Δευτέρα 14 Σεπτεμβρίου 2015

Οι κρήνες της Πόλης

Κυρίαρχο στοιχείο στην παρουσία της οθωμανικής αρχιτεκτονικής στην σύγχρονη Κωνσταντινούπολη είναι σίγουρα τα τζαμιά της. Τούτη η παρουσία όμως δεν σταματά εκεί αφού υπάρχουν και άλλα ενδιαφέροντα μνημεία όπως τουρμπέδες, βιβλιοθήκες, μπεζεστένιαχάνια και χαμάμ. Και σε όλα αυτά έρχεται να προστεθεί ακόμη μία κατηγορία μνημείων με ομορφιά και ιδιαιτερότητα όπως είναι οι τσεσμέδες της Πόλης.
Η εντυπωσιακή κρήνη του σουλτάνου Αχμέτ Γ'. Πεντάτρουλη, με εντυπωσιακό διάκοσμο και κατασκευασμένη σε σημείο που προϋπήρχε βυζαντινή κρήνη
Κατά το Κοράνι, η προσφορά νερού θεωρείται μια από τις σπουδαιότερες πράξεις αγαθοεργίας και κατά την διάρκεια των περασμένων αιώνων κατασκευάστηκαν εκατοντάδες βρύσες σε όλες της συνοικίες της Πόλης. Στην τροφοδοσία τους συνέβαλαν οι  κιστέρνες, το γενικότερο υδρευτικό σύστημα της βυζαντινής Κωνσταντινούπολης αλλά και έργα σύγχρονα των οθωμανικών τσεσμέδων.
Οι περισσότερες οθωμανικές βρύσες είναι πλέον σφραγισμένες εξαιτίας κυρίως της μόλυνσης του υπεδάφους ενώ σε ελάχιστες εξακολουθεί να ρέει νερό. Παρόλα αυτά δεν συνιστώ σε κανέναν την πόση του
Η παραδοσιακή βρύση αποτελείται από τρία μέρη, μια κατακόρυφη πλάκα από όπου πηγάζει το νερό, την λεκάνη που το υποδέχεται καθώς και στηρίγματα στα πλάγια για εκείνον που επιθυμεί να πιεί νερό. Συνήθως στην κατακόρυφη πλάκα υπήρχε μια εσοχή που χρησίμευε στην τοποθέτηση ενός κυπέλου. Οι περισσότερες συνοικιακές βρύσες εφάπτονταν πάνω σε τοίχους ενώ άλλες, πιο περιποιημένες, σε κεντρικότερα σημεία.
Συνοικιακή βρύση στις Βλαχέρνες
Η κατασκευή τους ήταν αποτέλεσμα φιλανθρωπίας και για αυτό κάθε βρύση έφερε επιγραφή με το όνομα του δωρητή ώστε να μπορεί ο δωρεοδόχος να προσευχηθεί και να ευχηθεί στο όνομά του.
Το όνομα του δωρητή κοσμεί κάθε κρήνη προς γνώσην των ευεργετηθέντων
Με το πέρασμα του χρόνου, για να περιορίζεται ο χρόνος αναμονής εκείνου που επιθυμούσε να πιεί νερό αλλά και για να υπάρχει βεβαιότητα ότι θα εκφράσει την ευγνωμοσύνη του, δημιουργήθηκαν τα sebil, τα οποία είχαν την μορφή περιπτέρου. Στο εσωτερικό του υπήρχε υπάλληλος, ο σεμπιλτζής, ο οποίος προσέφερε νερό και δέχονταν τις εγκάρδιες ευχές των διψασμένων.
Σεμπίλι κλασσικού ρυθμού στο Kabataş
Και τα sebil διέθεταν συγκεκριμένα αρχιτεκτονικά και διακοσμητικά χαρακτηριστικά όπως το etek, δηλαδή την επιφάνεια που αποτελούσε την βάση των περιπτέρων, τους μικρούς κίονες ως μεταβατικό αρχιτεκτονικό στοιχείο, το κιγκλίδωμα που περικύκλωνε το περίπτερο, ενώ ακολουθούσαν οι επιγραφές και έπειτα η στέγη.
Σεμπίλι με μπαρόκ επιρροές, πιθανόν όψιμης οθωμανικής περιόδου
Βέβαια οι δωρητές των τσεσμέδων και των σεμπιλιών φρόντιζαν να καλλωπίζουν τα δημιουργήματά τους και με τον καιρό οι κρήνες εξελίχθηκαν σε σπουδαία καλλιτεχνήματα σπάνιας ομορφιάς.
Κρήνη με αριστουργηματικό ανάγλυφο διάκοσμο, ξεχασμένη κάτω από την γέφυρα του Ούν Καπανί
Πρίσματα, επιγραφές και ο διάκοσμος της στέγης με καλαίσθητη συμμετρία
Όπως στα τζαμιά και τα υπόλοιπα οθωμανικά μνημεία, έτσι και εδώ, είναι αισθητή η σταδιακή επιρροή της Ευρώπης και η μετάβαση από τις κλασσικές οθωμανικές γραμμές σε άλλες πιο εξευρωπαϊσμένες.
Διάκοσμος βρύσης με κλασσικές γραμμές...
...που όμως με την πάροδο των αιώνων εμπλουτίζεται, εξευρωπαΐζεται...
...ώσπου δεν αργεί να φέρει εντελώς νεοκλασσικά στοιχεία, όπως κορινθιακά κιονόκρανα
Αν εξαιρεθεί η κατηγορία των συνοικιακών βρυσών, οι λεγόμενες "mahalle çeşmesı", οι οποίες χαρακτηρίζονται από απλότητα και καθαρά πρακτικούς λόγους ύπαρξης, οι κεντρικές κρήνες και εκείνες που κατασκευάστηκαν από επιφανείς πλουσίους, ανθρώπους με αξιώματα, σουλτάνους και μέλη της οικογενείας του αποτελούν πραγματικά στολίδια που έφθασαν στα ανώτερα επίπεδα καλαισθησίας και κομψότητας.

