Μεσ'την εκκλησιά να κοιτώ τα άστρα

Από την πρώτη στιγμή που βρέθηκα στην Πόλη, κυριεύτηκα από μια πρωτόγνωρη επιθυμία να επισκεπτώ, να γνωρίσω και να προσκυνήσω ιερούς ναούς και Αγιάσματα. Για μένα ήταν κάτι πρωτόγνωρο καθώς μέχρι πρότινος δεν είχα νοιώσει στην ζωή μου αυτήν την επιθυμία και δεν θεωρούσα τον εαυτό μου τακτικό επισκέπτη και προσκυνητή ιερών ναών. Πλέον επισκέπτομαι εκκλησίες, αναζητώ ιερά προσκυνήματα και ανακαλύπτω "τις αρτηρίες" της Βασιλεύουσας, τα Αγιάσματά της. Στόχος μου είναι κάποια μέρα να κατορθώσω να τα επισκεπτώ όλα και να νοιώσω απέραντη χαρά, θρησκευτική θαλπωρή και κατάνυξη. Είναι άλλωστε και αυτή μία από τις πολλές διόδους ώστε να μπορέσω να νοιώσω όσο πληρέστερα μπορώ στην ψυχή και στην νόησή μου την μοναδική Πόλη.
Η αναζήτηση με έφερε τούτη την φορά στο προάστειο του Αγίου Στεφάνου, με σκοπό να επισκεφτώ την εκκλησία που υπάρχει εκεί. Επιπλέον ήταν η πρώτη φορά που επισκέφτηκα εκκλησία σε μή πρωινή ώρα και τελικά άξιζε, διότι το εκθαμβωτικό κάλλος του ναού σε συνδυασμό με τον φωτισμό με συνεπήρε και κυριολεκτικά απόμεινα μόνος να κοιτώ τα...αστέρια.

Το βόρειο κλίτος του Αγίου Στεφάνου, ένας ναός απέραντης ομορφιάς

Ο ναός είναι αφιερωμένος στον Άγιο Στέφανο επειδή σε εκείνο το μέρος προσάραξε το καράβι που μετέφερε τα οστά του Αγίου Στεφάνου του Πρωτομάρτυρα από τα Ιεροσόλυμα στην Κωνσταντινούπολη και λόγω κακοκαιρίας αναγκάστηκε να σταματήσει εκεί. Τα Ιερά Λείψανα μεταφέρθηκαν σε εκκλησία που αφιερώθηκε σε Αυτόν όπως και όλο το χωριό. Από τότε πέρασαν αιώνες και άλλαξαν τόσα πολλά. Η ομορφιά του προαστείου όμως παρέμεινε και ο ναός του Αγίου Στεφάνου δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση.

Ανακαίνιση, ανάπλαση, αναδιαμόρφωση...ανάθεμα

Πολλές φορές οι λέξεις που χρησιμοποιούνται για να καταδείξουν ή να περιγράψουν μια κατάσταση, διαφέρουν από τόπο σε τόπο ή από χώρα σε χώρα. Παρ'ότι λοιπόν οι λέξεις είναι παντού οι ίδιες, εκείνο που αλλάζει είναι ο τρόπος που αυτές κατανοούνται αλλά και που μετουσιώνονται σε πράξεις.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα διαφοροποίησης των ίδιων εννοιών θα μπορούσαμε να δούμε στην περίπτωση της Ελλάδας στις λέξεις ανάπτυξη, αναδιάρθρωση, πρόοδος, επανεκκίνηση και ευημερία. Είναι περιττό να γράψω για το πόσο αρνητικά βιώνετε στην καθημερινότητά σας όλες αυτές τις θετικές λέξεις μα θέλω απλά να δώσω ένα παράδειγμα και να προσθέσω πως κάπου αλλού οι ίδιες λέξεις πιθανόν να είχαν διαφορετική πρακτική εφαρμογή.
Αφού οι λέξεις λοιπόν έχουν διαφορετική "χροιά" από χώρα σε χώρα, έτσι και στην περίπτωση της Τουρκίας υπάρχουν αρκετές διαφοροποιήσεις. Παρατηρώντας τις αλλαγές που συντελούνται στην Πόλη τα τελευταία χρόνια που βρίσκομαι εδώ, θα σταθώ σε μερικές λέξεις όπως αναδιαμόρφωση, ανάπλαση, ανακαίνιση και θα τις συνδυάσω με το αρχιτεκτονικό ποίημα του μεγάρου Σερκίλντοριγιάν. Πάμε να δούμε λοιπόν πως αντιλαμβάνονται ορισμένοι τις λέξεις αυτές και την πρακτική εφαρμογή τους.

