Στα ίχνη του μακρινού συγγενή

Έχω ρωτηθεί πολλές φορές ως τώρα για την καταγωγή μου και την σχέση μου με την Πόλη. Πάντα αποκρινόμουν οτι είμαι από το Περιστέρι Αττικής, αφού άλλωστε εκεί γεννήθηκα και μεγάλωσα όπως και οι γονείς μου. Γνωρίζοντας μόνον σε γενικές γραμμές την καταγωγή μου, άρχισα πρόσφατα να ενδιαφέρομαι για περισσότερες λεπτομέριες. Έτσι ανακάλυψα πως κατάγομαι απ'το χωριό Μήδεια, το σημερινό Kıyıköy της Τουρκίας.

Η άποψή μου είναι πώς δεν υπάρχει ελληνική οικογένεια που πηγαίνοντας 3, 4, 5, 10 (βάλτε όποιον αριθμό θέλετε) γενιές πίσω δεν θα συναντήσει ρίζες ή σημαντικά περάσματα στα εδάφη της Τουρκίας ή άλλων χωρών.
Εκείνες τις εποχές υπήρχε μια διαρκής μετακίνηση, δραστηριότητα και επαφή του ελληνικού πληθυσμού με τα προαιώνια κέντρα του. Εποχές που ο Ελληνισμός δεν περιορίζονταν στην λογική της υπηκοότητας των πολιτών ενός κράτους αλλά απλώνονταν σε μήκη και πλάτη, ελεύθερος από σύνορα, περιορισμούς και "καλούπια", έπαιρνε επιρροές, αφομίωνε, προέτασσε την ιδιαιτερότητά του και αποτελούσε τρόπο σκέψης και ζωής.

Το άλλο παρακλάδι του οικογενειακού μου δέντρου ανακάλυψα οτι βρίσκεται στο χωριό Δάφνη Καλαβρύτων, που κάποτε λεγόνταν Στρέζοβα. Ρωτώντας του ηλικιωμένους της οικογενείας, έφτασα στο όνομα Παικόπουλος.

Στην Μονή του Αγίου Ανδρέου εν τη Κρίσει

Στην περιοχή του σημερινού Koca Mustafa Paşa και ιδιαίτερα στην δυτική πλευρά της περιοχής, κοντά στα Χερσαία Τείχη, υπάρχουν αρκετά τεμένη με ιστορικό υπόβαθρο, αρχιτεκτονικές ιδιαιτερότητες και αθέατες πτυχές. Ένα από αυτά είναι το Koca Mustafa Paşa Sümbül Efendi Camii που πίσω από τις αλλαγμένες όψεις του υποκρύπτει την Μονή του Αγίου Ανδρέου εν τη Κρίσει. Η απογευματινή μουσουλμανική προσευχή που μόλις ξεκινούσε δεν κατάφερε να με αποκόψει από την επίσκεψη στον ναό. Εξάλλου οι μουσουλμάνοι εκεί δεν έδειξαν να ενοχλούνται από την παρουσία μου.

Η βόρεια πλευρά του ναού. Οι αναγκαίες μετατροπές και αλλοιώσεις αρχικά δεν φανερώνουν την βυζαντινή καταγωγή του

Στην Παναγία της Σούδας

Υπάρχουν συνοικίες στην Πόλη που κατά το παρελθόν γνώρισαν ιδιαίτερα ένδοξες στιγμές αλλά στις μέρες μας δεν παρατηρείται κάτι ανάλογο. Μία τέτοια περιοχή είναι και το σημερινό Εğrikapı, που κάποτε ονομάζονταν Χαρσία ή και Καλλιγαρία, εξαιτίας της κλίσης των παρακειμένων Τειχών και της Πύλης που υπάρχει εκεί. Ελάχιστα στοιχεία μαρτυρούν την ζωντάνια και την ιδιαιτερότητα του παρελθόντος και ένα από αυτά είναι η εκκλησία της Παναγίας της Σούδας.
Θέλησα να την επισκεφθώ και να αντιστρέψω στην σκέψη μου την εξέλιξη των εποχών. Από μια "ξεχασμένη" περιοχή, δίχως ποίμνιο και εξωστρέφεια, να ψηλαφίσω τις παλιές εποχές, τότε που βρίσκονταν στο προσκήνιο και παρείχε εκπαιδευτικές και νοσηλευτικές υπηρεσίες.