Αρμονία και σαφήνεια καθορίζουν τις γραμμές των πλούσια διακοσμημένων κρηνών
Εξαίσια κρήνη, κάπου στα στενά του μαχαλά Binbirdirek
Κρήνες στο Εγιούπ...
....την ιερότερη μουσουλμανική περιοχή στην Πόλη (δες κι εδώ)
Το αποκορύφωμα των κρηνών αποτέλεσαν τα μνημειώδη τύπου σεμπίλια, τα οποία απέκτησαν σχεδόν διαστάσεις κτιρίων. Χαρακτηριστικότερα είναι οι κρήνες των σουλτάνων Αχμέτ Γ' και του Μαχμούτ Α', κατά την βασιλεία των οποίων συνέπεσε η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική οθωμανική περίοδο που ονομάστηκε Περίοδος της Τουλίπας.
Ο τσεσμές του Μαχμούτ Α' στο Tophane
Σε εκείνη την περίοδο η τάση του μπαρόκ παραμερίστηκε και την θέση του πήρε το οθωμανικό ροκοκό. Ρυθμός λιγότερο εντυπωσιακός και μνημειώδης αλλά πιο συγκροτημένος, εκλεπτυσμένος και ανάλαφρος.
Όλα αυτά παρατηρούνται στο σεμπίλι του Tophane, το οποίο ανήκει στην κατηγορία κυβικού τσεσμέ που όμως παραδόξως διαφοροποιείται ελαφρώς στο κάτω μέρος του, σχηματίζοντας οκτάγωνο. Η μετάβαση προς τα άνω ομαλοποιείται και πάλι με την παρουσία των muqarna, δηλαδή των σταλακτοειδών διακοσμήσεων ως ιδεώδης οθωμανικός τρόπος μετάβαση και ένωσης διαφορετικών επιφανειών. Το κτίσμα φέρει μιχράπ μόνο στην δυτική πλευρά του, καταδεικνύοντας ταυτόχρονα την κατεύθυνση της Μέκκας ενώ το άνω μέρος κοσμείται από ποίηση με ισλαμική καλλιγραφία.
Η παρουσία του τσεσμέ ως συνόλου πραγματοποιήθηκε με την πρόθεση αφομοίωσης με το γειτονικό Kılıç Ali Paşa Camii
Η ενασχόληση με τις κρήνες της Πόλης μου παρουσίασε αρκετές πτυχές που αγνοούσα για αυτές και ένοιωσα να κατέχω καλύτερα το πέρασμα μέσα από εποχές και τεχνοτροπίες. Κυρίως όμως συνέβαλε ώστε να βελτιώσω ακόμη περισσότερο την παρατηρητικότητα μου, μην αφήνοντας να ξεφύγει καμία λεπτομέρεια στις Πολίτικες περιηγήσεις. Και όσο θα εξακολουθώ να περπατώ τα σοκάκια και τους μαχαλάδες, παρατηρώντας και καταγράφοντας όσα σπουδαία, αφανή ή μη έχει να καταδείξει η μοναδική Πόλη, είμαι βέβαιος ότι εκείνη θα μου αποκαλύπτει όλο και περισσότερες ιδιαιτερότητες και ομορφιές.

