές αίθουσες, όπως η διάσημη σκηνή Aziz Nesin αλλά και κινηματογράφος 206 θέσεων.
Είχε καταστραφεί μερικώς σε πυρκαγιά το 1970 αλλά το 2008 επισκευάστηκε στο πλαίσιο των προετοιμασιών της Πόλης ως πολιτιστικής ευρωπαϊκής πρωτεύουσας! Ακόμα και το 2008 φαντάζει τόσο μακρινό πλέον και το Ατατούρκ Κουλτούρ Μερκεζί αποτελεί ένα σύμβολο της Πόλης που φεύγει και δίνει την θέση του σε ένα νέο σύμβολο.

Μία από τις τελευταίες φωτογραφίσεις του άλλοτε μεγαλοπρεπούς κτιρίου. Αφιερωμένο στον Κεμάλ Ατατούρκ, δεν χωρά πλέον στην λίστα αναφοράς ως σύμβολο στο κέντρο της Πόλης. Τώρα άλλα είναι αυτά που αποτελούν σημείο αναφοράς και την τάση του προσεχούς μέλλοντος

Υπάρχουν βέβαια και τα σύμβολα στην ευρύτερη περιοχή της πλατείας Ταξείμ που συνεχίζουν να κοσμούν και να αποτελούν σημεία αναφοράς σε ότι αφορά την αναγνωρισιμότητά τους στην Πόλη.
Αναφέρομαι φυσικό στον ναό της Αγίας Τριάδος (διάβασε την παρουσίασή της, εδώ) με τα μεγαλοπρεπή καμπαναριά της να μαγνητίζουν την ματιά, αποτελώντας σημείο αναφοράς και συναισθηματική πυξίδα για όσους από εμάς περιφερόμαστε στο Πέρα, αλλά και στο Cumhuriyet Anıtı, το μνημείο που επίσης αποτελεί το σύμβολο της κοσμικής Τουρκίας και ένα από το περισσότερο αναγνωρίσιμα σημεία της Πόλης

Ο μεγαλοπρεπής ναός της Αγίας Τριάδος και το μνημείο Cumhuriyet Anıntı

Για την παρουσία της Αγίας Τριάδας ως παρουσία και ως σύμβολο εκτιμώ πως δεν συντρέχει καμία ανησυχία αλλά προσωπικά δεν είμαι και τόσο σίγουρος για το μεσοπρόθεσμο μέλλον του Cumhuriyet Anıtı. Εξάλλου συμβολίζει κάτι που αποτελεί "ρετσινιά και κατάντια" για τον σημερινό άρχοντα της Τουρκίας, το κοσμικό κράτος. Δεν θα μου φαινόνταν παντελώς απίθανο, στο πλαίσιο αποδόμησης του Κεμάλ Ατατούρκ, αν στα επόμενα 5-6 χρόνια παρουσιαστούν φαινόμενα φθοράς τη καταστροφής του (όπως για παράδειγμα κάποιος προβοκατόρικα να τοποθετήσει εμπρηστικό ή εκρηκτικό μηχανισμό και ύστερα απλά να χαρακτηριστεί ως τρελός, φανατικός αλλά η "δουλειά" να έχει ήδη γίνει και τα έργα αποκατάστασης να μετατεθούν για κάποια στιγμή στο μέλλον)

Το Cumhuriyet Anıtı κατασκευάστηκε στην Ιταλία από τον γλύπτη Pietro Canonica το 1928 και έπειτα το 11 τόνων βάρους μνημείο μεταφέρθηκε στην Πόλη για να υποδηλώνει με τον πιο εμφανή τρόπο την νέα τάξη πραγμάτων στην Τουρκία.
Κύριο χαρακτηριστικό του είναι η δίπλευρη απεικόνιση των Τούρκων αλλά και η παρουσία της σοβιετικής βοήθειας στον αγώνα της δικής τους εθνικής ανεξαρτησίας.

Η μία πρόσοψη του μνημείου αφορά την περίοδο του πολέμου κατά των Ελλήνων, Αρμενίων, Γάλλων και εμμέσως κατά των Ιταλών και Ηνωμένου Βασιλείου. Σε αυτή την πρόσοψη τιμούνται και οι σοβιετικοί Mikhail Fronze και Kliment Voroshilov, θυμίζοντας τον ενεργό ρόλο και βοήθεια των σοβιετικών στον αγώνα ανεξαρτησίας και ίδρυσης κράτους των Τούρκων

Η άλλη πλευρά του μνημείου υπενθυμίζει τον κοσμικό χαρακτήρα της χώρας αλλά και συνολικά την παρουσία του Κεμάλ Ατατούρκ ως στρατιωτικού και πολιτικού άρχοντα. Ο χρόνος θα δείξει αν θα παραμείνει το μνημείο για πολύ ακόμα στην θέση του. Ο συμβολισμός μεγάλος και τα στοιχήματα δεκτά.

