Πέμπτη 26 Σεπτεμβρίου 2013

Στους τουρμπέδες της Πόλης

Βρισκόμενος στα αμέτρητα και λατρεμένα μου πολίτικα σοκάκια, οι περιπλανήσεις, εκτός του ότι είναι ασταμάτητες και πάντα προσφέρουν κάτι καινούριο, έχουν επίσης την ιδιότητα να περιέχουν τόσα πολλά διαφορετικά στοιχεία, έτοιμα να με γοητεύσουν και να μου δείξουν μια άλλη πτυχή αυτής της ανεπανάληπτης Πόλης. Κάθε γωνία, κάθε σοκάκι και νέο στενό που εισέρχομαι στους ατελείωτους περιπάτους μου, προσφέρουν συγκινήσεις, γνώσεις και με φέρνουν σε στενότερη και αμεσότερη επάφη με το γεωγραφικό σταυροδρόμι και χωνευτήρι των πολιτισμών.
Ένα από τα σημεία που αφιέρωσα χρόνο στην τελευταία μου περιπλάνηση είναι οι τουρμπέδες, οι οποίοι είναι διάσπαρτοι σε εκατοντάδες σημεία της αχανούς Πόλης. Το Türbe ουσιαστικά πρόκειται για μαυσωλείο και συνήθως βρίσκεται κοντά σε τζαμιά αλλά διαθέτει και εξωτερικό χώρο με υπαίθρια μνήματα.
Χαρακηριστικό τουρμπέ της Πόλης, περιτριγυρισμένο με μνήματα
Οι τουρμπέδες αποτελούνται από δύο μέρη, την κρύπτη που είναι τοποθετημένοι οι νεκροί και τον κυρίως τουρμπέ, κάτι σαν το δικό μας παρεκκλήσι, όπου υπάρχουν κενά φέρετρα, σκεπασμένα με πολύτιμα υφάσματα που φέρουν κεντητές επιγραφές με ρητά του Κορανιού.
Μπορεί αρχικά στην μουσουλμανική θρησκεία να απουσίαζε κάθε μεγαλοπρέπεια στους τάφους των νεκρών, τελικά όμως στο πέρασμα του χρόνου βρέθηκε η τομή που συνδυάζει την απλότητα με τον καλλωπισμό και την καλαισθησία.
Εσωτερικό ενός türbe με κενούς τάφους 
Ο τρούλος καλλιτεχνείται συχνά με ανάγλυφη διακόσμηση που δεν προκαλεί συναισθήματα υπερβολής
Διακόσμηση από το Sultan Mahmud Türbesi
Επειδή το κλειστό μαυσωλείο εμποδίζει την βροχή να πέφτει στον τάφο και για να μην στερηθεί ο νεκρός το νερό που θεωρείται Θείον δώρο, κατασκευάστηκαν και άστεγα μαυσωλεία που συχνά περικυκλώνονται με σιδερένια ελάσματα, ιδίως για σημαντικές προσωπικότητες και Αγίους των μουσουλμάνων.
Μουσουλμάνες προσεύχονται μαζικά γύρω από τον τάφο κάποιου Ηazreti, δηλαδή κάποιου Αγίου
Καλλωπισμένος τάφος στον εξωτερικό χώρο ενός τουρμπέ
Η πλειοψηφία των μουσουλμανικών τάφων στους τουρμπέδες της οθωμανικής κληρονομιάς είναι κατασκευασμένοι με μία οριζόντια πλάκα που στα άκρα της έχει δύο κατακόρυφες στήλες. Η στήλη προς του μέρος της κεφαλής του νεκρού είναι μεγαλύτερη και εκεί αναγράφεται το όνομα ή η χρονολογία θανάτου. Στην στήλη των ποδιών αναγράφεται κάποιο ρητό του Κορανιού ή περιέχει άνθη.
Όλα τα χαρακτηριστικά ενός τουρμπέ σε μία φωτογραφία