Το μέγαρο Serkildoryan δίπλα από το Σισμανόγλιο Μέγαρο σε παλαιότερη φωτογραφία. Θυμάστε ακόμα την όψη του;

Διότι στις μέρες μας όλα έχουν επικαλυφθεί προκειμένου να αναπλασθεί ο χώρος. Οι περαστικοί αντιλαμβάνονται οτι κάτι αλλάζει αλλά δεν πολυνοιάζονται για τον ακριβή τρόπο. Δεξιά η είσοδος του μεγάρου...

...ξανά η είσοδος του μεγάρου από το..."εσωτερικό". Αυτό πλέον είναι το Σερκίλντοριγιάν. Το σοκ μου τεράστιο

Τα μεζεδάκια της πεθεράς Νο.2

Πιστεύω πως οι περισσότεροι από εσάς έχετε κατανοήσει την σημασία και τον ρόλο του φαγητού στην Πόλη. Φυσικά δεν αναφέρομαι μόνον στην ποικιλία και την ιδιαιτερότητα των πιάτων και των γεύσεων που οφείλονται στην, άλλοτε, πολυπολιτισμικότητα της Πόλης. Γιατί ακόμα και αν το "μωσαικό" των ανθρώπων αλλοιώθηκε, παρ'όλα αυτά ο ρόλος του φαγητού παρέμεινε ανέπαφος. Όταν αλλού το φαγητό έχει καταστεί πλέον μία απλή διαδικασία για να γεμίζει το στομάχι, εκπληρώνοντας βιολογικές ανάγκες, στην Πόλη είναι "ο μεσολαβητής" ανάμεσα στις ανθρώπινες σχέσεις, κάνει τους ανθρώπους να κοινωνούν μεταξύ τους, με την κυριολεκτική έννοια της λέξης και όχι με το επιφανειακό: "Πολύ νόστιμο, να μου δώσεις την συνταγή να το φτιάξω και εγώ...την άλλη συνταγή στο πρωινάδικο την είδες;". Εδώ το φαγητό δεν είναι το επίκεντρο του ενδιαφέροντος για να καλύψει όλα όσα λείπουν από τις σχέσεις των ανθρώπων αλλά τους φέρνει πιο κοντά, τους κάνει να κοιτούνται στα μάτια και ενίοτε εκεί που οι άνθρωποι θέλουν να πουν πολλά αλλά δεν βρίσκουν τα λόγια, εκείνο αναλαμβάνει τούτον τον ρόλο και μιλά για λογαριασμό τους.

Με αυτές τις σκέψεις κατευθυνόμουν στο σπιτικό της πεθεράς μου, γνωρίζοντας εκ των προτέρων τον εγκάρδιο τρόπο υποδοχής της, τις μυρωδιές που θα με περικύκλωναν, το στολισμένο με πιάτα τραπέζι της αλλά και την ιεροτελεστία που το συνοδεύει και που υποδηλώνει πολλά.

