Μόδα είναι, θα περάσει (;)

Οι περισσότεροι από εμάς θυμόμαστε με σαφή και αρκετά προβεβλημένο τρόπο την προσπάθεια εκμοντερνισμού της Τουρκίας σε όλους τους τομείς τις τελευταίες δεκαετίες. Τα αποτελέσματα αυτής της προσαρμογής φάνηκαν σε μεγαλύτερο βαθμό στα μεγάλα τουριστικά και αστικά κέντρα όπως η Πόλη. Προσωπικά όμως θεωρώ ότι από το 2010 αυτός ο κύκλος έκλεισε και η χώρα πέρασε σε ένα στάδιο μεταμοντερνισμού, δίχως αυτό να σημαίνει ότι παρατηρούμε ή έχουμε περαιτέρω όξυνση και συνέχιση του προηγουμένου μοντέλου εκμοντερνισμού.

Φωτισμένη διαφημιστική πινακίδα σε υπόγειο σταθμό του μετρό. Κάτι έχει αλλάξει στην Πόλη, συμπεριλαμβανομένης και της μόδας

Παρατηρώντας όλες τις πτυχές της καθημερινότητας στην Πόλη είναι εύκολο να καταλήξει κάποιος στο συμπέρασμα πως καλλιεργείται ή καλύτερα προβάλλεται έντονα μια διαφορετική τάση, που άλλωστε ποτέ δεν έπαψε να υπάρχει, ως τρόπος έκφρασης και πολιτισμικού στίγματος της μεταμοντέρνας Τουρκίας και η οποία επαναφομοιώνεται από τον μουσουλμανικό πληθυσμό με αυξανόμενο ρυθμό.

Τα πρωινά ξεκινούν με τον ίδιο τρόπο για όλους...νέοι κατευθύνονται στον χώρο εργασίας τους

...μαθητές στα σχολεία τους...

...γυναίκες στα ψώνια τους...

...ηλικιωμένοι στα τζαμιά για προσευχή

Οι παραπάνω φωτογραφίες αποτελούν χαρακτηριστικές εικόνες που παρατηρεί όποιος θελήσει να περιηγηθεί στα ενδότερα της ιστορικής χερσονήσου αλλά και συναντώνται με αυξανόμενη συχνότητα και σε περιοχές εκτός αυτής. Αυτό δεν συμβαίνει μόνον μέσα από πολιτικές πράξεις και νέα εκπαιδευτικά πλαίσια αλλά η σκυτάλη περνά μέσα από τον κόσμο του θεάματος, τα ΜΜΕ ακόμα και τον κλάδο της μόδας. Οι ενδυματολογικές προτιμήσεις και συνήθειες που αντικρίζω τριγύρω μου άλλωστε ήταν αυτές που μου έδωσαν το έναυσμα για την σημερινή ανάρτηση και κυριαρχούν στις φωτογραφίες που θέλησα να μοιραστώ μαζί σας. Ναι...πλέον είναι μόδα και πιθανόν κάτι παραπάνω. Αρέσει, χρησιμοποιείται για σκοπούς και καταδεικνύει συμβολισμούς.

Η φθινοπωρινή και χειμερινή ισλαμική μόδα για φέτος κυκλοφόρησε και ήδη φοριέται

Βουλευτής του ΑΚΡ με σεβάσμια γενειάδα και με την σύζυγό του να φορά την ισλαμική μαντήλα. Μόδα που σίγουρα εμπνέει εμπιστοσύνη στον λαό και φέρνει ψήφους

Μετά την αδυναμία εκλογής στο κοινοβούλιο η ενδυμασία και εμφάνιση κρίθηκε αχρείαστη και απλά εξαφανίσθηκε

Η Αναστασία...κόρη ορθόδοξου ιερέα από την Τήνο...η ελληνίδα που η μοίρα έφερε...

...στο να γίνει η ισχυρότερη γυναίκα σε όλη την οθωμανική ιστορία! Η "φεγγαροπρόσωπη" Kösem Sultan βασίλεψε και κράτησε στα χέρια της την τύχη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τηλεοπτική παραγωγή που σύντομα θα κυριαρχήσει στους τηλεοπτικούς δείκτες

Οι λόγοι έκφανσης όλων αυτών των φαινομένων και εικόνων στην μεταμοντέρνα περίοδο της Τουρκίας είναι ποικίλοι, ενίοτε αλληλένδετοι και είναι δύσκολο να περιγραφθούν με πληρότητα και να επεξηγηθούν σε σύντομο χρόνο και χώρο. Από την άλλη πλευρά, η παρουσίασή τους σε ευρύ πλαίσιο κρύβει τον κίνδυνο περιγραφής γενικοτήτων και επομένως να οδηγήσει σε λανθασμένα συμπεράσματα και ανακρίβειες. Για αυτό τον λόγο επέλεξα τις εικόνες που συναντώ τριγύρω μου ως ραχοκοκαλιά προσέγγισης των μεταμοντέρνων πτυχών της Πόλης του σήμερα.