Υπαίθρια μαυσωλεία με στήλες, επιγραφές και διακοσμήσεις
Διάκοσμος γυναικείου τάφου
Στην κορυφή της ψηλότερη στήλης υπάρχει το κιουλάχι, το οποίο στους ανδρικούς τάφους φέρνει κάπως το σχήμα μανιταριού. Από εκεί όμως γίνεται αντιληπτό το επάγγελμα ή ο βαθμός του νεκρού. Στις γυναικίες ταφόπλακες λαξεύονταν συνήθως λουλούδια. Για πολύ σημαντικά πρόσωπα υπάρχουν επιπλέον πληροφορίες και βιογραφικά σημειώματα και εκτός από άψογα καλλιτεχνήματα, αποτελούν και ιστορικά ντοκουμέντα. Το γεγονός οτι δεν έχω την δυνατότητα κατανόησης των οθωμανικών επιγραφών αντισταθμίζεται από την γοητεία που ασκεί η καλλιτεχνική προσέγγιση.
Παραμελώντας την μουσουλμανική γραμμή απλότητας, μα τι άλλο να αντιπαραθέσει κανείς σε ένα τέτοιο μνημείο;
Στήλη με κιουλάχι και επιγραφή
Tάφος που μου τράβηξε λίγο παραπάνω την προσοχή...
...λόγω και του επιθέτου που αναγράφεται στην βάση
Στήλη με κιουλάχι, επιγραφές και διάκοσμο που υποδηλώνει κάποιο σημαντικό πρόσωπο
Νοιώθοντας σαν "κοντορεβυθούλης" που περιπλανιέται σε ένα δάσος πέτρινων "μανιταριών"
Σίγουρα η επίσκεψη και η εξερεύνηση ενός τουρμπέ δεν ανταποκρίνεται στις προτιμήσεις όλων. Ίσως για αρκετούς να θεωρούνται και ως αχρείαστα στοιχεία πάνω στην Πόλη. Έχω να αντιπαραθέσω πως ευτυχώς που υπάρχουν και οι τουρμπέδες διότι απαγορεύεται η ανύψωση πολυκατοικιών και μεγάλων εμπορικών κτισμάτων γύρω από αυτούς. Έτσι τουλάχιστον διατηρείται μια διαφορετική φυσιογνωμία μιας γραφικής περιόδου, που τόσο έχουμε ανάγκη από την διαρκή αλλοίωση της Πόλης. Επιπλέον, μια επίσκεψη με σωστές πληροφορίες και ενημέρωση σε έναν τουρμπέ παρουσιάζει μεγάλο καλλιτεχνικό και ιστορικό ενδιαφέρον και με την παρουσία του τονίζει την ιδιαιτερότητα και την "πολυχρωμία" της Πόλης των πόλεων.

11 σχόλια:

  1. Θοδωρή,

    δεν χορταίνω να "περπατώ" μαζί σου. Αν και δεν σχολιάζω πάντα, να ξέρεις ότι είσαι η πρώτη μου φροντίδα όταν καθίσω στον υπολογιστή. Πάντα είμαι περίεργος με τι "γεύσεις" θα μας γαργαλήσεις τον ουρανίσκο. Να'σαι καλά και εύχομαι να απολαμβάνεις αυτό που κάνεις, γιατί για μας ούτε λόγος. Περνάμε καλά.
    Θανάσης (Βόλος)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ευχαριστώ Θανάση μου και τα χαιρετίσματα στον αγαπημένο Βόλο. Σε ευχαριστώ για τα καλά λόγια και είμαι χαρούμενος να ακούω ότι απολαμβάνεις Πολίτικες στιγμές. Μου αρέσει και είναι σκοπός μου να έρχονται τα θέματα των αναρτήσεων λίγο απρόσμενα. Έτσι λοιπόν έγινε και τους τουρμπέδες.
      Να είσαι καλά και να τα ξαναπούμε συντομα και πάλι.
      Καλό βράδυ
      Θοδωρής

