Τότε...και τώρα

Πριν περίπου έναν χρόνο είχα βρεθεί σε μια από τις πολλές αξιόλογες εκθέσεις του Σισμανογλίου Μεγάρου για να θαυμάσω την παρουσίαση του έργου δυο μεγάλων Ρωμιών φωτογράφων (δες εδώ). Εκεί, εκτός από την απόλαυση του έργου τους, πήρα την έμπνευση να ξεκινήσω μια προσπάθεια παρουσίασης φωτογραφιών από το μακρινό χθες και την εξέλιξή τους στις μέρες μας. Στην ανάρτηση για το φωτογραφικό υλικο περασμένων αιώνων είχα κάνει την πρώτη μου απόπειρα, παρουσιάζοντας δίπλα στις παλιές φωτογραφίες και τις δικές μου. Πλέον ξεκινά μια κατηγορία αναρτήσεων που θα περιλαμβάνει την σύγκριση των εικόνων του παρελθόντος με εικόνες του σήμερα. Βρίσκοντας φωτογραφίες στο διαδύκτιο και μέσα από τον δικό μου φωτογραφικό φακό προσπάθησα να αποθανατίσω τις ίδιες σκηνές στην εποχή μας, παρουσιάζοντας τις ομοιότητες και διαφορές του τότε και του τώρα.
Οι αλλαγές που συντελούνται στην Πόλη είναι διαρκείς και μεγάλες και ξεκινώντας από τις εικόνες γύρω από την Αγιά Σοφιά καταδεικνύεται με σαφήνεια η διαφορά ανάμεσα στο φτωχικό Σουλτάναχμέτ της οθωμανικής εποχής με αυτό των ημερών μας, όπου κυριαρχεί ως τουριστικό προιόν.

Τότε...

...και τώρα

Μέσα από αυτή την διαδικασία πήρα απαντήσεις σε ερωτήματα που αρκετά συχνά βασάνιζουν τον νού μου.
Ένα από τα διλλήματα που διαχρονικά έχω, είναι το θέμα της αναστήλωσης βυζαντινών ναών ώστε να χρησιμοποιηθούν ως τζαμιά. Τα παραδείγματα πολλά και η Μονή Μυρελαίου (πλέον Bodrum Camii) είναι ένα από αυτά (διάβασε την ανάρτηση εδώ). Σε όσους δυσανασχετούν με τα καμώματα των Τούρκων...το φωτογραφικό υλικό και η σύγκριση των εποχών δείχνει ότι σε ορισμένες περιπτώσεις και αν δεν είχε γίνει αυτή η μετατροπή, ίσως τα μνημεία αυτά να μην υπήρχαν καν, αλλά θα είχαν ισοπεδωθεί λόγω της φθοράς ή θα παρέμεναν θαμμένα στα έγκατα της Πόλης.

Μια Βλάγκα από το παρελθόν πραγματικά αγνώριστη! Όσοι έχουν βρεθεί στο σημείο, θα με καταλάβουν. Στην φωτογραφία χωράφια παντού και ο Μονή Μυρελαίου παρατημένη

Η Μονή Μυρελαίου τότε....

...και στις μέρες μας. Το μνημείο ευτυχώς διασώθηκε

Τότε, με το τζαμί του Λαλελί να διακρίνεται...κάτι αδιανόητο στις μέρες μας με την οικοδομική δόμηση...

...και εξαιτίας ότι η περιοχή γύρω από τον ναό καθαρίστηκε από τα σκουπίδια και τα χώματα, κατεβάζοντας και την επιφάνειά της

Το εσωτερικό της Μονής Μυρελαίου τότε....

...και τώρα

Για να διαπιστώσετε το μέγεθος των επισκευών και των ανασκαφών: Όλη η περιοχή έχει παντού πέτρες και χώματα και το μικρό παραθυράκι που μόλις διακρίνεται στα μέσα της βάσης του ναού...