Παρόλα αυτά είναι απαραίτητη μια αναφορά στην πολιτική απόφαση και πράξη, και όχι στον τρόπο, της περιγραφόμενης εποχής που διανύουμε, η οποία προέκυψε, εκτός των άλλων, και ως ανάγκη. Έχει ειπωθεί πως πολιτική σημαίνει πρόβλεψη και με βάση αυτόν τον κανόνα η μεταμοντέρνα Τουρκία ψηλαφίζει τον τρόπο εξασφάλισης της διάσωσης και επιβίωσής της, αφού με τον υπάρχοντα τρόπο το μέλλον της καθίσταται αμφίβολο και ανασφαλής. Γνωρίζοντας ότι σε μερικές δεκαετίες ο τουρκικός πληθυσμός θα αποτελεί μειονότητα εντός της χώρας, προέκυψε η ανάγκη επαναπροσδιορισμού της ταυτότητας του κράτους και κυρίως των ανθρώπων που θα βρίσκονται στην κορυφή της αλυσίδας, της άρχουσας τάξης. Το στοίχημα είναι μεγάλο όπως και το αποτέλεσμα του εγχειρήματος. Αυτά ως προς τον λόγο, γιατί ως προς τον τρόπο υπάρχουν πολλά ζητήματα που προβληματίζουν.

Διαχρονικά στην Ελλάδα το πολιτικό προσωπικό δεν ασχολείται με τέτοιες προβλέψεις, όμως ποιό όραμα, ποιά πορεία και ποιά απόφαση θα λαμβάνονταν με καθοδηγητικό κριτήριο ότι τα επόμενα 20-30 χρόνια ο ελληνικός πληθυσμός θα καταστεί μειοψηφικό στοιχείο εντός της ελληνικής επικρατείας; Στην εποχή μας είναι η οικονομία και η καταναλωτική ευχέρεια που καθορίζουν την ζωή μας και διαμορφώνουν την κοινωνική δομή και συνοχή. Κι αν στο άμεσο μέλλον μια άλλη κοινωνική ή εθνική ομάδα αποκτήσει μεγαλύτερη οικονομική άνεση και καταναλωτική ευχέρεια από εμάς, ποιό άλλο κριτήριο θα εξασφαλίζει την συνοχή ή την συμβίωση;

Κάποτε βρισκόμουν σε ένα τζαμί και έτυχε να συνομιλήσω με τον ιμάμη του, χάρις στα καλά αγγλικά του. Καθώς συζητούσαμε γύρω από ποικίλα θέματα γύρω από τα κράτη και τα έθνη, μου αποκρίθηκε: "Είσθε ακόμα νέοι, θα χρειαστούν ακόμα πολλές δεκαετίες ή αιώνες για να φτάσετε στο επιθυμητό επίπεδο". Τότε του αποκρίθηκα ότι αν η Ελλάδα είναι νέα τότε η Τουρκία είναι βρέφος, αφού ιδρύθηκε ως κράτος σχεδόν έναν αιώνα αργότερα. Ο ιμάμης τότε χαμογέλασε με έναν παράξενο τρόπο αφού γνώριζε ότι και οι δύο μας λέμε κουταμάρες σε ότι αφορά τις κρατικές υποστάσεις, μιας και πίσω από την ίδρυση των κρατών υπάρχει πολιτισμικό βάθος και παραδόσεις αιώνων.

Αυτά αρχίζουν και αποκτούν χώρο στην τουρκική κοινωνία που από την μία βλέπει τα αδιέξοδα του δυτικού πολιτισμού να πλησιάζουν στο τέλμα και από την άλλη μία μερίδα της νοιώθει την κοσμικότητα που πεισματικά της επιβλήθηκε ως μια μικρή χρονικά παρένθεση στην συνολική ιστορία της. Η περίοδος από την ίδρυση του κοσμικού κράτους εκλαμβάνεται συνειδητά ή υποσυνείδητα ως λοξοδρόμηση και το νήμα των προγόνων ξαναπιάνεται από εκεί που αφέθηκε, μόλις στις αρχές του 20ου αιώνα.

Ως αντιπαράδειγμα, στην Ελλάδα κυριαρχεί η τάση όταν αναφερόμαστε στους δικούς μας προγόνους και όταν αποζητούμε τρόπο σύνδεσης και μίμησης με αυτούς, να πραγματοποιούμε απευθείας άλματα 3-4 χιλιετιών, φτάνοντας μεμιάς στους αρχαίους Αθηναίους και Λακεδαιμονίους. Ακόμα κι αν υπάρχουν λογικές εξηγήσεις ως προς αυτό, δεν παύει να είναι λανθασμένο και να συγκρούεται με την ιστορική συνέχεια του πολιτισμού του λαού μας. Εξάλλου πολιτισμός σημαίνει τρόπος ζωής και προτού δούμε και παραδειγματιστούμε πως ζούσαν οι αρχαίοι πριν 4 χιλιάδες έτη, ας πράξουμε το ίδιο για τους παππούδες, του προπαππούδες και τους προγόνους που έζησαν πριν 500 και 1000 πριν. Και αυτοί πρόγονοι είναι και η πλειοψηφία των καθημερινών μας συνηθειών έχει αμεσότερη σχέση με αυτούς.

