Πέμπτη 15 Ιανουαρίου 2015

Σταθμεύοντας σε ξεχασμένα ερείπια του Karaköy

Περπατώντας κάποιος στην Πόλη μπορεί να παρατηρήσει όλα όσα θαυμαστά και σπουδαία βρίσκονται διάσπαρτα στην έκτασή της. Και όσο πιο πολύ περιπλανιέται, τόσο πιο ξεκάθαρα διαπιστώνει πως είναι ανεξάντλητα. Βέβαια στην Πόλη υπάρχει και το εξής χαρακτηριστικό, πως οι ιδιαιτερότητες δεν είναι ευδιάκριτες αλλά απαιτούν αρκετά παρατηρητικές ματιές.
Πάμπολες φορές μου έχει συμβεί να ακολουθώ μια συγκεκριμένη πορεία, έναν συγκεκριμένο δρόμο και αρκεί ένα παρακείμενο σοκάκι για να ανατραπούν τα πάντα και να παρουσιαστούν αινιγματικά κτίσματα περασμένων αιώνων και εποχών. Ένα τέτοιο ερειπωμένο κτίσμα συνάντησα σε ένα σοκάκι λίγων μέτρων, σε κοντινό σημείο από το τζαμί Kılıç Ali Paşa και το αρχικό μου ξάφνιασμα ακολούθησε ένα χαμόγελο και η επιβεβαίωση της άποψής μου οτι "μόνον όποιος περπατήσει την Πόλη, μπορεί να την ανακαλύψει".
Αντικρίζοντας τέτοιες εικόνες, χτυπά μέσα μου κόκκινος συναγερμός
Τα δομικά υλικά και η αρχιτεκτονική δόμηση που έχει απομείνει από το άλλοτε τεραστίων διαστάσεων κτίσμα με καθήλωσε και δίχως σκέψη το πλησίασα και εισήλθα στο εσωτερικό του. Δεν είχα καμμία πληροφορία για τα ερείπια τούτα και επομένως έπρεπε να βγάλω τα δικά μου συμπεράσματα. Λίγο πριν εισέλθω από την μεγάλη πύλη, παρατήρησα αριστερά και δεξιά άλλες μικρότερες καμάρες που τώρα είναι σφραγισμένες και αυτό με οδήγησε στην σκέψη πως πρόκειται για εκκλησία.
Δεξιόιτερα από την κεντρική καμάρα υπάρχει μικρότερη σφραγισμένη θύρα...
...το ίδιο και αριστερά. Οι θολωτή κατασκευή με τις τρείς εισόδους είναι κατά την αποψή μου σημάδια που δηλώνουν εκκλησία
Η είσοδος στις μέρες μας δεν μοιάζει πολύ μεγάλη μα σίγουρα τα θεμέλιά της βρίσκονται αρκετά μέτρα κάτω από την επιφάνεια του δρόμου. Κάποτε ήταν τεράστια και μεγαλοπρεπής
Τι γυρεύει όμως μια άγνωστη εκκλησία εδώ και γιατί όσο κι αν ψάξει κανείς, δεν θα βρεί στοιχεία για αυτήν; Έστω ένα όνομα, μία τοπογραφική αναφορά που θα χρησιμοποιηθεί ως σημείο αφετηρίας στην περαιτέρω έρευνα. Μάταια αναζήτησα πληροφορίες σε σύγχρονα και παλιά συγγράμματα. Η μόνη έγγραφη αποτύπωση του ναού στον χρόνο είναι ένας παλιός οθωμανικός χάρτης, ο οποίος απλά εμφανίζει τον χωρό δίχως καμμία πληροφορία.
Προχώρησα στον κεντρικό χώρο και επιδόθηκα σε λεπτομερή παρατήρηση που συνοδεύτηκε από μια σειρά εικασιών.
Προχωρώντας στο εσωτερικό του χώρου, διαπιστώσα την ασυνήθιστα μακρά δρομική διάταξη του ναού