Υπάρχουν βέβαια και τα σύμβολα που έρχονται και μάλιστα με τρόπο ταχύ και εμφατικό.
Θυμάμαι πριν τόσα χρόνια να περπατώ στον ευρύχωρο πεζοδρομημένο χώρο του Ταξείμ και να συνομιλώ με φίλους: "Θα κατασκευάσει εδώ ένα τζαμί ο Ταγίπ και θα τα σκεπάσει όλα", και όλοι κοιτούσαν δύσπιστα.
Να που ο καιρός ήρθε, ομολογώντας όμως ότι έπεσα έξω ως προς στην ακριβή θέση του.

Το νέο σύμβολο του Πέρα: το τζαμί της πλατείας Ταξείμ!  

Μεγαλοπρεπές και κατασκευαζόμενο με γοργότατους ρυθμούς

Στοχευμένες παρουσιάσεις στο κέντρο της πλατείας

Το τζαμί θα αποτελέσει ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα σημεία της Πόλης αφού η τοποθεσία που βρίσκεται το καθιστά από μόνη της ως αξιοθέατο, τόπο συναντήσεων με εύκολη προσβασιμότητα και κατάλληλο για μεγάλες φιέστες.

Έχουν δοθεί κυβερνητικές οδηγίες ώστε το τζαμί να τελειώσει σε χρόνο ρεκόρ

Δύο μιναρέδες 30 μέτρων θα προσδίδουν την απαιτούμενη μεγαλοπρέπεια ενώ ο χώρος του κουλιγιέ θα περιλαμβάνει βοηθητικούς χώρους και μεγάλο συντριβάνι στην αριστερή πλευρά του τζαμιού.

Εκτός από την ισλαμική επιτάχυνση της χώρας, ας μην λησμονούμε ότι βρισκόμαστε, ακόμα, σε περίοδο εκτάκτου ανάγκης με στρατιωτικά οχήματα να βρίσκονται συχνά πυκνά ακόμα στους δρόμους

Από τις μακέτες παρατήρησα πως θα είναι ένα σχετικά μοντέρνου ρυθμού τζαμί και στα δικά μου μάτια θα συνεχίζει από εκεί που σταμάτησε η οθωμανική αρχιτεκτονική των τζαμιών της Πόλης, θυμίζοντας μερικώς τζαμιά όπως του Ντολμάμπαχτσέ ή το Νουσρέτιγιε δίχως όμως τα μπαρόκ στοιχεία εκείνης της εποχής. Αντ'αυτού θα δοθεί μεγαλύτερη σημασία στον φυσικό φωτισμό με την παρουσία πάρα πολλών παραθύρων, σε σημείο που μου θύμισε το τζαμί της Mihrimah στο Εντιρνέκαπί.

Ίσως αυτό να αποτελέσει και το νεοωθομανικό ρυθμό στην κατασκευή τζαμιών στο άμεσο μέλλον ή μετά την κομβική ημερομηνία του 2023.

Ο κυρίως χώρος του κουλιγιέ βρίσκεται εκεί που άλλοτε υπήρχε το αμαξοστάσιο του τράμ (διάβασε και εδώ)

Η είδηση της κατασκευής του τζαμιού παρουσιάστηκε από τα μέσα ενημέρωσης αναλυτικά, προπαγανδίστηκε με τον κατάλληλο τρόπο, όχι όμως για μεγάλο χρονικό διάστημα, κάτι που υποδηλώνει πως θεωρήθηκε δεδομένο και η αποδοχή του ήταν μεγάλη, με τους ενδεχόμενους διαφωνούντες να προτιμούν την σιωπή για ευνόητους λόγους.

Τα 3 σύμβολα της πλατείας Ταξείμ. Το πέρασμα από το χριστιανικό Πέραν, στο κοσμικό τουρκικό κράτος και τέλος στον ισλαμικό παροξυσμό. Αυτά που μένουν, αυτά που φεύγουν(;) και αυτά που έρχονται

Το τζαμί θα έχει χωρητικότητα μόνο 960 πιστών, κάτι που για τα μεγαλομανή δεδομένα της σημερινής Τουρκίας μοιάζει περιορισμένη. Σκέφτομαι πως ο πραγματικός όγκος προσευχομένων μουσουλμάνων θα βρίσκεται έξω από αυτό αφού εξάλλου ένα τζαμί δεν αποτελεί στην πραγματικότητα έναν ιερό χώρο ιεροτελεστιών αλλά είναι ένας πρακτικός χώρος που συμβάλει στον συντονισμό της προσευχής.

Ο χώρος γύρω από το τζαμί προσφέρεται για τις μεγαλύτερες ισλαμικές φιέστες που έχει γνωρίσει ο τόπος

Ήδη όσο συνεχίζονται οι εργασίες κατασκευής, στην διάρκεια της μεσημεριανής προσευχής είδα έκπληκτος τα μικρά στενά έξω από το τζαμί να χρησιμοποιούνται από εκατοντάδες μουσουλμάνους, οι οποίοι παραταγμένοι προσεύχονταν. Επομένως μετά το τέλος των εργασιών και σε περιόδους μεγάλων γιορτών ή ειδικών περιστάσεων η ισλαμική λαοθάλασσα των πιστών θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη, προσφέροντας εικόνες που η δυναμική και ο συμβολισμός τους θα χρησιμοποιηθεί δεόντως.