Σάββατο 4 Απριλίου 2015

Το υπόγειο τζαμί

Οι ιδιαιτερότητες της Πόλης είναι πολύπτυχες και συναντώνται παντού, σε μέρη απρόσμενα, ακόμα και σε σημεία που βρίσκονται κάτω από την επιφάνειά της. Το μόνο που χρειάζεται είναι διάθεση για περιηγήσεις, εξερευνητική ματιά, ανοιχτούς ορίζοντες και αποδοχή της πολύπτυχης διαφορετικότητας. Βέβαια το τελευταίο αποτελεί και απαραίτητο συστατικό κατανόησης της ίδιας της Πόλης, αφού διαχρονικά καθετί σε αυτήν μπορεί να διαθέτει περισσότερο από μία ταυτότητες και δίχως η μία να αναιρεί την άλλη. Το ίδιο ισχύει και για τον χώρο που θέλησα να βρεθώ, να παρατηρήσω τις ιδιαιτερότητές του, τις λεπτομέριες και την ιστορία του.
Πρόκειται για το μοναδικό υπόγειο τζαμί της Πόλης αλλά και ένα από τα πιο ιδιαίτερα. Κατεβαίνοντας τα, στρωμένα με κόκκινο χαλί, σκαλοπάτια που οδηγούσαν στο εσωτερικό του Yeraltı Camii, το ταξίδι στον χώρο και τον χρονο είχε μόλις ξεκινήσει.
 ι
Κατεβαίνοντας στο υπόγειο τζαμί
Αρχικά είχα την περιέργεια να διαπιστώσω πως η χαρακτηριστική αρχιτεκτονική που συναντάται σε τζαμιά μπόρεσε να εφαρμοστεί σε έναν υπόγειο χώρο. Και η περιέργεια μετατράπηκε σε έκπληξη αφού στο εσωτερικό του τζαμιού Γεράλτι δεν συναντησα σχεδόν τίποτα από όσα ανέμενα. Ούτε ρομβοειδή κιονόκρανα, ούτε διακοσμήσεις με σταλακτίτες, hat, τσινιά και αραβουργήματα. Αντιθέτως όλα ήταν λιτά, με πολυάριθμες χοντρές κολώνες που στήριζαν τον χώρο.
Η εικόνα που συνάντησα στο τζαμί Γεράλτι ήταν εντελώς απρόσμενη και διαφορετική
Ξεκίνησα να περιπλανιέμαι ανάμεσα στα στηρίγματα του τζαμιού, νοιώθοντας παράλληλα πως πλανιέμαι σε έναν μικρό λαβύρινθο. Ο φωτισμός δεν είναι παντού ομοιόμορφος αφού το φώς των λαμπτήρων διαδέχεται εκείνο του ηλίου που εισέρχεται από τα ελάχιστα παράθυρα, για να ακολουθήσουν σκοτεινές σκιές και άλλοτε ένας έντονος πράσινος φωτισμός ως χαρακτηριστική χρωματική νότα του Ισλάμ.
56 στηρίγματα υπάρχουν εδώ, διαχωρίζοντας το τζαμί σε μικρά κομμάτια και κάνοντάς το...
...να μοιάζει με έναν μικρό λαβύρινθο
Το τζαμί ιδρύθηκε το 1756 και ο λόγος ιδρύσεώς του είναι οι 3 τάφοι που βρίσκονται στο εσωτερικό του. Πρόκειται για τους τουρμπέδες δύο Αράβων στρατιωτών που σκοτώθηκαν σε μια πολιορκία της Πόλης. Η ιστορία αυτή είναι όμως αναληθής αφού ένας εξ'αυτών απεβίωσε στην Αίγυπτο.
Οι τάφοι των δύο στρατιωτών περιβάλλονται από έντονο πράσινο φώς
Ο τρίτος τουρμπές βρίσκεται σε ξεχωριστό δωμάτιο ως πιο ιδιαίτερος και σημαντικός αφού ανήκει στον Süfyan bin Uyeyne, τον γενάρχη των Ομαϋάδων, το χαλιφάτο των οποίων αποτέλεσε την πέμπτη μεγαλύτερη αυτοκρατορία που υπήρξε ποτέ! Η φυλή του έλεγχε απόλυτα την οικονομική και πολιτική ζωή της Μέκκας και ο ίδιος υπήρξε σφοδρός πολέμιος του Προφήτη Μωάμεθ. Στην πορεία όμως όλα εξελίχθηκαν κάπως διαφορετικά αφού η κόρη του παντρεύτηκε τον Προφήτη. Η Ramla (Umm Habiba), ήταν από τους πρώτους ανθρώπους που ασπάστηκε τον ισλαμισμό, απευθείας από τον Μωάμεθ. Αυτό λογικά συνέβαλε στην συμφιλίωση των δύο αντρών και ο Süfyan ασπάστηκε με την σειρά του το κύρηγμα του Προφήτη, αποδεχόμενος το Ισλάμ.