24 σχόλια:

  1. Ευχαριστώ και συγχαρητήρια για τις ωραίες παρουσιάσεις σου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα Νίκο. Υπάρχει ακόμα όρεξη, έμπνευση και μεράκι κι ας φτάνουμε σιγά σιγά στο έκτο έτος Χαμπεριών. Η διάρκεια, η σταθερότητα και όχι οι αναλαμπές είναι ζητούμενο και όχι οι αναλαμπές. Σε ευχαριστώ λοιπόν όπως και όλους τους υπολοίπους για την ώθηση και την υποστήριξη,
      Πολλούς χαιρετισμούς
      Θοδωρής

      Διαγραφή
  2. Καλησπέρα, Θοδωρή!
    Άργησες λιγουλάκι, αλλά θαυματούργησες πάλι!
    Πολύ καλή η σκέψη σου να αναδείξεις μέσα από τη νέα σου ανάρτηση τις κρήνες της Πόλης. Μικρά κοσμήματα σε μια μεγάλη πόλη.
    Μου αρέσει πολύ που συνεχίζεις να κάνεις γνωστά στοιχεία της Πόλης που ξεφεύγουν από τα συνηθισμένα, εστιατόρια, cafés, ταράτσες για ποτό με θέα, μαγαζιά με κιλίμια και χρυσάφια. Που δεν λέω, καλά και χρήσιμα είναι κι αυτά προς τέρψιν του οφθαλμού, της μύτης, του στομαχιού... Αλλά, βρε παιδί μου, οι εκκλησίες, τα αγιάσματα, τα Τείχη, τα τζαμιά, οι εικόνες του Χθες και του Σήμερα τέρπουν την καρδιά και την ψυχή μας.
    Καλή συνέχεια, τα λέμε στο επόμενο, Θοδωρή!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα Μαράκι.
      Ναι, άργησα μερικές μέρες παραπάνω αλλά κάποιες φορές υπάρχει έλλειψη χρόνου, κούραση και κατά συνέπεια απώλεια συγκέντρωσης. Πάντως αναρτήθηκε μια όμορφη πτυχή της Πόλης που ελάχιστοι ενδιαφέρονται να παρατηρήσουν και να περιγράψουν, ειδικά σε ελληνόφωνες δημοσιεύσεις.
      Συνεχίζω με περιηγητική προσέγγιση και ματιά και η Πόλη με βάζει πιο βαθιά μέσα της.
      Καλά και ανθρώπινα αυτά που αναφέρεις για τα μαγαζιά και τα συνηθισμένα. Αυτά όμως στο τέλος της ημέρας αφήνουν ένα μεγάλο κενό. Και όπως και εσύ γνωρίζεις και πιστοποιείς τα άλλα, τα σπουδαία είναι που θρέφουν την ψυχή, μας ανυψώνουν επίπεδα και μας οδηγούν σε αυτογνωσία και πρόοδο.
      Σε καλησπερίζω και θα μιλήσουμε πάλι σύντομα, πριν έρθει η σειρά της επόμενης δημοσίευσης που ήδη γυροφέρνει στον νού μου.
      Φιλιά στο Περιστέρι

      Διαγραφή
  3. Κωνσταντίνος Κόττης14 Σεπτεμβρίου, 2015 16:25

    Πόσο αδικημένη είναι η πόλη απο τα ταξιδιωτικά γραφεία. Πόσα πράγματα έχει και δεν έχουμε καν μια ιδέα. Καλό πάντως είναι να λειτουργούν οι κρήνες αυτές με καθαρό νερό. Συγχαρητήρια για πολλοστή φορά !

