Τετάρτη 12 Μαρτίου 2014

Στην Παναγία της Σούδας

Υπάρχουν συνοικίες στην Πόλη που κατά το παρελθόν γνώρισαν ιδιαίτερα ένδοξες στιγμές αλλά στις μέρες μας δεν παρατηρείται κάτι ανάλογο. Μία τέτοια περιοχή είναι και το σημερινό Εğrikapı, που κάποτε ονομάζονταν Χαρσία ή και Καλλιγαρία, εξαιτίας της κλίσης των παρακειμένων Τειχών και της Πύλης που υπάρχει εκεί. Ελάχιστα στοιχεία μαρτυρούν την ζωντάνια και την ιδιαιτερότητα του παρελθόντος και ένα από αυτά είναι η εκκλησία της Παναγίας της Σούδας.
Θέλησα να την επισκεφθώ και να αντιστρέψω στην σκέψη μου την εξέλιξη των εποχών. Από μια "ξεχασμένη" περιοχή, δίχως ποίμνιο και εξωστρέφεια, να ψηλαφίσω τις παλιές εποχές, τότε που βρίσκονταν στο προσκήνιο και παρείχε εκπαιδευτικές και νοσηλευτικές υπηρεσίες.
Η Παναγιά της Σούδας, τριγυρισμένη από τον χαρακτηριστικό κίτρινο μαντρότοιχο
Στο ίδιο σημείο υπήρχε προγενέστερος βυζαντινός ναός αφιερωμένος στον Άγιο Νικήτα ενώ για κάποια περίοδο ο ναός τιμούνταν και στο όνομα του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος. Η Παναγία της Σούδας, πιθανόν πήρε την ονομασία της από Κρητικούς που εγκαταστάθηκαν εκεί, δείχνοντας για ακόμη μια φορά την διαρκή μετακίνηση που υπήρχε στα κέντρα του Ελληνισμού. Ήταν ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα της Πόλης εξαιτίας των πολλών θαυμάτων που αποδίδονταν στην θαυματουργή Εικόνα της Παναγίας και ως κέντρο της κοινότητας συγκέντρωνε γύρω του τόσο διάφορες εκπαιδευτικές υποδομές όσο και νοσηλευτικές.

Εικόνα του Αγίου Νικήτα
Το εσωτερικό του ναού της Παναγίας της Σούδας
Το εσωτερικό του ναού είναι πολύ περιποιημένο αλλά η απουσία πιστών και επισκεπτών δημιουργεί μια μελαγχολική ατμόσφαιρα. Θα ευχόμουν η Παναγιά της Σούδας να προσέλκυε περισσότερους ανθρώπους, τουλάχιστον κατά την διάρκεια των εκκλησιαστικών Λειτουργιών.

Ως αναμφισβήτητο κέντρο της συνοικίας συγκέντρωνε γύρω της μικρούς, μεγάλους, υγιείς και ασθενείς. Στον περίβολο του ναού υπήρχε πριν περίπου 150 με 200 χρόνια νηπιαγωγείο, αρρεναγωγείο, παρθεναγωγείο και δημοτική σχολή για τα παιδιά της πολυάριθμης κοινότητας. Τίποτα πλέον δεν έχει απομείνει από τις ξύλινες κατασκευές που κάποτε πρόσφεραν γνώση σε δεκάδες παιδιά.
Σημείο από τον αυλόγυρο στην ανατολική πλευρά
Εκτός από τα εκπαιδευτήρια, στον χώρο του ναού λειτουργούσε και ένα είδος ιατρείου για φρενοβλαβείς και ψυχικά ασθενείς. Από το 1727 στεγάζονταν σε κελιά το Άσυλο Φρενοβλαβών και υπεύθυνοι για την περίθαλψή τους ήταν οι άνθρωποι του ναού, όπως για παράδειγμα οι ιερείς και κυρίως ο καντηλανάφτης. Εκείνος είχε επωμιστεί με το βάρος της φύλαξής τους και ώφειλε να είναι δυνατός, με μεγάλο σωματικό ανάστημα για να μπορεί να "τιθασεύει" τους ψυχικά άρρωστους που πολλές φορές παρεκτρέπονταν. Τα πρώτα 100 χρόνια δεν υπήρχε γιατρός και ως μέθοδοι περίθαλψης θεωρούνταν το λούσιμο με κρύο νερό από το Αγίασμα και η επαφή με την θαυματουργή Εικόνα της Παναγίας. Ίσως στις μέρες μας αυτά να μοιάζουν κάπως πρωτόγονα αλλά ας μην παραβλέπουμε οτι αναφερόμαστε σε εποχές γύρω στο 1750. Και μόνο το γεγονός ότι τέτοιες κοινότητες προνοούσαν στο να περιθάλπτουν φρενοβλαβείς, επιληπτικούς και να μην τους παρατάνε στον δρόμο είναι αξιοσέβαστο.
Πλάκες με καραμανλίδικα
Το μεγάλο μου ανάστημα και η επιβλητική μου παρουσία χρειάστηκε μόνο για να τιθασεύει τα άτακτα σκυλιά που φυλάσσουν τον χώρο. Δεξιά ο ναός, αριστερά απομεινάρια από τα κελιά των αρρώστων
"Σπαράγματα" από άλλες ένδοξες εποχές 
Στην ανατολική πλευρά του ναού υπάρχει ένα θολωτό υπόγειο που αξίζει κανείς να επισκεφθεί, καθώς εκεί βρίσκεται το Αγίασμα της Αγίας Ζώνης.
Κατηφορίζοντας τα σκαλοπάτια προς το Αγίασμα
Και εδώ ο χώρος σε άριστη κατάσταση, καθαρός και απλά αναμένει τους πιστούς να ξαναβρεθούν στο Εγρί Καπί

