Περίπατος σε γειτονιές της ανατολικής πλευράς

Οι περιπλανήσεις στην Πόλη δεν σταματούν ποτέ. Είναι καταπληκτικό πως κάθε περιοχή, γειτονιά και σοκάκι κρύβει πάντα ένα παρελθόν που η ιστορία του χάνεται σε βάθη αιώνων. Θεωρώ πως είναι πρακτικά αδύνατον να δει κανείς όλακερη την Πόλη και να εξευρευνήσει όλες της γειτονιές της. Δεν ξέρω τι επιφυλάσσει το μέλλον μα τουλάχιστον χαίρομαι που ακόμα μπορώ να περπατώ και να επισκέπτομαι κάθε φορά και μια ακόμα συνοικία της Πόλης. Τούτη λοιπόν την φορά βρέθηκα σε μερικά παραλιακά προάστια της ανατολικής πλευράς της Πόλης.

Ξεκίνησα την βόλτα μου από το Çengelköy, το ένδοξο αυτό βοσπορινό προάστιο. Στις μέρες μας το ''Αγκυροχωριό'', όπως ονομάζονταν άτυπα για μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι περισσότερο γνωστό για τις ψαροταβέρνες του δίπλα στον Βόσπορο. Κάποτε όμως ήταν μία σημαντική περιοχή με πολύ έντονο ελληνικό στοιχείο. Ως την δεκαετία του '60 επί το πλείστον στο Τσέγκελκιόι ζούσαν Ρωμιοί. Στα Σεπτεμβριανά του '55 (δες εδώ) οι καταστροφές ήταν κι εδώ μεγάλες και περίπου 2.000 Έλληνες που ζούσαν εκεί, μετακινήθηκαν είτε σε άλλες περιοχές της Πόλης είτε πήραν τον δρόμο του ''ξενιτεμού'' στην Έλλάδα.

Κατοικίες με ξύλινη εξωτερική επένδυση παραπέμπουν σε άλλες εποχές

Στις μέρες μας η φθορά και η εγκατάλειψη είναι εμφανής σε πολλά σημεία.

Η ονομασία του προαστίου αυτού άλλαξε πολλές φορές και υπάρχουν πάμπολλες πληροφορίες και θεωρίες για τις ονομασίες. Βρήκα πληροφορίες που σαν πρώτο όνομα αναφέρουν το ''Πρώτος Δίσκος'' το οποίο άλλαξε στην ονομασία ''Τα Μετάνοια'' εξαιτίας της αυτοκράτειρας Θεοδώρας. Επί των ημερών της έγιναν πολλά για την καταπολέμηση της εμπορίας και εκπόρνευσης των γυναικών. Ιδρύθηκε λοιπόν η Μονή της Μετάνοιας όπου έβρισκαν καταφύγιο τέτοια κορίτσια.

Αργότερα συνυπήρξε και η ονομασία ''Τα Σοφιανά'' εξαιτίας της γυναίκας του αυτοκράτορα Ιουστίνου που οι κακίες γλώσσες λένε πως ζήλεψε το κοινωνικό έργο της Θεοδώρας.

Η ονομασία Χρυσοκέραμος έχει αποδοθεί στο χρυσά κεραμύδια που κοσμούσαν μία εκκλησία σε εκείνο το μέρος.

Επίσης υπάρχει και η ονομασία Συγκελοχώρι εξαιτίας πάλι μιάς ομώνυμης Μονής.

Από τουρκικής πλευράς υπάρχουν άλλες τόσες εκδοχές για το Çengelköy με πιό χαρούμενη εκείνη του ψευδού πασά. Εκείνος προσπαθούσε να στρατολογήσει κόσμο για μιά μάχη λέγοντας ''Σεν γκελ'' που σημαίνει ''εσύ έλα''. Στο ψεύδισμά του όμως πρόφερε το σίγμα σαν θήτα. Ο κόσμος χαριτολογώντας και σατιρίζοντας έκανε την παραφορά σε ''τσεν γκελ''.