Η αρχιτεκτονική των βυζαντινών ναών ακολούθησε την δική της πορεία και εξέλιξη στο πέρασμα των χιλιετιών. Οι λόγοι, οι τρόποι και τα κίνητρα της κατασκευής τους και της αρχιτεκτονικής διαδρομής τους είναι γνωστά και κατανοητά. Στον συγκεκριμένο χώρο όμως οι διαστάσεις και κυρίως ο δρομικός άξονας της εκκλησίας είναι διαφορετικός, δημιουργώντας αντιφατικά συμπεράσματα.
Η μόνη εικασία που ξεδιαλύνει κάθε αντίφαση είναι πως ο χώρος πρόκειται για καθολικό ναό. Εξάλλου η εκκλησία βρίσκεται μιαν ανάσα από την καρδιά του ιστορικού Γαλατά, ένα μέρος που ταυτίστηκε με την παρουσία των Λατίνων. Επίσης σε αρκετά κοντινή απόσταση βρίσκεται και ο καθολικός ναός του Αγίου Δομίνικου, που είναι κατασκευασμένος ακριβώς με την ίδια έμφαση στον μακρύ δρομικό άξονα.
Το εσωτερικό του καθολικού ναού χρησιμοποιείται στις μέρες μας ως χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων. Το αρχικό επίπεδο της εκκλησίας πιθανόν να βρίσκεται 2-3 μέτρα χαμηλότερα
Σκαρφαλώνοντας στον χώρο του υπερώου
Ο χώρος του καθολικού ναού στις μέρες μας χρησιμεύει ως σημείο στάθμευσης αυτοκινήτων αφού κανείς δεν έχει επιδείξει ενδιαφέρον για την ταυτότητα και ιστορία του. Παράδοξο είναι το γεγονός οτι στην γύρω περιοχή υπάρχουν αρκετοί καθολικοί ναοί, προβλεβλημένοι και σε άριστη λειτουργική κατάσταση.
Μήπως το γεγονός οτι για τούτον δεν ενδιαφέρθηκε κανείς, υποδηλώνει και την χρονολογία κατασκευής του; Ας μην ξεχνάμε πως σε αυτήν την περιοχή υπήρξε η αποβίβαση των Φράγκων και από εδώ έγινε η εκκίνηση των διαδικασιών της πολιορκίας και πρώτης αλώσεως της Πόλης. Δεν είναι λοιπόν απίθανο η εκκλησία να κατασκευάστηκε την εποχή που η Πόλη είχε διαφορετικούς αφέντες, οι οποίοι ενδιαφέρθηκαν περισσότερο να μαγαρίσουν την Πόλη των Πόλεων και να μοιράσουν την αυτοκρατορία παρά οτιδήποτε άλλο. Η Λατινική Αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης ουσιαστικά αποτέλεσε μια περίοδο 56 ετών κατοχής και ίσως η άγνωστη χρονολογία κατασκευής και ταυτότητα του ναού να βρίσκεται σε εκείνη την περίοδο.
Τα ερείπια του ναού σχεδόν κολλημένα με σύγχρονες κατασκευές και πολυκατοικίες...
...με πολλά "μπαλώματα" και αλλοιώσεις
Μερικές ματιές μέσα από τα παράθυρα. Εικόνες γεμάτες αντιθέσεις
Οι τειχοδομία της δυτικής πρόσοψης της εκκλησίας διαφέρει μερικώς από αυτήν των πλαγίων κλιτών αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητα στοιχείο που να δείχνει οτι πρόκειται για κατασκευή που εγέρθηκε στην θέση παλαιοτέρου ναού.