Σούπα λαχανικών με μία κουταλιά πικάντικου λαδιού από μπούκοβο σε σχήμα καρδιάς. Λέτε να σχηματίστηκε τυχαία ή να έβαλε το χεράκι της η πεθερά μου;

Στην Πολίτικη κουζίνα τον ρόλο καλωσορίσματος έχουν οι σούπες, που σε δεκάδες ποικιλίες και γεύσεις σερβίρονται όλες τις εποχές του χρόνου. Μια σούπα στην αρχή του γεύματος ή του δείπνου είναι ότι ο πρόλογος για ένα βιβλίο και εκτός από την ευχάριστη διέγερση του στομάχου είναι ο καταλύτης που φέρνει τους ανθρώπους ακόμη πιο κοντά στο τραπέζι.

Τότε και τώρα Νο.3

Η διαρκής εξερεύνηση, περιπλάνηση και γνωριμία με την Πόλη με οδήγησε στην τρίτη απόπειρα παρουσίασης και σύγκρισης εικόνων του παρελθόντος με εκείνες των ημερών μας. Τούτη την φορά η επεξεργασία των φωτογραφιών, συνέπεσε και με τα βιαστικά εγκαίνια της νέας υποθαλλάσιας σύραγγας που θα συνδέει τις δύο ηπείρους. Όντως βαρυσήμαντο έργο αλλά όχι ικανό να καθησυχάσει τον προβληματισμό μου για το μέλλον της Πόλης που ήδη επιβαρύνεται από 25 εκατομμύρια κατοίκους και που σίγουρα οι γέφυρες και τα τούνελ δεν θα λύσουν το πρόβλημα της υπερκατοίκησης αλλά ίσως το εντείνουν. Καθώς τα μεγαλοπρεπή έργα υποδομής επικεντρώνονται κυρίως στην Πόλη, ο αριθμός των κατοίκων αυξάνεται ραγδαία, μαραζώνοντας την περιφέρεια και "μαντρώνοντας" ολοένα και περισσότερους ανθρώπους στις μεγαλουπόλεις.
Απαξιώντας για τις φανταχτερές φιέστες μα θέλοντας να αποτυπώσω τις πραγματικές αλλαγές στο "κορμί" της Πόλης, ξεκίνησα να τριγυρνώ και πάλι στους μαχαλάδες με την φωτογραφική μου μηχανή παραμάσχαλα. Η πόλη της καρδιάς μου κατάλαβε και πάλι τον σκοπό μου, άνοιξε απλώχερα την αγκαλιά της, προσφέροντας όλα όσα επιθυμούσα να δώ και βάλθηκε για ακόμη μια φορά να ξετυλίξει το παρελθόν μπροστά στα μάτια μου.

Τότε...ένας χαρακτηριστικός Φαναριώτικος δρόμος, με μαγαζιά, σπίτια και Πολίτικη γραφικότητα...

...εκεί που τώρα κυριαρχεί η άσφαλτος, τα αυτοκίνητα και η βιασύνη

Οι άνω φωτογραφίες απεικονίζουν το ίδιο τοπίο και είναι από την περιοχή του Φαναρίου, στο ύψος του Αγίου Νικολάου. Στα δεξιά της φωτογραφίας διακρίνεται η βόρεια πρόσοψη του ναού. Στις μέρες μας αναγνωρίζουμε το σημείο απλά ως την παραλιακή λεωφόρο του Κεράτιου, με μεγάλη κίνηση, άπειρα αυτοκίνητα και βαβούρα. Κάποτε όμως τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Στην καρδιά του πνευματικού Ελληνισμού, επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας, αρκούσε ένας απλός και ταπεινός δρόμος, με παραδοσιακές Φαναριώτικες κατοικίες. Τότε που όλα ακτινοβολούσαν μεγαλοπρέπεια από τον εσωτερικό κόσμο και όχι από το εξωτερικό, φανταχτερό περιτύλιγμα.
Στην φωτογραφία εκτός από τα κτίρια, βλέπουμε και έναν ιερέα να εισέρχεται σε κατάστημα, Πολίτες να διασχίζουν τον δρόμο αλλά και την διαφημιστική αφίσα της, τότε νεοσύστατης, εταιρίας Nestle να υπάρχει σε ένα από τα κτίρια. Ναί...επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας, στο Φανάρι απολάμβαναν ήδη προιόντα πολυεθνικών εταιριών!