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γειά σου Κωνσταντίνε και ένα μεγάλο μπράβο γιατί έγραψες μεγάλη κουβέντα.
      Πολλάκις αδικημένη η Πόλη από τα ταξιδιωτικά γραφεία, με ένα μικρό μερίδιο ευθύνης και στο πελατολόγιο τους, που αυτά ζητά και αυτά παίρνει. Πραγματοποιώ περιηγήσεις (δεν μου αρέσει ο όρος "ξεναγήσεις") και πράγματι κάποιες φορές το επίπεδο είναι λυπηρό αλλά παρηγοριέμαι γιατί υπάρχει η δυνατότητα "εκγύμνασης" τους.

      Συμφωνώ ότι θα ήταν ωραίο να λειτουργούσαν οι κρήνες, ιδιαίτερα με κάποιον οικολογικό τρόπο ώστε να μην υπάρχει απώλεια υδάτινων πόρων. Αυτό θα ήταν και ένα μεγάλο στοίχημα για την τοπική αυτοδιοίκηση ή το υπουργείο που υπάγονται αυτά τα μνημεία αφού το υδρευτικό σύστημα της Πόλης δεν είναι σε καλή κατάσταση.
      Κάπου είχα διαβάσει, και δεν έχω λόγο να μην το πιστεύω, πως το υδραυλικό σύστημα της Πόλης στην όψιμη οθωμανική περίοδο ήταν καλύτερο από την σημερινή. Εκτιμώ ότι σε αυτό συνέβαλαν οι καλύτερες βυζαντινές υδραυλικές υποδομές, η ρυμοτομία της οθωμανικής Πόλης και φυσικά η μικρότερη περιβαντολογική επιβάρυνση.

      Σου εύχομαι καλό απόγευμα και σε ευχαριστώ για την συμμετοχή και την παρουσία σου.
      Θοδωρής

      Διαγραφή
  4. Καλησπερα Θοδωρη!!!Ομολογω οτι οσες φορες και αν εχω επισκεφθει την Πολη παντα ενθουσιαζομουν.....τωρα ομως που θα παω τον αλλο μηνα πρωτα ο Θεος....θα την δω με αλλο ματι εχοντας μαζι μου ολα αυτα που καθε φορα μας γραφεις.Και παλι ευχαριστω και να εισαι καλα να συνεχισεις τις εξερευνησεις σου!!!!!!Φιλικους χαιρετισμους απο Ιλιον.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα Αλεξάνδρα.
      Άντε με το καλό τον επόμενο μήνα που θα έρθεις να ενθουσιαστείς ακόμη περισσότερο. Με τα Χαμπέρια παραμάσχαλα και κυρίως με ποδαρόδρομο από μαχαλά σε μαχαλά και από σοκάκι σε σοκάκι.
      Πολλούς χαιρετισμούς στο Ίλιον και καλή εβδομάδα.

      Διαγραφή
  5. Καλησπέρα Θοδωρή!!! Πραγματικά υπέροχη η περιήγηση σε αυτά τα μικρά αρχιτεκτονικα αριστουργηματα της πανωριας Πόλης μας.
    Πάντα ανακαλύπτω μέσα από τα μάτια σου έναν άγνωστο κόσμο εντός της, που κανένας τουριστικός οδηγός ή πρακτορείο ταξιδιών δεν προβάλει.
    Συνέχισε την προσπάθεια σου, μας ταξιδευεις μοναδικά έστω και διαδικτυακά!!
    Βικτωρία από Διδυμότειχο!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα Βικτωρία.
      Κάθε περιήγηση στην Πόλη φανερώνει υπέροχα πράγματα.
      Προς το παρόν διαδικτυακά αλλά όταν έρθεις στην Πόλη θα ευχαριστηθούν τα μάτια σου ιδιαιτερότητες και ομορφιές.
      Τους χαιρετισμούς μου στο Διδυμότειχο