      Διαγραφή
  2. Γειά σου Θοδωρή, να υποθέσω ότι επέστρεψες στην Πόλη; Οπου και νά σαι, νά είσαι καλά, δεν μας αφήνεις χωρίς ερεθίσματα από την αγαπημένη Πόλη, η οποία μας έλλειψε τελευταία!
    Τουρμπέδες λοιπόν! έχουμε περάσει από πολλούς, χωρίς αλήθεια να τραβήξουν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον μας να δούμε το εσωτερικό τους ή να παρατηρήσουμε προσεκτικά τον περιβάλλοντα χώρο. Επίσης αγνοούσα τον περιορισμό της δόμησης
    γύρω τους, σωτήρια διάταξη! Αισθητικά θα έλεγα ότι μάλον είναι κομάτι της φυσιογνωμίας της Πόλης.
    Καλό βράδυ
    Πόπη-Λάρισα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γειά σου Πόπη και καλησπέρα! Είδες τελικά...πως στην Πόλη υπάρχει πάντα κάτι που με την πρώτη ματιά δεν σου τραβάει την προσοχή, μα κάποια στιγμή αντιλαμβάνεσαι την αξία, την ιδιαιτερότητα και γιατί όχι και την ομορφιά του. Πιστεύω πως οι φωτογραφίες είναι όμορφες και αντιπροσωπευτικές. Σίγουρα συμφωνώ και εγώ πως οι τουρμπέδες είναι αναπόσπαστο κομμάτι της πολίτικης πολυχρωμίας.
      Να είσαι καλά και να έχεις ένα όμορφο βράδυ.
      Θοδωρής

      Διαγραφή
  3. Γεια σου, Θοδωρή!
    Τολμώ να πω ότι μας ξάφνιασες πάλι με τη συγκεκριμένη ανάρτηση. Αν και είναι λίγο ανατριχιαστική (ιδίως ο τάφος του Ziya Gölkap...), είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε κάποια πράγματα για τους νεκρούς των άλλων θρησκειών και πολιτισμών. Πού τους τοποθετούν, με ποιο τελετουργικό κ.ά. και έτσι καταλαβαίνεις τη θέση τους στην κοινωνία των... ζωντανών. Eυχαριστώ για τις πληροφορίες που μου χάρισες!
    Να είσαι καλά, θα τα ξαναπούμε!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα Μαράκι και ευχαριστώ για το σχόλιο. Είναι πάντα σημαντικό να βλέπουμε πράγματα και ταυτόχρονα να κατανοούμε και την σημασία τους.
      Καλό βράδυ και τα λέμε σύντομα

      Διαγραφή
  4. Τί ὡραῖα ὅλα αὐτὰ τὰ κρυμμένα, τὰ μὴ τουριστικὰ μέρη τῆς ΚΠολης! Σὲ εὐχαριστοῦμε ποὺ τὰ μοιράζεσαι μαζί μας, Θοδωρή!
    Ἐπίσης ἔχει ἐνδιαφέρον ἡ ὀθωμανικὴ/μουσουλμανικὴ τεχνοτροπία, ἡ ὁποία στὴν προσπάθειά της νὰ καλύψει τὸ κενὸ ποὺ προκαλοῦσε ἡ ἀπαγόρευση ἀπεικόνισης προσώπων, ἔφτασε στὴν τελειότητα τὶς ἀναπαραστάσεις ἀπὸ τὸν φυτικὸ κόσμο.
    Keep uploading, Teo!