Ένα ακομα αγιασμένο υπόγειο της Πόλης
Η Παναγία της Σούδας είναι ένας ναός που σίγουρα αξίζει να βρεθούν περισσότεροι πιστοί και επισκέπτες. Περνώντας την πόρτα του αυλογύρου για το άναμμα ενός κεριού και προσευχή, θα ενθουσιαστείτε από τον χώρο του Αγιάσματος και θα περπατήσετε εκεί που άλλοτε ηχούσαν παιδικές φωνές και εναλλάσσονταν με τα προστάγματα του ρωμαλέου καντηλανάφτη.

16 σχόλια:

  1. Επιτέλους!Περιμέναμε αρκετές ημέρες για νεα ανάρτηση. Αισιοδοξουμε πως δεν θα υπάρξουν άλλα προβλήματα στο μέλλον.
    Καλημέρα λοιπόν, με...ηλιο χωρις δόντια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Να είσαι καλά και ευχαριστώ. Και εγώ αισιοδοξώ να μην υπάρξει κι άλλος εκνευριστικός "δάκτυλος" και παρέμβαση.
      Καλή αρχή και καλή συνέχεια και στα σχόλια.
      Θοδωρής

      Διαγραφή
  2. Γεια σου, Θοδωρή!
    Είναι μεγάλη μου χαρά που επιτέλους διαβάζουμε καινούρια ανάρτηση και μέσα από το νέο πολίτικο στέκι μας! Καλή αρχή κι άλλο κακό να μη μας βρει!
    Μου αρέσει το θέμα που επέλεξες, είναι η νοητή συνέχεια, σαν να μη διακόπηκαν ποτέ τα Χαμπέρια... Μια ακόμη εκκλησία της Πόλης κι ένα ακόμη άγιασμα που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστά, τουλάχιστον σε μένα. Ανέτρεξα σε πηγές για να μάθω για την Παναγία τη Σούδα,την περιοχή που βρίσκεται και απ' ό,τι κατάλαβα επρόκειτο για ένα σπουδαίο κέντρο της εποχής του. Το νοσοκομείο της μάλιστα ήταν το ένα από τα τρία νοσοκομεία της ορθόδοξης κοινότητας της
    Πόλης στα μισά του 18ου και αρχές του 19ου αιώνα! Ανατρίχιασα βέβαια λίγο με τις λεπτομέρειες για τον τρόπο θεραπείας των ασθενών, αλλά ήταν κατά κάποιο τρόπο αναμενόμενο. Πολύ ωραία ανάρτηση και ένας ακόμη καινούριος τόπος για επίσκεψη από μένα την επόμενη ή μεθεπόμενη φορά στην Πόλη.
    Τα λέμε στο επόμενο!!!!!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα Μαρία μου. Πάντως ενημερωτικά, περάσαμε οι δυό μας έξω από την εκκλησία τον προπερασμένο μήνα. Στην κατηφοριά, καθώς πηγαίναμε για τον μουσουλμανικό τάφο του χαζρετί Ελ Χούντρι. Το θυμάσαι καθόλου;
      Φιλιά, Θοδωρής

      Διαγραφή
    2. Θοδωρή, αν είναι αυτό που νομίζω, τότε έχω περάσει από κει δύο φορές... Όχι, δεν το θυμάμαι όταν το είπαμε... Ντροπή μου! Θα επανορθώσω!!!