Πιστεύεται επίσης ότι προέρχεται από το όνομα πλοιάρχου που είχε σπίτι εκεί ακόμα και από το ότι εκεί έριξε άγκυρα ο Μεχμέτ 'Β  κατα την διάρκεια των προετοιμασιών για την πολιορκία της Πόλης

Μία μικρή παρηγοριά να βλέπω ανακαινισμένα σπίτια που κρατούν την ξύλινη διακόσμηση τους

Όποια εκδοχή κι αν ισχύει το προάστιο είναι αρκετά γραφικό και σίγουρα αξίζει έναν περίπατο στα σοκάκια του. Φυσικά δεν γίνεται να μην επισκεφτεί κανείς την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Τούτην την φορά δυστυχώς ήμουν λιγάκι άτυχος και βρήκα τις πόρτες κλειστές. Κρίμα διότι ο ναός αυτός που χτίστηκε εκ νέου το 1830 είναι ένας από τους παλαιότερους στην ανατολική πλευρά, σημάδι του έντονου ελληνικού στοιχείου στην περιοχή. Το σημείο είναι ιδιαίτερα ιστορικό διότι πιστεύεται οτι εκεί υπήρχε αρχαίος ελληνικός ναός, στην συνέχεια το μοναστήρι της Μετάνοιας και έπειτα ενδεχομένως ναός άλλου Αγίου, προτού φτάσουμε σε εκείνον του Αγίου Γεωργίου.

Οπως και να΄χει, είναι στους στόχους μου να ξαναεπισκεφτώ την ιδιαίτερη τούτη εκκλησία, να την φωτογραφίσω και να μάθω περισσότερα για αυτήν.

Ο Άγιος Γεώργιος όπως φαίνεται από την πλευρά του δρόμου

Η περιήγησή μου συνεχίστηκε σε μιά βοσπορινή συνοικία που πραγματικά με κατενθουσίασε. Το προάστιο αυτό είναι το ειδυλλιακό Κουζγκουντζούκ. Περπατώντας στα σοκάκια του Κουζγκουντζουκίου (Τι λέξη και αυτή; Έσπασα την γλώσσα μου ώσπου να συνηθίσω να την προφέρω) ήρθα σε επαφή με ένα μέρος τόσο ''κοντά'' στην σημερινή Πόλη μα παράλληλα και τόσο ''μακρυά'' της. Στο Kuzguncuk υπάρχει η εικόνα μιάς Πόλης από παλιές εποχές, μιάς Πόλης που όλοι μας θα θέλαμε να βλέπαμε ξανά.
Γραφικά ιστορικά σπίτια, πλακόστρωτοι δρόμοι, δέντρα, εκκλησίες, τζαμιά, συναγωγές όλα το ένα δίπλα στο άλλο να δημιουργούν αρχικά μια αμηχανία και καταπράσινοι κήποι με λαχανικά στις αυλές μου έδωσαν μια νοερή εικόνα μιάς πολιτισμικής και αγνής Πόλης από περασμένες δεκαετίες ή και αιώνες.

Χαρακτηριστικό σοκάκι του Kuzguncuk. Γραφικά σπίτια, ειρηνικοί δρόμοι και πράσινες αυλές

Ονειρεμένα τρίπατα σπίτια γεμάτα καλαισθησία

Στο Kuzguncuk συνυπήρχαν αρμονικά όλες οι κοινότητες της Πόλης και αυτό το καταδεικνύουν οι πολλοί διαφορετικοί ναοί που υπάρχουν σε κοντινές αποστάσεις μεταξύ τους. Οι γείτονες Ρωμιοί και Τούρκοι δεν είχαν τίποτα να χωρίσυν μεταξύ τους και αυτό δεν άλλαξε ούτε όταν στην περιοχή εγκαταστάθηκαν Εβραίοι και έπειτα Αρμένιοι. Ο απολογισμός αυτής της συνύπαρξης είναι οι 2 εβραικές συναγωγές, η 1 αρμένικη εκκλησία, τα 2 τζαμιά και οι 2 ελληνικές εκκλησίες που υπάρχουν σχεδόν το ένα δίπλα στο άλλο! Η αντίθεση στα μάτια μου αποτυπώθηκε και στον φωτογραφικό μου φακό

Το τζαμί γειτνιάζει με την αρμένικη εκκλησία. Περίεργη εικόνα εξ'αρχής...μα στο Κουζγκουντζούκ τα πάντα συνυπήρχαν

Μιναρέδες και Σταύροι. Σαν κι άλλοτε που ο σεβασμός και η κατανόηση υπερκέραζε την διαφορετικότητα. Το μεγαλείο της οικουμενικής Πόλης