Ο τουρμπές του πεθερού...του Προφήτη Μωάμεθ...
...σε ξεχωριστό χώρο με οκτάγωνο θόλο
Στο εσωτερικό του φερέτρου λέγεται πως βρίσκονται και προσωπικά αντικείμενα του Προφήτη
Μία ακόμα πτυχή του χώρου πριν την ίδρυση του τζαμιού είναι η χρήση του ως αποθήκη πολεμοφοδίων, ενώ όσο περιπλανιόμουν στα μήκη και τα πλάτη του, ανάμεσα στους παρευρισκόμενους μουσουλμάνους που προσεύχονταν, τόσο ψιλαφίζα το παρελθόν του, ακολουθώντας το νοερό ταξίδι όλο και πιο πίσω στον χρόνο. Αφορμή στάθηκε η προσεκτικότερη παρατήρηση του χώρου, ο τρόπος που ήταν δομημένες οι κολώνες αλλά και οι καμπύλες τους.
Στιγμές καθημερινές, απλές, σπάνιες, διαχρονικές και ιδιαίτερες
Με τόσα στηρίγματα και κολώνες...
...είναι σίγουρα απαραίτητη η παρουσία μιχράπ για προσανατολισμό προς την Μέκκα
Ανάμεσα στους προσευχομένους, η ματιά μου παρατήρησε τις καμπύλες και τα τόξα των στηριγμάτων. Αυτά τα σταυροθόλια μαρτυρούν πολλά
Ο χώρος σαφώς είναι κατασκευασμένος πριν από την Άλωση, όπως επιπλέον μαρτυρούν και οι καμπύλες των τόξων ανάμεσα στις κολώνες. Πάνω από το τζαμί βρίσκεται πλέον ένα τριώροφο κτίριο μά κάποτε εδώ υπήρχε ένα μικρό κάστρο, για αυτόν τον λόγο το σημείο ονομάζεται και Galata Hisarı. Το σημερινό τζαμί ήταν αρχικά μέρος του οχυρώματος, με χρήση κατά καιρούς και ως φυλακή. Εξάλλου ας μην λησμονούμε οτι από εδώ περνούσαν τα Τείχη του Γαλατά.
Ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα κομμάτια των Τειχών του Γαλατά βρίσκεται ακριβώς πάνω από την δυτική είσοδο του τζαμιού
Ο χώρος του κρυμμένου τζαμιού έχει τόσες πολλές ταυτότητες και ιδιαιτερότητες
Δύο από τις 56 κολώνες έχουν μια ξεχωριστή θέση στην ιστορία της Κωνσταντινούπολης αφού σε αυτές δένονταν το ένα άκρο της αλυσίδας που έκλεινε τον Κεράτιο κόλπο, αποτρέποντας την είσοδο των εχθρικών πλοίων σε αυτόν. Σε αυτόν τον χώρο κατάφεραν να εισέλθουν οι Λατίνοι, λύνοντας το ένα άκρο του υπερασπιστικού μηχανισμού και μπαίνοντας στον Κεράτιο κόλπο, αποβιβάστηκαν στην περιοχή του Φαναρίου και άλωσαν την Πόλη το 1204.
Το επίπεδο μαχφίλ, από όπου ο μουεζίνης προσεύχεται και απαγγέλει στίχους από το Κοράνι. Αριστερά και δεξιά από αυτό οι δύο κολώνες που σταθεροποιούνταν ο μηχανισμός της αλυσίδας
Σίγουρα το τζαμί Γεράλτι περνά απαρατήρητο από την πλειοψηφία των χιλιάδων ανθρώπων που καθημερινά διέρχονται από τα σοκάκια του Karaköy. Και μόνο όμως η παρουσία ενός τέτοιου υπογείου, σε συνδυασμό με το ιστορικό του υπόβαθρο, το κατατάσσει στην κατηγορία των σπουδαίων ιδιαιτεροτήτων αυτής της μοναδικής πόλης.
Ανεβαίνοντας τα σκαλοπάτια του κρυμμένου τζαμιού Γεράλτι ήταν ξεκάθαρό πως ταυτόχρονα πρόκειται για έναν χώρο που φέρει "αποτυπώματα" αρκετών διαφορετικών ταυτοτήτων, όπως εξάλλου τα περισσότερα πράγματα στην επιφάνεια της Πόλης. 