Παρατηρώντας τα δομικά υλικά, τις ραγισμένες πέτρες, τα φυτρωμένα χορτάρια, τα πανιά που μοιάζουν σαν παραπέτασμα και τα σκουπίδια στην ψευδοροφής 
Ξεκάθαρη η έκταση της άγνωστης εκκλησίας με το περίγραμμα της
Ο σφραγισμένος χώρος με το παράθυρο ήταν κάποτε μέρος του εσωνάρθηκα ή της εισόδου
Σίγουρα μου κακοφάνηκε συναντώντας έναν χώρο στάθμευσης οχημάτων σε μια τέτοια έκταση αν και παράλληλα με εξέπληξε το γεγονός οτι τα ερείπια του κατόρθωσαν να παραμείνουν στην θέση τους τουλάχιστον για 7 αιώνες ως τις μέρες μας και μάλιστα την στιγμή που όλα τριγύρω είναι αλλοιωμένα. Δεν γνωρίζω αν σε αυτό συνέβαλε η χρήση του χώρου από τον συγκεκριμένο ιδιοκτήτη ή αν αυτός τον καταχράστηκε ή αν όλα έγιναν με νόμιμες διαδικασίες. Αυτό που σίγουρα γνωρίζω είναι πως ασκούνται πιέσεις και υπάρχουν σχέδια για την αξιοποίηση του χώρου με τους γνωστούς άλλους "εκσυγχρονιστικούς" τρόπους όπως πολυκατοικία, ξενοδοχείο, εστιατόριο ή χώρος εμπορικής και τουριστικής χρήσεως.
Καταγράφοντας και φωτογραφίζοντας έναν χώρο που ίσως σύντομα θα περάσει στα σεντούκια της ιστορίας και της ολοκληρωτικής λησμονιάς
Λίγο πριν την έξοδο. Ακόμα ένα νοερό πέρασμα από το παρελθόν στο παρόν
Βγαίνοντας και πάλι στο μικρό σοκάκι, κοίταξα για μια τελευταία φορά τα ερείπια της άγνωστης και ξεχασμένης εκκλησίας. Και τα παρατήρησα όλα καλά και προσεκτικά. Τα χρώματα, τα υλικά, τις αλλοιώσεις, τις προσθήκες, τα χορτάρια και τις αντιθέσεις.
Ανάλογες ήταν και οι διακυμάνσεις των συναισθημάτων μου. Ένιωσα χαρά και ενθουσιασμό για την απρόσμενη ανακάλυψη, περιέργεια για την ταυτότητά της, λύπη για την λήθη και την άγνοια που περιέπεσε αλλά και το μέλλον που την αναμένει.
Μερικές τελευταίες ματιές και ίσως μια από τις τελευταίες φωτογραφικές καταγραφές για έναν ιστορικό χώρο που ίσως σύντομα να μην έχουμε την δυνατότητα να αντικρίσουμε
Τραβώντας προς τους κεντρικούς δρόμους του Καρακιόι αναρωτήθηκα με ποιό κριτήριο σύντομα θα επέλθει η πλήρης εξαφάνιση του χώρου. Και απλά κοιτώντας τριγύρω μου η απάντηση δεν άργησε να έλθει από μόνη της.
Γιατί αυτό επιθυμεί η πλειοψηφία, ντόπιοι, επισκέπτες και τουρίστες. Μπακλαβατζίδικα, παστουρμάδες, χανουμάκια, δερβήσιδες, φθηνοπάζαρα και μπαλίκ εκμέκ. Με ερείπια και ιστορίες θα ασχολούνται την εποχή του απόλυτου υλισμού και κατανάλωσης;
Υπάρχει όμως και η μειοψηφία και αφήνοντας τον ιστορικό Γαλατά πίσω μου, η σκέψη μου είχε σταθμεύσει σε τούτα τα ξεχασμένα ερείπια του μικρού σοκακιού.