Δυστυχώς οι εποχές άλλαξαν. Στα Σεπτεμβριανά οι καταστροφές δεν είχαν την τεράστια έκταση σαν σε άλλα σημεία όπως για παράδειγμα και στο γειτονικό Çengelköy, πιθανόν οι μουσουλμάνοι του Kuzguncuk να μην επέτρεψαν στους ξένους πλιατσικολόγους να διαλύσουν τα πάντα. Το χαριστικό πλήγμα στο ελληνικό στοιχείο του Κουζγκουντζούκ ήρθε από τις απελάσεις του '64, την ψυχολογία και τις συνθήκες που πλέον είχαν διαμορφωθεί. Η Ρωμιοσύνη εξαφανίστηκε και από εδώ, αφήνοντας και τούτο το πανέμορφο προάστιο της Πόλης ορφανό. Στις μέρες μας υπάρχουν πλέον ελάχιστοι μή μουσουλμάνοι που ζούν εδώ.
Παρ'όλα αυτά οι κατοίκοι μοιάζουν λιγάκι διαφορετικοί. Τα πρόσωπά του έχουν μία ειρηνική και πράη ματιά, γυναίκες με κομψά μα όχι ακριβά ρούχα περπατούν στα γοητευτικά σοκάκια, χαιρετώντας τον μπακάλη, τον χασάπη, τον μπαρμπέρη και τον μανάβη που με μεράκι ετοιμάζονται να ανοίξουν τα μαγαζάκια τους. Όλα εδώ είναι φιλήσυχα, ειδυλλιακά, αρμονικά και παστρικά! Εξάλλου ο δείκτης εγκληματικότητας στο Κουζγκουντζούκ είναι από τους χαμηλότερους σε ολάκερη την Πόλη.

Ανεβαίνοντας τον κεντρικό δρόμο έφτασα στην ξεχωριστή εκκλησία του Αγίου Παντελεήμων. Γράφω ξεχωριστή γιατί διαθέτει ένα πανέμορφο καμπαναριό που στην βάση του έχει την είσοδο που με την σειρά της οδηγεί σε έναν πανέμορφο κήπο. Σπανια έχω δει ένα τόσο περιποιημένο κήπο να διακοσμεί περίγυρο εκκλησίας.

Το καμπαναριό αριστούργημα και τριγύρω ο υπέροχος κήπος του Αγίου Παντελεήμονα.

Το εσωτερικό του ναού είναι το ίδιο κομψό, ένα πραγματικό στολίδι δίχως υπερβολές μα ταυτόχρονα γεμάτο διακοσμήσεις προσεγμένες ως και την παραμικρή λεπτομέρια.

Το πανέμορφο εσωτερικό του Αγίου Παντελεήμων

Βγαίνοντας συνάντησα και το Άγιασμα στην ανατολική πλευρά του ναού. Και εδώ όλα ακτινοβολούν μεράκι και περιποίηση. Εγώ μπορώ να πώ μόνο ένα μεγάλο μπράβο και ευχαριστώ σε όλους εκείνους που φροντίζουν κατα τέτοιο τρόπο τούτο το ιδιαίτερο μέρος.

Η είσοδος του Αγιάσματος

Παντού υπάρχουν εικόνες και αφιερώματα

Άφησα τον Άγιο Παντελεήμονα πίσω μου και κατηφόρησα ξανά προς τον Βόσπορο για τον δρόμο της επιστροφής. Ξαναθαύμασα το σοκάκια που λόγω της γραφικότητας αποτελούν διαλεκτό σημείο γυρίσματος ταινιών και τηλεοπτικών σειρών και είδα το δίλλημα που θα προκύψει κι εδώ τα προσεχή χρόνια λόγω της ανερχόμενης οικιστικότητας και περαιτέρω ανάπτυξης του τουρισμού.
Εύχομαι πραγματικά το Kuzguncuk να μην αλλάξει στο ελάχιστο διατηρώντας τον ειδυλλιακό χαρακτήρα του μα και τις πολυπολιτισμικές μαρτυρίες του παρελθόντος του.
Μόνο 5 λεπτά δρόμο από το πολύβουο Üsküdar και όμως είναι σαν να απέχει χιλιόμετρα από την μεγαλούΠολη, το προάστιο αυτό είναι κοντά και συνάμα τόσο ''μακρυά'' από την σημερινή Πόλη όσο κανένα άλλο.
Στην δική μου καρδιά πάντως μπήκε πολύ βαθιά....και εύχομαι να ριζώσει για πάντα.