      Διαγραφή
    3. Ξέρεις πως θα επανορθώσεις έτσι;
      Στην επόμενη επίσκεψη στην Πόλη, τουλάχιστον 20 χιλιόμετρα ποδαρόδρομο ημερησίως, με στάσεις σε εκκλησίες, τζαμιά, φαγητό, κρυφά σοκάκια, υπόγεια και μυστικά. Για να δεις οτι σοβαρολογώ, θα είμαι μαζί σου για επίβλεψη. :-)

      Διαγραφή
    4. Με μεγάλη μου χαρά!!!!!!!!!

      Διαγραφή
  3. Μπράβο σου Θοδωρή. Δυο πράγματα με εντυπωσίασαν:

    1. η πολύ καλή κατάσταση του Αγιάσματος (μηπως συντηρηθηκε πρόσφατα;)

    2. η προνόηση να προσπαθούν να θεραπεύσουν τους ψυχικά άρρωστους. Πολύ σωστά το έθεσες.

    Χαιρετισμούς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Θα ευχόμουν - γράφεις Θοδωρή - η Παναγιά της Σούδας να προσέλκυε περισσότερους ανθρώπους, τουλάχιστον κατά την διάρκεια των εκκλησιαστικών Λειτουργιών. Πώς θα γίνει - όμως - αυτό βρε Θοδωρή, όταν οι άνθρωποι που λες... είναι κάπου υπέργηροι στο Παλαιό Φάληρο και βλέπουν την Τζεμιλέ να ράβει κουμπιά ή τον Hakan στο κρεβάτι με την Caroline (ÖBGZK - Καθώς Περνάει ο Καιρός);;; Ayrilik (ήτανε αέρας)

      Διαγραφή
    2. Νίκο μου καλησπέρα και πολλούς χαιρετισμούς. Τα ονόματα που αναφέρεις παραπάνω μου είναι παντελώς άγνωστα. Μάλλον αναφέρεσαι σε κάτι τηλεοπτικό υποθέτω. Δηλώνω πλήρη άγνοια καθώς έχω να παρακολουθήσω τηλεόραση από το 2010. Πάντως οι μόδες έρχονται και παρέρχονται και πιστεύω πάντα στην δυναμική ενός καλού σπόρου. Ίσως στο μέλλον πολλοί να θελήσουν να (ξανά)ανακαλύψουν τα απλά και τα σπουδαία.

      Γιώργο μου από ότι έχω ακούσει το Αγίασμα ανακαινίσθηκε σχετικά πρόσφατα. Παρά τις δυσκολίες, οι εναπομείναντες ναοί είναι πάντα περιποιημένοι από τους ανθρώπους που έχουν αναλάβει αυτή την ευθύνη αλλά και γίνονται σοβαρότατες προσπάθειες και ενέργειες από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τις κοινότητες στο να συντηρούνται ή να ανακαινίζονται οι ναοί.

      Χαίρομαι επίσης που και εσύ στάθηκες στο γεγονός οτι σε δύσκολα χρόνια προνοούσαν στην περίθαλψη και στην πρόνοια της ευπαθούς αυτής ομάδας ανθρώπων.
      Πολλούς Πολίτικους χαιρετισμούς σε όλους σας.
      Θοδωρής

      Διαγραφή
  4. Αγαπητέ Θοδωρή,
    Χρόνια Πολλά για την ονομαστική σου εορτή.
    Σ' ευχαριστώ που μέσω των e-mails σου μου δίδεται η ευκαιρία να γνωρίσω άγνωστες γωνιές της Πόλης.
    Σε στέλνω τα e-mails κάποιων φίλων μου που και αυτή θα ήθελαν να γνωρίσουν την Πόλη από τα γραφόμενά σου.
    Ευσέβιος Αρζουμανίδης efsevios0@gmail.com
    Αθανάσιος Καλλιώρας akallio@otenet.gr
    Κατερίνα Σαρίκα katerina.sarika@hotmail.com
    Μάκης Τρικαλιάρης tettris@otenet.gr
    Αλέξανδρος ......... thekleo@yahoo.com
    Χαράλαμπος Κάμπλιες kamplies@gmail.com
    Ανέστης Χοντολίδης hontol@el.teithe.gr