18 σχόλια:

  1. Κε Διαχειριστά , δεν κάθεσαι στ' ......αυγά σου και αμφισβητείς
    τον τρόπο θανάτου του ενός των Αράβων στρατιωτών.
    Φαίνεται πως πάς γυρεύοντας για κανά καινούργιο κλείσιμο !!
    Ο Ερντογάν δεν αστειεύται !!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Λες να διαβάζει και ο κύριος Πρόεδρος ΧΑΜΠΕΡΙΑ;;;
      Όχι πως δεν θα του άρεσαν μερικές αναρτήσεις, μιάς και είναι μεγαλωμένος στην Πόλη.

      Ο ένας εκ των Αράβων, που δεν σκοτώθηκε σε πολιορκία της Πόλης, είναι ο Amr ibn As. Στενός σύντροφος του Μωάμεθ που συνέβαλε στην κατάληψη της Αιγύπτου για τους μουσουλμάνους. Ήταν μάλιστα και κυβερνήτης της Αιγύπτου, ως τις 06 Γενάρη του 664, όταν και απεβίωσε.

      Ο έτερος πολεμιστής είναι ο Vehb bin Hüşeyre, ο οποίος είναι πιο άσημος γι'αυτό και απουσιάζουν πολλές πληροφορίες γύρω απο την ζωή του.

      Τέτοιες πληροφορίες υπάρχουν σε όλους τους αξιόλογους ισλαμικούς ιστότοπους, όπως για παραδειγμα το Islamicana.
      Όπως καταλαβαίνεις, μελετώντας για την συγγραφή μου, έπεσα ακόμα και στα "σκληρά"
      :-)

      Διαγραφή
  2. Θοδωρή είναι σαν να πήγα! Σου εύχομαι Καλές Γιορτές και Καλή Ανάσταση με τους ανθρώπους που αγαπάς!
    Δημήτρης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γειά σου Δημήτρη μου. Σε ευχαριστώ πολυ αφού εξάλλου έπιασαν τόπο οι ευχές για φέτος.
      Καλές γιορτές και για εσάς και χαιρετισμούς στην οικογένειά σου.
      Φιλιά

      Διαγραφή
  3. Νίκος - Βέρα04 Απριλίου, 2015 21:16

    Ευχαριστούμε πολύ για τις παρουσιάσεις σου και σου ευχόμαστε Καλό Πάσχα, Καλή Ανάσταση !

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Να ειστε καλά και οι δυό σας και σας ευχαριστω..
      Καλό πάσχα και σε εσάς.
      Πολλους χαιρετισμούς και θα τα ξαναπούμε μετά το Πάσχα

      Διαγραφή
  4. Ας είσαι καλά ρε Θοδωρή.
    Και σήμερα το μάθημα ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρον.
    Εύχομαι Καλή Ανάσταση.
    Χρήστος Τζίκας
    Άνω Πόλη - Θεσσαλονίκη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα Χρήστο μου. Απόλαυσα και εγώ όχι μόνον το γεγονός οτι βρέθηκα εκεί αλλά και την συγγραφή, η οποία είναι πάντα απο μόνη της ένα ταξίδι σκέψεων, γνώσεων, κόπου και όμορφων συναισθημάτων.
      Καλή Ανάσταση
      Θοδωρής

      Διαγραφή
  5. Ρε φιλε ποσα πραγματα εχουμε να μαθουμε ακομα?Τι κρυβει πια αυτη η Πολη?Ποσο πλουτο εχει ακομα ανεξερευνητο?Ευχαριστω για την επιμελη σου εργασια που μας δινει την ευκαιρια εμεις που δεν ζουμε στην Πολη να μας κανεις σαν να ειμαστε εκει!Καλη συνεχεια και χαιρετισματα σε ολη την παρεα.Στρλιος Ανω Πολη Θεσσαλονικη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλημέρα Στέλιο μου.
      Αστείρευτος ο πλούτος της Πόλης. Και φυσικά όχι μόνον υλικός, αρχαιολογικός και ιστορικός...αλλά κυρίως πνευματικός.
      Τι έγινε εκεί στην Άνω Πόλη Θεσσαλονίκης; Χαμπεροστέκι έχετε φτιάξει;
      Τους χαιρετισμούς μου σε όλη την παρέα.
      Να είστε όλοι σας καλά