...είναι το παραθυράκι από το υπόγειο μέρος της Μονής που πλέον καθαρίστηκε και είναι λειτουργίσιμος χώρος

Βέβαια υπάρχουν και οι αντίθετες περιπτώσεις συνοικιών που έσφιζαν από ζωντάνια και όμορφες γειτονιές και πλέον είναι υποβαθμισμένες και παρατημένες και που μου ραγίζουν την καρδιά. Στα σοκάκια του Βεφά η ψυχή μου πάντα λυπάται και μελαγχολεί.

Στο Βεφά, έξω από την εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων που άλλοτε είχε γυναίκες, παιδιά και περαστικούς...

...στις μέρες μας η περιοχή είναι σχεδόν έρημη, παραμελημένη...

...και με το σπίτι απέναντι από την εκκλησία να ΄χει μετατραπεί σε χαλάσματα. Διάβασε και εδώ για την Πόλη που αλλάζει

Η Σφενδόνη με την κρήνη στα δεξιά και τα ξύλινα και πέτρινα σπίτια του τότε...

...τώρα με υπαίθριο πάρκινγκ και με την κρήνη σφραγισμένη

Σοκάκι της Πόλης στις αρχές του προηγουμένου αιώνα...

...και στις μέρες μας

Η Πόλη μάλλον έχει καταλάβει την μεγάλη μου αγάπη γι'αυτήν και φροντίζει να "συνομιλεί" μαζί μου δείχνοντας όλες τις κρυφές και μικρές ομορφιές της. Από την άλλη πλευρά έχω κι εγώ την ικανότητα να αποτυπώνω στο μυαλό μου όλα αυτά τα σημεία και να ξετρυπώνω όλες τις μικρές λεπτομέριες...ακόμα και από τα απέραντα Τείχη της Βασιλεύουσας!

Παμπάλαια φωτογραφία από τα Τείχη κοντά στην Μονή του Φιλάνθρωπου Χριστού τότε...

...και σήμερα με τα Θεοφύλαχτα Τείχη να στέκουν ακόμα

Πολλά άλλαξαν στην Πόλη τις δεκαετίες που πέρασαν, τόσο στην εικόνα της όσο και στις συνήθειες των κατοίκων της. Ευτυχώς όμως όχι όλα. Υπάρχουν διαχρονικές συνήθειες που ακόμα κρατούν και με ευχαρίστηση το αποτύπωσα στον φωτογραφικό φακό μου.

Το ψάρεμα με μικρούς και μεγάλους στην γέφυρα του Γαλατά...

...συνεχίζεται ως τις μέρες μας

Τότε Dolmuz...

...τώρα Dolmuz. Οι πειρατές της ασφάλτου (δες κι εδώ)

Στο Εμινονού οι ψαράδες με το φημισμένο κολατσιό Balık ekmek

Το στέκι υπάρχει εως σήμερα, παρ'όλη την τουριστικοποιησή του και τις εισαγωγές ψαριού

Επανήλθα στο παλιό παζάρι βιβλίων (δες εδώ) για να αποθανατίσω ένα στιγμιότυπο γεμάτο διαχρονικότητα. Μετά από λίγο ψάξιμο βρήκα το ίδιο σημείο και τυχαία είχα και το ίδιο στιγμιότυπο!

Το παζάρι βιβλίου σε φωτογραφία του 1940...

...και η φωτογραφία στο ίδιο σημείο πριν μερικές μέρες

Όλοι όσοι έχουμε κατηφορίσει από το Τάξιμ προς το Μπεσίκτας, έχουμε σίγουρα προσέξει το γήπεδο της ομώνυμης ομάδας. Τι υπήρχε άραγε εκεί πριν από το γήπεδο; Η απορία μου λύθηκε και καθώς περπατούσα στον λόφο για να τραβήξω την ίδια φωτογραφία...η συγκίνηση ήταν μεγάλη. Άραγε πως θα μοιάζει η ίδια φωτογραφία σε 100 χρόνια από τώρα;

Τότε...

...και τώρα

Η στοά που στις μέρες μας φιλοξενεί το φημισμένο παζάρι μπαχαρικών ή αιγυπτιακή αγορά  ήταν αρχικά εντός του χώρου του Γενί Τζαμί και αν έχω πληροφορηθεί σωστά κάποτε δεν φιλοξενούσε μπαχαρικά μα φάρμακα!