    Ευχαριστώ,

    Χρήστος Τζίκας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Χρήστο καλησπέρα και ευχαριστώ πολύ.
      Θα επικοινωνήσω με την πρώτη ευκαιρία με τους ανθρώπους αυτούς αφού φαντάζομαι τους έχεις ήδη ενημερώσει.
      Να είσαι καλά και θα ξαναμιλήσουμε.
      Θοδωρής

      Διαγραφή
  5. Κωνσταντίνος Κόττης12 Μαρτίου, 2014 20:39

    Θοδωρή χρόνια πολλά και για την Εορτή σου αν εόρταζες κατα το πρόσφατο Ψυχοσάββατο. Ένα ακόμα άγνωστο σημείο της πόλης με σαφές αρχαιολογικό ενδιαφέρον, αν κρίνω απο το Αγίασμα, δεν κατόρθωσα να διακρίνω την τοιχοδομία του κυρίως Ναού. Για όποιον έχει επισκεφτεί υπόγειες τέτοιες κατασκευές όπως εδώ στην Θεσσαλονίκη την Κρύπτη του Αγίου Δημητρίου ή την Κατακόμβη των Βυζαντινών Ταξιαρχών απλά νιώθει ότι έχει περάσει σε αρχαίο αιώνα. Πολλά ++++

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. ΔΟΞΑ ΤΟ ΘΕΟ. ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΞΑΝΑ ΣΤΑ ΓΝΩΣΤΑ ΜΑΣ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣΜΕΝΗΣ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗΣ ΜΑΣ ΠΟΛΗΣ.ΚΑΛΗ ΔΥΝΑΜΗ ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ. ΚΑΛΗΝΥΧΤΑ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΣΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΟΥ ΠΑΡΑΘΕΤΕΙΣ.ΝΟΜΙΖΩ ΟΤΙ ΟΣΟΙ ΣΕ " ΔΙΑΒΑΖΟΥΝ "
    ΣΥΜΦΩΝΟΥΝ ΟΤΙ ΚΑΝΕΙΣ ΣΠΟΥΔΑΙΑ ΔΟΥΛΕΙΑ.ΒΕΒΑΙΑ ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΘΕ ΧΩΡΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΠΕΙΡΑ ΚΑΙ
    ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΟΠΟΙΟΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΤΑΙ.ΚΑΤΙ ΠΟΥ ΔΕΝ ΑΝΑΦΕΡΕΙΣ,ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙ-
    ΚΟΥΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ, ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΩΣ ΠΑΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΣΤΑ ΜΕΡΗ ΑΥΤΑ. ΘΑ ΗΤΑΝ ΧΡΗΣΙΜΗ ΜΙΑ ΤΕΤΟΙΑ
    ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ.ΕΠΙΣΗΣ ΕΑΝ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΣΚΕΨΙΜΟΣ ΕΝΑΣ ΧΩΡΟΣ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ! ΟΠΩΣ Π.Χ. Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΑΥΤΗ. Β.Χ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα φίλε μου.
      Κάποιες φορές κάνω το μικρό λάθος να θεωρώ δεδομένη την γνώση για πολλά πράγματα, τοποθεσίες, πως να μετακινηθεί κανείς και τα σχετικά.
      Από την άλλη επιθυμώ να έχω προσωπική επαφή με όλους τους αναγνώστες και το μόνο που χρειάζεται είναι απλά να επικοινωνήσει κανείς μαζί μου και να του δώσω επιπλέον πληροφορίες.
      Πληροφορίες για την επισκεψιμότητα και Λειτουργία των εκκλησιών σαν την Παναγιά της Σούδας δεν μπορώ να δώσω γιατί δεν γνωρίζω εκ των προτέρων, ούτε υπάρχουν καθιερωμένες ημέρες και ώρες.
      Επιπλέον έχω να πώ να μην το ρισκάρεις να πας εκεί μόνο με το σκεπτικό οτι θα την επισκεφτείς διότι το πιο πιθανό είναι να δείς μόνον τον κίτρινο μαντρότοιχό της.

      Αυτά τα λίγα και οτι απορίες έχεις, απλά στείλε μου ένα μήνυμα.
      Φιλικά, Θοδωρής

      Διαγραφή