      Διαγραφή
  6. Καλησπέρα και από εμένα. Άλλη μια εξαιρετική ανάρτηση και ενα πολύ ενδιαφέρον άρθρο. Όσο για τα σεμπιλια, είναι η πρώτη φορά που διαβαζω κάτι για αυτά. Να είσαι καλά, Θοδωρή μας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γειά σου Γιάννα μου. Όταν με το καλό θα ξαναέρθεις στην Πόλη είμαι σίγουρος πως η ματιά σου δεν θα αφήσει τις κρήνες και τα σεμπίλια δίχως ενδελεχή παρατήρηση και χαίρομαι που μέσα από τα Χαμπέρια δίνεται ώθηση για τέτοιες παρατηρήσεις.
      Καλό βράδυ και να είσαι κι εσύ πάντα καλά

      Διαγραφή
  7. Καλησπέρα Θοδωρή
    Πολύ ωραία και κατατοπιστική ανάρτηση
    Να υποθέτω ότι κρήνες υπάρχουν κυρίως στην παλιά Πόλη ή υπάρχουν και στην Ασιατική πλευρά?
    Καλή συνέχεια στις περιηγήσεις σου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γειά σου Παναγιώτη. Ορθώς υποθέτεις, κρήνες, ειδικά συνοικιακές μπορεί να βρείς σε όλες τις παλιές συνοικίες και στις δύο πλευρές, ευρωπαική και ασιατική. Τα σεμπίλια είναι επίσης αρκετά σε αντίθεση με αυτά των τεραστίων διαστάσεων. Είναι βλέπεις που η περίοδος της Τουλίπας αγγίζει την περίοδο βασιλείας 2 σουλτάνων και έτσι το χρονικό διάστημα είναι μικρό. Πάντως πληροφοριακά, στο Σκούταρι υπάρχει ακόμα ένα τεράστιο σεμπίλι. Είναι και αυτό το Αχμέτ Γ΄.
      Πολλούς χαιρετισμούς και καλό βράδυ

      Διαγραφή
  8. Θοδωρή, καλησπέρα.
    Για άλλη μια φορά απολαμβάνουμε τον κόπο σου. Και η απόλαυσή μας πολλαπλασιάζεται όσο η όρεξη σου παραμένει ίδια όπως 6 χρόνια πριν.
    Να σε έχει ο θεός καλά.
    Keep Walking
    Θανάσης (Βόλος)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα Θανάση. Η αλήθεια είναι πως η συγκεκριμένη ανάρτηση είχε αρκετό περπάτημα, σε αρκετές διαφορετικές περιοχές. Άξιζε πάντως το αποτέλεσμα και απόλαυσα την διαδικασία πάρα πολύ.
      Συνεχίζω το περπάτημα όπως και εσύ προτρέπεις και χαιρετώ όλη την παρέα του Βόλου και του Πηλίου.
      Φιλιά

      Διαγραφή
  9. Φ-Ο-Β-Ε-Ρ-Ο.Πανεμορφες διακοσμησεις της Πολης.Αριστουργηματα.Σεμπιλι,Τσεσμες.Πρεπει να προσθεσουμε νεες λεξεις στο λεξιλογιο μας.Χαιρετισματα απο την Ανω Πολη Θεσσαλονικης.Τεο ποτε θα μας ερθεις κατα δω?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα Στέλιο μου. Βάλε τα όλα στο μυαλό σου και το λεξιλόγιό σου για την επόμενη φορά που θα βρεθείς στην Πόλη.
      Να σου πω....σκέφτομαι εδώ και αρκετό καιρό επισκέψεις στην Β. Ελλάδα αλλά και αλλού. Ελπίζω να καταφέρω να έρθω στην Θεσσαλονίκη για 2-3 μέρες και παράλληλα να βρούμε την ευκαιρία να συναντηθούμε όλοι μαζί. Αν πάνε όλα καλά ίσως και μέσα στον χειμώνα.
      Καλό σου απόγευμα

      Διαγραφή
    2. Θα καταλαβεις και γιατι τοσοι πολλοι Σαλονικιοι ειμαστε δεμενοι με την Πολη.Η Θεσσαλονικη ειναι μια ΠΟλΗ σε μικρογραφια.Αντε με το καλο να ερθεις να βρεθουμε.Να μας ειδοποιησεις εγκαιρα να κανονισουμε.Tamam?