Η μουσουλμανική απομίμηση της Αγίας Σοφίας

Η περιπλάνηση στην Πόλη αποτελεί μία διαρκή και ιδιαίτερη πρόκληση που ταυτόχρονα προσδίδει απέραντη χαρά και ικανοποίηση. Και πως θα μπορούσε να είναι διαφορετικά στην συνεχή προσπάθειά μου να εντοπίζω τα κοινά στοιχεία των λαών, τις διαφορές τους, τις αλληλοεπιρροές κάθε λογής που συντελέστηκαν και την αφομοίωση τους από τους αντίστοιχους πολιτισμούς. Με σεβασμό και μεράκι ταξινομώ όλες τις πληροφορίες και ξαναβιώνω όλες τις εικόνες που η Πόλη μου παρουσιάζει και φυσικά η μεγαλύτερη πρόκληση σε τούτο τον μαγευτικό τόπο είναι η συνεχής προσπάθεια να βρώ που η ιστορία δίνει την σκυτάλη στο παρόν και που ο θρύλος συναντά την πραγματικότητα. Τούτο το απόγευμα οι προκλήσεις αυτές ξαναήρθαν στο προσκήνιο. Νοερά ήρθα σε επαφή με ένδοξες και ιστορικές μορφές, αντίκρισα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και επιρροές, συνάντησα καπετάνιους, μάχες, σκλαβοπάζαρα και έφτασα για πολλοστή φορά στα όρια του θρύλου. Αυτό συνέβη διότι η περιπλάνηση με έφερε ως την είσοδο του Kılıç Ali Paşa Camii.

Μουσουλμάνος εν ώρα προσευχής

Το τέμενος Κιλίτς Αλί Πασά ανήκει στην κατηγορία των μνημειωδών τζαμιών και περιλαμβάνει μεντρεσέ, αυλόγυρο, κρήνη, χαμάμ και τουρμπέ. Αποτελεί έργο του αρχιτέκτονα Μιμάρ Σινάν και η κατασκευή του ξεκίνησε το 1580 για να ολοκληρωθεί 7 χρόνια αργότερα. Εκτός από τα συνήθη χαρακτηριστικά που παρατηρούνται στις κατασκευές του Σινάν όπως π.χ. τον ομοιόμορφο φωτισμό, που εδώ κατορθώνεται χάρις σε 247 παράθυρα, υπάρχουν και δύο ακόμη στοιχεία που αξίζουν να αναφερθούν.

Δουλειές του ποδαριού Νο.2

Η ιδιαιτερότητα, η γοητεία και η έλξη που ασκεί η Πόλη οφείλεται σε αμέτρητους παράγοντες και όλοι μαζί κάνουν την Πόλη να αποσπά την προσοχή αλλά και τους ίδιους τους ανθρώπους από ολόκληρο τον πλανήτη. Ένας από αυτούς τους παράγοντες είναι η εφευρετικότητα που διακατέχει ορισμένους ανθρώπους αλλά και το δυνατό ένστικτο επιβιώσης που τους χαρακτηρίζει και έχω ήδη αναφερθεί σε προηγούμενη ανάρτηση (δες εδώ). Αυτή την φορά θέλησα να ξανασχοληθώ μαζί τους αφού τους συναντώ συχνά τριγύρω μου και νοιώθω να με συντροφεύουν στις συνεχείς περιπλανήσεις μου. Μπορεί οι φωνές που διαλαλούσαν: buzzz gibi soğuk sudannnn içennnnn να μην ακούγονται πλέον στους μαχαλάδες μα παρ'όλα αυτά επιθυμώ να δώσω λίγη επιπλέον έμφαση στην διαχρονικότητα των ασχολιών τους αλλά και στους ίδιους αφού αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας της Πόλης. Ορισμένοι από αυτούς μάλιστα είναι πραγματικοί ζωντανοί-θρύλοι των Πολίτικων δρόμων.