Η Παναγιά της Σούδας, τριγυρισμένη από τον χαρακτηριστικό κίτρινο μαντρότοιχο

Στο ίδιο σημείο υπήρχε προγενέστερος βυζαντινός ναός αφιερωμένος στον Άγιο Νικήτα ενώ για κάποια περίοδο ο ναός τιμούνταν και στο όνομα του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος. Η Παναγία της Σούδας, πιθανόν πήρε την ονομασία της από Κρητικούς που εγκαταστάθηκαν εκεί, δείχνοντας για ακόμη μια φορά την διαρκή μετακίνηση που υπήρχε στα κέντρα του Ελληνισμού. Ήταν ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα της Πόλης εξαιτίας των πολλών θαυμάτων που αποδίδονταν στην θαυματουργή Εικόνα της Παναγίας και ως κέντρο της κοινότητας συγκέντρωνε γύρω του τόσο διάφορες εκπαιδευτικές υποδομές όσο και νοσηλευτικές.

Τότε και τώρα Νο.5

Εκτός από την συνεχή περιπλάνηση στα μήκη και τα πλάτη της Πόλης, την εξερεύνηση και την επαφή με όλες της πτυχές της, μία ακόμη δραστηριότητά μου είναι η διαρκής καταγραφή της στον φωτογραφικό φακό μου. Μέσα από αυτή την διαδικασία επιθυμώ να συγκρίνω τις φωτογραφίες μου με αυτές του παρελθόντος αλλά και να διαφυλλάσω τις τωρινές ως σημείο σύγκρισης με το μέλλον. Εξάλλου η παρούσα εικόνα της Πόλης μεταβάλλεται γοργά.
Έτσι έφτασα στην πέμπτη δημοσίευση της κατηγορίας Τότε και τώρα. Η ανάρτηση αυτή περιλαμβάνει τις πρόσφατες φωτογραφίες των τελευταίων εβδομάδων. Μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις διαπίστωσα πως πράγματι το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω καθώς μερικές υπέροχες και σπάνιες φωτογραφίες του περασμένου αιώνα έχουν μπεί οριστικά στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Τα σημεία που απεικονίζονται έχουν πλέον αλλοιωθεί ή εξαφανιστεί από το πρόσωπο της Πόλης.

Ο ναός της Αγίας Θέκλας στις Βλαχέρνες...το σημείο αυτό έχει πλέον ισοπεδωθεί

Πιθανόν αν υπάρχει κάποιο συνδετικό στοιχείο με την άνω φωτογραφία και το παρελθόν, αυτό να είναι το τελευταίο ξύλινο καλύβι

Εκεί που άλλοτε βρισκόνταν ο ναός της Αγίας Θέκλας, περιτριγυρισμένος από ταπεινές κατοικίες, στις μέρες μας υπάρχει ένα τεράστιο εργοτάξιο όπου χτίζονται δεκάδες διαμερίσματα. Ο χώρος είναι αποκλεισμένος και η είσοδος επιτρέπεται μόνο σε εργάτες και χειριστές μηχανημάτων. Δεν μπορούσα να συμβιβαστώ στην ιδέα να μείνω εκτός του εργοταξίου. Ξέρω οτι μόλις ολοκληρωθούν τα έργα, η περιοχή θα είναι παντελώς αγνώριστη. Έτσι εισήλθα στο αποκλεισμένο τετράγωνο, περπατώντας κατά μήκος του ανύπαρκτου πλέον toklu sokak (γιατί οι λέξεις κρύβουν πίσω τους και δεύτερες σημασίες) με την φωτογραφική μηχανή σε ετοιμότητα και ύφος επιστάτη κατασκευστικών έργων. Ήταν μάλλον τόσο πειστική και επιβλητική η παρουσία μου που ακόμα και τα σκυλιά που φύλασσουν τον χώρο με πλησίασαν υποταγμένα.

Πίσω απ'τα μεσκίτια....συναντώ τα μοναστήρια

Η μεταβολή της ρυμοτομίας και του χαρακτήρα της Πόλης μέσα στους αιώνες και τις χιλιετίες είναι λογικό να έχει συντελεστεί με πολλές εναλλαγές και αποχρώσεις. Η αλλαγή, αλλοίωση ή ανανέωση είναι εξάλλου χαρακτηριστικά όλων των μεγαλουπόλεων και αυτές οι μεταβολές μοιάζουν να οξύνονται ολοένα και ταχύτερα στην εποχή μας. Υπάρχουν βέβαια και ορισμένα κτίσματα που καταφέρνουν να "ξεγλιστρούν" από αυτήν την τάση, διατηρώντας έναν δεσμό με το παρελθόν. Και η ιδιαιτερότητα σε αυτό το παρελθόν είναι πως σχεδόν πάντα πίσω του κρατά ένα ακόμα διαφορετικό υπόβαθρο που σαγηνεύει, υπενθυμίζει και δηλώνει παρών ακόμα και σήμερα.