      Διαγραφή
    3. Να είσαι καλά Στέλιο. Σίγουρα θα ειδοποιήσω όταν κανονιστεί το ταξίδι προς τα εκεί.
      Πολλούς χαιρετισμούς
      Θοδωρής

      Διαγραφή
  10. Καλησπέρα Θοδωρή.
    Διαφωτιστικός για μίαν ακόμη φορά με πολύ όμορφες φωτογραφίες , έστρεψες την προσοχή μας στις βρύσες της Πόλης που το μάτι μας τις έπαιρνε ξώφαλτσα μέχρι τώρα ... Και δεν περιορίστηκες μόνο στην απαραίτητη περιγραφή αυτών των κατασκευών αλλά έθεσες και το θρησκευτικό πλαίσιο κατασκευής τους , πράγμα που εγώ αγνοούσα!! Πάντα αναρωτιώμουν γιατί στις πόλεις της Τουρκίας που πήγα , έβλεπα τόσες πολές εξωτερικές βρύσες. Μου λύθηκε η απορία με τον καλύτερο τρόπο. ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ!!
    ΧΡΗΣΤΟΣ
    ΒΕΡΟΙΑ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Γειά σου Χρήστο μου. Πολύ σωστή λέξη χρησιμοποίησες: "ξώφαλτσα". Όταν ξαναβρεθείς στην Τουρκία θα είναι αλλιώς. Πάντως τεράστια σεμπίλια δεν θα βρείς πάρα πολλά...όμως αποτελεί πρόκληση να παρατηρήσεις εκ νέου τους συνοικιακούς τσεσμέδες στους μαχαλάδες.
    Όσον αφορά την Πόλη, αναφέρω μερικές ενδεικτικές περιοχές όπως τα ενδότερα των Βλαχερνών, Σαλμάτομπρούκ, στον Τσαρσαμπά και πλησίον αλλά και στα ενδότερα του Κοτζά Μουσταφά πασά και κατηφορίζοντας προς Ψωμαθειά.
    Ευχαριστώ για την επικοινωνία και τους χαιρετισμούς μου στην Βέροια

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Το νερό δεν έχει ταυτότητα. Μέσα από τις βρύσες το απολαμβάνουν οι άνθρωποι. Αυτές έχουν ταυτότητα, πολύ περισσότερο όταν διακρίνονται για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική και διακόσμηση. Πέρα της δροσερής απόλαυσης που προσφέρουν στον διψώντα, προσφέρουν και ευχαρίστηση στην όραση.

    Χρήστος Τζίκας
    Άνω Πόλη - Θεσσαλονίκης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα Χρήστο μου. Όπως το γράφεις είναι, αγαθά όπως το νερό δεν έχουν ταυτότητα.
      Να προσθέσω ότι υπάρχουν δύο ακόμη δημιουργήματα, τα οποία ανήκουν εν μέρη στην ομάδα των κρηνών. Είναι το selsebil το οποίο είναι ουσιαστικά ένα δοχεία τοποθετημένα το ένα κάτω από το άλλο με τρόπο όπου δίνεται έμφαση στον ήχο που δημιουργείται από το κελάρισμα του νερού και το άλλο είναι το fiskiye όπου ουσιαστικά είναι πίδακας νερού. Αυτά τα δύο όμως δεν έχουν καμία χρηστική σημασία απλά κοσμούσαν πολυτελείς κήπους και παλάτια για αυτό και επέλεξαν να μην αναφερθούν στην ανάρτηση.
      Τουλάχιστον καλώς αναφέρθηκαν στον σχολιασμό και έτσι κλείνει με πληρότητα η δημοσίευση των οθωμανικών κρηνών.
      Πλέον βάζω μπρος για την επόμενη δημοσίευση αφού περάσει σιγά σιγά και η γιορτή του Μπαϊραμιού.

      Χαιρετισμούς σε όλους
      Θοδωρής

      Διαγραφή