    Νῖκος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Τελικά είδες Νίκο μου.....τελικά με οποιουσδηποτε περιορισμούς και απαγορεύσεις, η καλλιτεχνική προσέγγιση θα βρεί τρόπο έκφρασης.
      Καλό βράδυ και Πολίτικους χαιρετισμούς στα Γρεβενά.
      Θοδωρής

      Διαγραφή
  5. Αχ βρε Θοδωρή, μ΄αρέσει που έλεγα πως "ξέρω" την Πόλη!
    Τι να πω... Μετά τα τόσα πήγαιν΄ έλα μου κι επειδή όταν την τριγυρίζω νιώθω σαν να είμαι στη γειτονιά μου, πίστευα ότι την ξέρω, όχι καλά αλλά τέλος πάντων αρκετά καλά. Κι όμως, μέσα από τις αναρτήσεις σου ανακαλύπτω μια άλλη Πόλη, μυστηριακή, παράδοξη, γεμάτη αντιθέσεις και πέφτω σε μια καινούργια αγάπη που με συγκινεί το ίδιο με την πρώτη!
    Χίλια φιλιά

    Ε.-
    Σίγουρα στην πρώτη μου βόλτα γνώρισα κυρίως τα "δικά μας"! Στην επόμενη, δυνάμει στερεοτύπων, γνώρισα και τα τουριστικά! ΄Υστερα πήρα σβάρνα μαχαλάδας και σοκάκια και στεκόμουν σ΄ότι τραβούσε το μάτι μου. Κι η αλήθεια είναι ότι βρήκα πολλά απ΄αυτά που με τράβηξαν μέσα στις αναρτήσεις σου και το καταχάρηκα. Μετά αποτύπωσα διάφορα παράξενα, παράδοξα ή περίεργα κι αυθεντικά. Τέλος, ανακατεύτηκα κι έφαγα και χόρεψα κι ήρθα κοντά με τους ντόπιους! Αλλά... ούτε οι ντόπιοι, ούτε τα βιβλία ούτε οι φωτογραφίες τα καταφέρνουν τόσο καλά όσο εσύ όσον αφορά το θέμα Πόλη!
    Σημ.:΄Εχω όμως και μια άλλη αγάπη που τη λένε Σμύρνη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Γειά σου Ελένη και ευχαριστώ για το σχόλιο, την επικοινωνία και τα καλά λόγια..
    Όσο για την Πόλη....ο καθένας έχει την δική του πλευρά προσέγγισης. Το υπέροχο είναι πως αν έχει κανείς την διάθεση, ανακαλύπτει συνεχώς μια διαφορετική Πόλη , με διαφορετικές πτυχές και όψεις.
    Να είσαι καλά και πολλους Πολίτικους χαιρετισμούς

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Φίλτατε Θοδωρή ,σε χαιρετώ.
    Θεωρώντας αφορμή το πολύ ενδιαφέρον και άκρως ρομαντικό άρθρο σου για τους οθωμανικούς τουρμπέδες θα μου επιτρέψεις να εκμεταλευτώ την φιλοξενία σου και να περιηγηθώ μαζί με όλους τους εκλεκτούς αναγνώστες σου σε μια άκρως ρομαντική συνοικία της Πόλης .Λίγο μετά τις Βλαχέρνες και το Πενταπύργιο βρίσκεται το Εyup.Mία έντονα θρησκευτική συνοικία της Πόλης η οποία πήρε το όνομά της από τον θαμένο εκεί -σε ένα ιερό για τους Οθωμανούς τουρμπέ-βοηθό και σύντροφο του προφήτη Μωάμεθ ,τον Εyup, ο οποίος φονεύθηκε το 668 κατά την επταετή πολιορκία της Πόλης από τους Άραβες.Στον τουρμπέ αυτόν συρρέουν καθημερινά εκατοντάδες πιστοί για να προσκυνήσουν.
    Στο Εyup βρίσκεται εκτός των άλλων και ένα από τα μελαγχολικότερα οθωμανικά κοιμητήρια ,στην πλαγιά του λόφου στο βάθος του Κερατίου,γεμάτο κυπαρίσσια και κουτσουπιές,καθώς και το υπέροχο cay-bahcesi με την ονομασία Piere Loti.Ευχαριστώ για την φιλοξενία,Τάσος-Θεσ/νίκη

    ΑπάντησηΔιαγραφή