14 σχόλια:

  1. Κατ' αρχάς να ευχηθώ - επ' ευκαιρία των γενεθλίων των χαμπεριών -πολλά και υπέροχα ταξίδια.Ανατρέχοντας στον μέγιστο Σκαρλάτο Βυζάντιο μεταφέρω τα εξής. Ο Γάλλος εξωμότης Kilic Ali Pasa, ένας απο τους μεγαλύτερους ναυάρχους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, θέλοντας να κατασκευάσει το τζαμί του "όλον δε τούτον το μέρος,κλιζόμενον πρότερον υπό της θαλάσσης,εγεμίσθη,κατά διαταγήν αυτού, υπό των εν τω Ναυστάθμω κρατουμένων χριστιανών δεσμίων, υπέρ των οποίων , ίνα μη καταλείπωσι κατά τας εορτάς το έργον των, διέταξε και ωκοδομήθη παρά την γωνίαν του τείχους, την τετραμμένην πρός το τζαμίον,μία εκκλησία και μερικαί οικίαι , καταστραφείσαι μετά ταύτα υπο πυρκαιάς, μόλις καταλιπούσης ίχνη τινά του ναού.Λές, Θοδωρή; Τάσος. Θεσσαλονίκη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Καλημέρα Τάσο μου, καλημέρα και στην Θεσσαλονίκη.
    Χαίρομαι που η μέρα σου και κατά συνέπεια και η δική μας ξεκινά με Σκαρλάτο Βυζάντιο. Θα είναι σίγουρα μια ποιοτική και δημιουργική μέρα.
    Τίποτα δεν αποκλείεται, ας μπεί και αυτό στην λίστα των εικασιών μας.

    Πάντως αν ισχύει αυτό τότε θα πρέπει πράγματι να χρησιμοποίησε πάρα πολύ μεγάλο αριθμό σκλάβων χριστιανών. Η έκταση της εκκλησίας είναι πάρα πολύ μεγάλη ενώ ο δρομικός άξονας ίσως φανερώνει πως ο ναός κατασκευάστηκε για καθολικούς.

    Οι θυσαυροί και οι ανεξερεύνητες πτυχές της Πόλης μοιάζουν ανεξάντλητες.

    Σου εύχομαι καλή μέρα και χάρηκα που έχω νέα σου.
    Πολλούς θερμούς χαιρετισμούς
    Θοδωρής

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Κώστας Δημητριάδης15 Ιανουαρίου, 2015 12:20

    Θοδωρή, φίλε μου, σου έχω ξαναπεί πόσο ευγνώμων είμαι που ανακαλύπτω μαζί σου κρυφές γωνιές της Πόλης που γεννήθηκα κι εγκατέλειψα όταν ήμουν 12. Είναι εικόνες γεμάτες νοσταλγία, αλλά και πόνο, γιατί βλέποντας πώς κατάντησαν οι εκκλησίες μας, σε πιάνει θυμός και αγανάκτηση. Επίσης, θέλω να παρατηρήσω ότι είναι και λίγο επικίνδυνα να περπατάς μόνος σε τέτοια μέρη. Εδώ, στο Ταρλάμπασι, γύρω από το σπίτι που γεννήθηκα και έμενα μέχρι τα 12 μου, ένοιωσα τόσο φόβο πρόσφατα, που είπα ότι δεν θα ξαναπάω. Εγκληματικές φυσιογνωμίες παντού. Το βράδυ εκεί θα γίνεται χαμός από εγκλήματα υποθέτω. Να προσέχεις λοιπόν, Θοδωρή μου εκεί που πας. Έχουν όλα τόσο υποβαθμιστεί, που εμένα τουλάχιστον με διαπερνά ανατριχίλα όταν βιαστικά περνώ από τέτοια μέρη. Με όλη μου την αγάπη,
    Κώστας Δημητριάδης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γειά σου Κώστα μου.
      Έχεις δίκιο για τόσες πολλές συνοικίες και την μεταβολή τους μετά από τόσες δεκαετίες.

      Ίσως κάθε μέρος να φέρει τέτοιες δυσάρεστες σκέψεις. Κι εγώ θυμάμαι μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '80 οτι στην Αθήνα κοιμόμασταν στις αυλές μας μιρκά παιδιά αφού δεν υπήρχε καμμία σκέψη ή κίνδυνος εγκληματικότητας. Πού τώρα τέτοια πράγματα.