Εικόνες που εφόσον απομακρυνθούν τα αυτοκίνητα και μετατραπούν σε ασπρόμαυρες, μπορούν κάλλιστα να τοποθετηθούν στην κατηγορία αναρτήσεων Τότε και τώρα

Δεν εξαπλώνεται μόνον η χρήση των νέων iPhone αλλά και οι ισλαμικές γενειάδες

Το πιο εύκολο πράγμα για κάποιον που έχει ως πρότυπο μια διαφορετική πολιτισμική πρόταση από αυτήν που συναντά σε πολλές γειτονιές της Πόλης είναι η αποφυγή, η αποστροφή ή η απέχθεια. Αυτό όμως δεν είναι απολύτως σωστή αντιμετώπιση αφού κάθε πολιτισμός ανταποκρίνεται στις ανάγκες του κοινωνικού συνόλου που τον ασπάζεται, ενώ επίσης έχουν υπάρξει περιπτώσεις όπου έχει συμβεί το αντίθετο, π.χ. η μισαλλοδοξία και η εμπάθεια της Δύσης προς τον πολιτισμό του λεγόμενου Βυζαντίου.

Γυναίκα επιβιβαζόμενη στο μοντέρνο Kozyatağı. Εξαρχής η μελέτη του κειμένου μου κίνησε την προσοχή...

...ακόμα κι αν αγνοώ το περιεχόμενο του. Είτε αραβικά, οθωμανικά ή κείμενα του Κορανίου, ο συμβολισμός παραμένει το ίδιο σημαντικός

Κυκλοφορώντας στην Πόλη, παρατηρώ τους ανθρώπους της, σχεδόν κατασκοπεύοντας τους, πασχίζοντας να καταγράψω όχι αυτούς αλλά την εποχή μας μέσω από τις συνήθειές τους, την ένδυση, τις προτιμήσεις, τον τρόπο που φέρονται, τα ενδιαφέροντα τους, τα βιβλία που μελετούν κ.ο.κ. Και ενώ παρατηρώ όλα αυτά, στον νού μου φέρνω παρόμοιες εικόνες νέων ανθρώπων σε άλλη χώρα. Στον δρόμο, σε καφετέριες και σε μέσα μαζικής μεταφοράς να διαβάζουν και να ανακαλύπτουν εκ νέου την ζωντάνια και την επικαιρότητα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, να μελετούν την ποίηση που βρίσκεται σε εκκλησιαστικά κείμενα, να φέρνουν στο προσκήνιο μορφές συμπεριφοράς ξεχασμένο και στοιχεία από το σχεδόν ξεχασμένο ιδεώδες του δικού τους κοινωνικού και πολιτισμικού παραδείγματος. Όλα αυτά όμως θαρρώ ότι παραμένουν περισσότερο στην σφαίρα της φαντασίας μου και ώσπου να τα δώ, δεν υπάρχει λόγος να κατακρίνω όλα όσα παρατηρώ στην Πόλη.

Διαβάζοντας την βιογραφία του σουλτάνου Μουράτ Δ' στο μετρό. Πόσοι άραγε διαβάζουν βιογραφίες βυζαντινών Αυτοκρατόρων στο αθηναϊκό μετρό; Μάλλον ουδείς αφού παρόμοιες βιογραφίες ίσως να μην κυκλοφορούν στην Ελλάδα. Κυρίως όμως υπάρχει πρόβλημα στις προτιμήσεις των αναγνωστών

Ματιές περιηγητικές όχι μόνο ως προς την τοπογραφία τούτου του μοναδικού τόπου αλλά και ως προς τους ανθρώπους του, αυτούς που μεταβάλλουν την Πόλη, καθιστώντας την κατά κάποιον τρόπο έναν ζωντανό οργανισμό. Ματιές που οδηγούν σε σκέψεις, συμπεράσματα για το σήμερα αλλά και την επόμενη μέρα. Ναι...σίγουρα τριγύρω μας υπάρχει μια νέα τάση, μία "μόδα", η οποία κάνοντας τον κύκλο της θα μας οδηγήσει σε νέα δεδομένα.







Υ.Γ.
Μιας και ότι σπέρνεται, αυτό θερίζεται και μιας και τα αποτελέσματα της σοδειάς οδηγούν σε αποτελέσματα που θα αξιολογηθούν κυρίως στο άμεσο μέλλον, παραθέτω ένα ενδιαφέρον απόσπασμα που συνιστώ να παρακολουθήσετε. Στον αντίποδα λοιπόν, με μικρή ή μεγάλη σχέση με την παραπάνω ανάρτηση, περιγράφεται μια άλλη πραγματικότητα, μία άλλη μόδα-τάση, ένας διαφορετικός τρόπο ζωής, με συμπεριφορές και έναν πολιτισμικό τρόπο που οφείλει να προβληματίσει.