Sütçü με το καροτσάκι του στην περιοχή του Çarşamba

Δεν υπάρχει μεγαλύτερη χαρά από το να περιπλανιέμαι νωρίς τα πρωινά και να παρατηρώ την ζωή στους μαχαλάδες, νοιώθοντας ως αναπόσπαστο κομμάτι της Πόλης και ταυτόχρονα ως καταγραφέας της. Κάπου εκεί, σε ένα μικρό στενάκι του Çarşamba, συνάντησα τον πλανόδιο γαλατά να μοιράζει φρέσκο γάλα στις νοικοκυρές. Συναισθήματα νοσταλγίας από την εποχή των δικών μου παιδικών χρόνων, η οποία φαντάζει πολύ μακρινή και αθώα. Ευτυχώς σε μερικές Πολίτικες συνοικίες περνάει ακόμη ο γαλατάς και διατηρείται μια σύνδεση με τις γειτονιές του παρελθόντος.

Δουλειές του ποδαριού σαν άλλοτε με τον bileyci να τριγυρνά στα στενά ακονίζοντας...

...αλλά και εξετάζοντας τα αποτελέσματα της μαεστρίας του

Αρχικά ένοιωσα αμήχανα όταν είδα τον άνωθεν κύριο να ακονίζει την χατζάρα μα ελάχιστες στιγμές αργότερα ένα χαμόγελο σχηματίστηκε στο πρόσωπό μου. Ήταν ο μπιλειτζής που τριγυρνά από γειτονιά σε γειτονιά και ακονίζει αντικείμενα όπως χατζάρες, μαχαίρια αλλά και ψαλίδια. Αυτός που συνάντησα εγώ φαίνεται οτι εκτός από έμπειρος τεχνίτης είναι και καλός επαγγελματίας διότι εκτός από τον τακτικό έλεγχο της δουλειάς του, φρόντισε να φορά και κατάλληλα ρούχα εργασίας.

Η "μετακόμιση" του Ταρλάμπασι στα Ταταύλα(;)

Συχνά-πυκνά επιθυμώ να επισκέπτομαι σκοπίμως συνοικίες που είχα βρεθεί κατά το παρελθόν και να παρατηρώ την κατάσταση που βρίσκονται μα και τις ενδεχόμενες αλλαγές τους. Νοιώθω σαν να είναι καθήκον μου να βρίσκομαι εκεί, να παρακολουθώ τα καθέκαστα των μαχαλάδων και να νοιώθω την λατρεμένη μου Πόλη σαν προέκταση της ψυχής και του σωματός μου.
Κατηφορίζοντας προς τα στενά του Ταρλάμπασι (διάβασε και εδώ) γνώριζα ήδη πως η γειτονιά θα είχε κάτι διαφορετικό να μου παρουσιάσει. Ήταν πασιφανές εδώ και αρκετά χρόνια πως το Tarlabaşı θα αλλάξει ριζικά και θα αναβαθμιστεί. Θεωρώ πως ίσως ήταν και ανάγκη να επέλθει η αλλαγή του. Το ερώτημα και το μεγάλο ζητούμενο ήταν ο τρόπος που θα επιτευχθεί αυτό και η, μετά την αναβάθμιση, εικόνα της Πόλης.

Τεράστιες αφίσες διαφημίζουν το νέο Ταρλάμπασι

Ένα τεράστιο μέρος της συνοικίας έχει περικυκλωθεί από φράγματα και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα εργοτάξια της Πόλης

Η πολυδιαφημισμένη ανάπλαση του Ταρλάμπασι. Τα αποτελέσματα και οι επιπτώσεις για την Πόλη αναμένονται