      Ας επανέλθω στα της Πόλης όμως. Έχοντας διανυκτερεύσει αρκετές νύχτες στο Ταρλάμπασι, μου έχει μείνει στην σκέψη η χαρακτηριστική εικόνα πως τα βράδια τα μικρά σοκάκια του Ταρλάμπασι είναι θεοσκότεινα. Όμως σε κάθε γωνιά ένος τετραγώνου στέκεται κάποιος άντρας μόνος του. Και μόνο να βλέπεις αυτές τις παρουσίες μέσα στο σκοτάδι, αγριεύεσαι.
      Από τότε που απέκλεισαν και τα τετράγωνα για το γκρέμισμα των σπιτιών, μάλλον η κατάσταση χειροτέρεψε αφού όλοι τα εγκληματικά και παρακμιακά στοιχεία μαζεύτηκαν στα ερειπωμένα σπίτια. Θα δούμε την πορεία που θα έχει το σημερινό γκέτο.

      Πολλούς χαιρετισμούς με αγάπη και από εμένα.
      Θοδωρής

      Διαγραφή
  4. Καλησπέρα, Θοδωρή!
    Καλή αρχή για τη νέα χρονιά!
    Εκπληκτικά πράγματα ανακάλυψες πάλι! Όντως η Πόλη θέλει πολύ περπάτημα για να την ανακαλύψεις... Εύχομαι να βρεθεί ο ναός, απλά και μόνο για να μην ξεχαστεί στον χρόνο.
    Πολύ καλή ανάρτηση, καλή συνέχεια και σε όσες ακολουθήσουν!
    Τα λέμε στο επόμενο, Θοδωρή!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γειά σου Μαράκι μου.
      Καλή αρχή...ναι...μιας και η Πόλη έχει να μας καταδείξει εκπληκτικά πράγματα.
      Το κρατάω αυτό που αναφέρεις για το πολύ περπάτημα...ξέρεις εσύ γιατί.

      Ελπίζω και εγώ τουλάχιστον να βρούμε το όνομα του ναού. Ίσως προκύψει μέσα από τον σχολιασμό ή στην πορεία...εξάλλου η μελέτη δεν σταματά και συχνά αργά ή γρήγορα έρχονται και νέες πληροφορίες για πράγματα που έχω ήδη δημοσιεύσει.

      Πολλά φιλιά στο πατρικό Περιστέρι και σίγουρα τα λέμε σύντομα, ανυπομονώ.

      Διαγραφή
  5. Για μια ακόμη φορά. ...ευχαριστούμε για τις ιδιαίτερες και καλά δομημένες πληροφορίες σου για την Πόλη. ...συνέχισε να μας ταξιδεύεις και να μας εκπλήσεις...!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα Στέλιο μου. Όσο η Πόλη θα εκπλήσσει εμένα, τότε αυτό θα αποτυπώνεται και σε αναρτήσεις.
      Χαίρομαι που σου άρεσε τούτη η ιδιαίτερη ανάρτηση.
      Ήδη πάει περίφημα και αυτό δείχνει και την δική σας ποιότητα ως αναγνώστες και άνθρωπους.
      Πολλούς χαιρετισμούς
      Θοδωρής

      Διαγραφή
  6. Θοδωρή,
    για την νέα χρονιά εύχομαι πολλά όμορφα ταξίδια στην ατελείωτη ΠΌΛΗ.