      Διαγραφή
  6. Πολύ εντυπωσιακή η ανακάληψή σου και η σύνδεσή της με τα Βυζαντινά χρόνια. Τελικά όλα στην Πόλη κρύβουν μιά μυστική Βυζαντινή πλευρά!!!!
    Να είσαι πάντα γερός και ευτυχής
    ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ , ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ
    ΧΡΗΣΤΟΣ
    ΒΕΡΟΙΑ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλημέρα Χρήστο μου.
      Συνήθως ξεκινώντας την παρουσίαση των αναρτήσεων, τοποθετώ την ιστορική αναδρομή και το παρελθόν του αντικειμένου και έπειτα ακολουθεί το παρόν. Τούτη την φορά σκέφτηκα να το αντιστρέψω και πράγματι βγήκε καλύτερα έτσι.
      Καλή Ανάσταση
      Χαιρετισμούς στην Βέροια.
      Θοδωρής

      Διαγραφή
  7. ΚΑΛΗΜΕΡΑ! ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ! ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ !ΑΡΤΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΟΜΕΝΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΣΑΣ Κ ΘΟΔΩΡΗ!
    ΜΑΡΙΑ ΠΑΤΡΑ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γειά σου Μαρία. Χρόνια πολλά και καλή Ανάσταση.
      Φιλιά στην Πάτρα

      Διαγραφή
  8. Ελένη Ζαράγκαλη06 Απριλίου, 2015 17:20

    Γιά μια ακόμα φορά σ'ευχαριστώ πολύ γιά τις ενδιφέρον αναρτίσεις σου.Να είσαι πάντα καλά.ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Καλησπέρα, Θοδωρή, Χριστός Ανέστη!
    Μου αρέσει πάρα πολύ που μέσα στις μέρες του Πάσχα εσύ επέλεξες να γράψεις για ένα (ακόμη) σπουδαίο τζαμί! Το ωραίο, για μένα, είναι ότι έχω περάσει έξω από αυτό το τζαμί κάνα δυο φορές, έχω σταθεί στην ονομασία του (yeralti= κάτω από τη γη) και κάθε φορά αναρωτιόμουν πώς να είναι αυτό το υπόγειο τζαμί... Με πρόλαβες όμως και τελικά το είδα πρώτη φορά μέσα από τα Χαμπέρια! Δεν σε προλαβαίνουμε πια!!!! Έκανες πολύ καλή δουλειά, Θοδωρή, πολύ καλή πληροφόρηση και μεγάλη έκπληξη το γεγονός ότι σε δύο κολώνες του τζαμιού ήταν δεμένη η αλυσίδα του Κεράτιου. Μπαίνει στον κατάλογο με τα μέρη για επίσκεψη μια από τις επόμενες φορές στην Πόλη.
    Συνέχισε έτσι, Θοδωρή, μη φοβάσαι τίποτα και κανέναν... θείο... Βέβαια ο ανώνυμος φίλος προσπάθησε με το σχόλιό του να σε προστατεύσει, με όλα αυτά που ακούει και διαβάζει να γίνονται στην Τουρκία. Εσύ όμως δεν έχεις ανάγκη. Είσαι πολύ διαβασμένος και μάλιστα περισσότερο από αρκετούς που σε διαβάζουμε εδώ στα Χαμπέρια.
    Καλή συνέχεια, καλή δύναμη και τα λέμε στο επόμενο, Θοδωρή!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Καλησπέρα Μαρία. Αληθώς Ανέστη!
    Ώστε δύο φορές έξω από το Γεράλτι και δεν κατέβηκες στο εσωτερικό του;; Τς τς τς. Μήπως ήσουν με την Ελένη μαζί και σε έκοψε εκείνη απο την...κάθοδό σου;
    Την επόμενη φορά θα σε πάρω μαζί μου οπωσδήποτε.
    Φιλιά στο Περιστέρι

    ΑπάντησηΔιαγραφή