Συγκεκριμένα, αναφέρομαι στα μεσκίτια που είναι διασκορπισμένα παντού στην Πόλη και η θρησκευτική τους φύση τα έχει γλιτώσει από τον αφανισμό. Ο τυχαίος επισκέπτης ή περαστικός ίσως αντιλαμβάνεται την ιστορικότητα των κτισμάτων και την σύνδεσή τους με την οθωμανική εποχή. Η γοητεία και η ιδιαιτερότητά τους όμως πηγάζει από το γεγονός οτι πίσω από τα περισσότερα μεσκίτια, ουσιαστικά διασώζονται βυζαντινά μοναστήρια!

Το σημερινό Mustafa Çavuş Mescidi. Κάποτε Μονή των Αγίων Μηνοδώρας, Μητροδώρας και Νυμφοδώρας

Η φανέρωση του Αγιάσματος του Αγίου Φανουρίου

Παρ'ότι έχουν περάσει ήδη αρκετά χρόνια περιπλάνησης στις Πολίτικες συνοικίες, υπάρχουν ακόμα τόσα πολλά πράγματα που συναντώ για πρώτη φορά και συνάμα μαγεύομαι, ενθουσιάζομαι και συγκινούμαι. Σε μία τέτοια κατηγορία ιδιαιτεροτήτων ανήκουν και οι "αρτηρίες" της Πόλης, τα Αγιάσματά της και τούτη την φορά είχα την τιμή και την ευτυχία να βρεθώ σε έναν χώρο που αρχικά δείχνει την εντύπωση πως είναι δυσκολοπρόσιτος και δεν φανερώνει στον καθένα την θρησκευτική και ιστορική ιδιαιτερότητά του. 

Αυτή ήταν η πρώτη σκέψη μου καθώς βρέθηκα έξω από την είσοδο του Αγιάσματος του Αγίου Φανουρίου. Στην κατηφόρα ανάμεσα στα Ταταύλα και το Ντολάπντερέ, ένα απλό κτίσμα σαν μονοκατοικία που δεν τραβά την ματιά, ούτε προιδεάζει για κάτι. Μόλις όμως έφτασα στο κατώφλι του, μου φανερώθηκαν οι αγιασμένες πτυχές της Πόλης.

Το μικρό, γκρίζο κτίσμα δεν προιδεάζει για την εσωτερική του ιδιαιτερότητα

Μόλις όμως πέρασα το κατώφλι του, ο ενθουσιασμός μου μετράπηκε σε έκπληξη και μετά σε δέος

Δύο ορόφους κάτω από την επιφάνεια του δρόμου, βρίσκεται το Άγιασμα του Αγίου Φανουρίου

Απογευματινό ναμάζι στο Hekimoğlu Ali Paşa Camii

Η διαρκής επιθυμία ιχνηλάτησης των Πολίτικων σοκακιών, έχει ως αποτέλεσμα να έρχομαι σε άμεση επαφή με όλες τις πτυχές της Πόλης και να την γνωρίζω όλο και καλύτερα απ'άκρη σ'άκρη. Μία από αυτές τις πτυχές είναι και τα ιστορικά τεμένη της Πόλης και είμαι ευτυχής που μπορώ να διαπιστώνω τις ιδιαιτερότητες τους, να νοιώθω τα αποτυπώματά τους στον χρόνο και κατανοώ τα "ατομικά" χαρακτηριστικά τους. Μπορώ επίσης να παραδεχτώ πως τα τεμένη δίχως μεγάλη τουριστική κίνηση είναι περισσότερο απολαυστικά, μεταφέρουν τρομερή αμεσότητα και μου προσφέρουν απλοικό μα συνάμα όμορφο υλικό για τον φωτογραφικό φακό μου. Τέτοιες εικόνες ομορφιάς και αμεσότητας πέρασα στο τέμενος Hekimoğlu Ali Paşa, παρακολουθώντας εκ των έσω την απογευματινή μουσουλμανική προσευχή.

Το τζαμί Χεκίμογλου, περιτριγυρισμένο από έναν άκρως περιποιημένο κήπο, χαρακτηρίζεται από αρχιτεκτονική λεπτότητα 

Μαρμάρινη διακόσμηση με πολλές λεπτομέριες στην κεντρική είσοδο του τζαμιού

Το τέμενος ολοκληρώθηκε το 1735 με την κατασκευή του να διαρκεί μόνο ένα έτος και ουσιαστικά αποτελεί το τελευταίο σημαντικό έργο κλασσικής νοοτροπίας, εγκαινιάζοντας μια νέα αρχιτεκτονική περίοδο αφού παραθέτει για πρώτη φορά στοιχεία πρωτομπαρόκ. Ο τρούλος αποτελεί το κυρίαρχο στοιχείο του οικοδομήματος, δορυφορούμενος από 6 μικρότερους, ενώ τα κιουλάχια στην κορυφή των μιναρέδων διαμορφώνονται με νέα σχέδια.