    Χρήστος Τζίκας,
    Άνω Πόλη - Θεσσαλονίκη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γειά σου Χρήστο μου.
      Όντως ατελείωτη η Πόλη. Σίγουρα έχει πολλά ακόμη να μας παρουσιάσει.
      Χαιρετισμούς πολλούς και καλό απόγευμα

      Διαγραφή
  7. Γειά σου κι από εμένα, Θοδωρή !
    Απίστευτο το πόσο το παρελθόν αντιστέκεται στο χρόνο που περνά . Μέσα στην εγκατάλειψη και την λησμονιά είναι το
    κτίριο κι όμως η τοιχοποιία είναι τόσο καλοδιατηρημένη που, ιδιαίτερα στις τελευταίες φωτογραφίες σου, σου μαγνητίζει το βλέμμα με την στιβαρή της παρουσία.
    Εχεις δίκιο ν αναρωτιέσαι για την ταυτότητα και να λυπάσαι για την τύχη του κτιρίου.
    Εύχομαι ένα όμορφο Σαββατοκύριακο σ εσένα κι όλους τους φίλους των Χαμπεριών.
    Στέφη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γειά σου Στέφη μου. Όντως είναι απίστευτο το γεγονός οτι κατάφερε να αντέξει ως τις μέρες μας, αφημένο στην εγκατάλειψη και δίχως κανείς να το προσέξει.
      Οι φωτογραφίες για μένα είναι το πιο σημαντικό στοιχείο. Αφού πιθανόν να είναι η μόνη ή μια από τις ελάχιστες φωτογραφικές καταγραφές της εκκλησίας.
      Και αφού άντεξε τόσους αιώνες, ίσως να μην αντέξει αρκετά ακόμα.

      Καλό Σαββατοκύριακο και σε εσένα καθώς και στους υπόλοιπους...χαμπεριώτες.
      Φιλιά

      Διαγραφή
  8. Θοδωρή μου καλησπέρα.
    Με ξάφνιασε η ανάρτησή σου αυτή. Και γιατί δεν περίμενα να δημοσιεύσεις τόσο σύντομα, αλλά και γιατί είναι διαφορετική από όλες τις προηγούμενες, αν δεν κάνω λάθος. Έχει μεν κάποια τυπικά χαρακτηριστικά αλλά η διαφορά, στην οποία εστιάζω, είναι η νέα σου απόπειρα να ταυτοποιήσεις άγνωστα κτίσματα. Εύχομαι να τα καταφέρεις και σε αυτό σου το εγχείρημα. Ξέρω πόσο ανήσυχο πνεύμα είσαι αλλά κάτι τέτοιο δεν το φανταζόμουν.

    Το κτίσμα πάντως δε φαίνεται να έχει πολύ χρόνο ζωής ακόμα, σύμφωνα με όσα έχεις γράψει, αλλά και έχουμε διαπιστώσει, για τις ραγδαίες αλλαγές στη φυσιογνωμία της Πόλης. Όμως πρόλαβες. Είναι σα να σε περίμενε. Να περίμενε να το ανακαλύψεις, να το φωτογραφήσεις και να μπορέσεις στο μέλλον να πιστοποιήσεις την ύπαρξή του. Μάλλον είναι άλλο ένα δείγμα της Πόλη που σου αποκαλύπτεται, όπως λες.

    Καλή συνέχεια και καλή επιτυχία σε ότι καινούριο έχεις κατά νου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλημέρα Ελένη μου.
      Τουλάχιστον ήταν ευχάριστο ξάφνιασμα.
      Ανάρτησα λίγο πιο σύντομα μιας και οι προηγούμενες αναρτήσεις ήταν λίγο "εορταστικές" και δίχως ουσιαστικού περιεχομένουν.
      Δεν πολυσυμπαθώ τις αυθαίρετες εκδοχές και απόψεις. Από αυτές εξάλλου στον καιρό μας άλλο τίποτα. Από την άλλη βέβαια έπρεπε να κινηθώ στα τυφλά.

      Το κτίσμα όντως σαν να περίμενε αιώνες για να του αφιερώσει κάποιος χρόνο. Από εδώ και πέρα κάθε μήνας που θα περνάει θα είναι κρίσιμος και ίσως και ο τελευταίος.

      Τα λέμε στην επόμενη ανάρτηση και σου εύχομαι μια υπέροχη μέρα.

      Διαγραφή