To Mısır Çarşısı κατά την διάρκεια έργων αναπαλαίωσης...

...και το ίδιο σημείο στις μέρες μας

Μια θετική εξέλιξη της Πόλης σε σχέση με το παρελθόν είναι πως στις μέρες μας υπάρχει περισσότερο πράσινο και βλάστηση. Το παράδειγμα του Anadolu Kavağı είναι χαρακτηριστικό.

Κοντά στα όρια του Βοσπόρου την εποχή του '50...

...και η φωτογραφία που τράβηξα το περασμένο καλοκαίρι

Μια από τις αγαπημένες μου συνοικίες είναι το Ζειρέκ και έχω περιπλανηθεί δεκάδες φορές στα σοκάκια του. Μαγεμένος από μια απροσδιόριστη νοσταλγία έχω δώσει σε εκείνον τον μαχαλά την ονομασία: Συνοικία το όνειρο (διαβασέ την ανάρτηση εδώ) και οι δρόμοι του μου έδωσαν καλό φωτογραφικό υλικό για σύγκριση ανάμεσα στο τότε και στο τώρα.

Τότε.....εργασίες διανύξης του δρόμου το 1941

...και η ίδια φωτογραφία στις μέρες μας.

Καλύβες, απλωμένα ρούχα και η Μονή Παντοκράτορος σε ένα μάλλον χωριάτικο τοπίο...

...σήμερα στο χώρο υπάρχει καφετέρια με υπέροχη θέα και η Μονή είναι καλυμμένη για μακροχρόνιες επισκευές

Η παρακάτω φωτογραφία είναι μια από τις αγαπημένες μου και εκμεταλεύτηκα το γεγονός ότι έχω περιπλανηθεί σε χιλιάδες σοκάκια της Πόλης. Αναγνώρισα αμέσως το σημείο και οι εικόνες μιλάνε από μόνες τους. Εύχομαι επείτα από δεκάδες χρόνια να έχω την ευκαιρία να ξαναβρεθώ εκεί και να υπάρξει και τρίτη φωτογραφική συνέχεια.

Τότε...

...και τώρα. Μια φωτογραφία που με συγκίνησε και με γέμισε όμορφα συναισθήματα

Η πλατεία Ταξείμ είναι στην επικαιρότητα αυτές τις μέρες εξαιτίας των διαδηλώσεων που έχουν καθηλώσει τον πλανήτη. Εκτός από την επικαιρότητα όμως υπάρχει και η ιστορικότητα του χώρου.

Τότε....το 1929 με τα καμπαναριά της Αγίας Τριάδας να προσδίδουν μεγαλοπρέπεια στο σχετικά έρημο Τάξιμ

Και η ίδια φωτογραφία 2 μέρες πριν ξεκινήσουν οι διαδηλώσεις

Διεργασίες διάνοιξης του δρόμου το 1939....μια Πόλη παρθένα και αγνώριστη. Στο βάθος διακρίνεται ο μιναρές του Ζειρέκ τζαμί

Η ίδια φωτογραφία στις μέρες μας

Μια ακόμα φωτογραφία ντοκουμέντο που χρειάστηκα αρκετή περιπλάνηση και κόπο για να την πραγματοποιήσω είναι η επόμενη. Η αρχική φωτογραφία δείχνει απομεινάρια Τειχών και την τάφρο που τα περιέβαλε. Στο βάθος το Τεκφούρ Σαράι που πλέον στις μέρες μας επισκευάζεται και αναστηλώνεται για προσεχή τουριστική εκμετάλλευση. Τα τείχη των Βλαχερνών συναντούν τα Θεοδοσιανά Τείχη και κάπου σε εκείνο το σημείο υπήρξε και η θρυλούμενη Κερκόπορτα. Σε εκείνο το σημείο βρισκόνταν μάλλον νεκροταφείο και στις μέρες μας υπάρχει αθλητικός χώρος. Πάντως είμαι σίγουρος ότι κάπου πήρε το μάτι μου τάφους και Σταυρούς με μνήματα να είναι διάσκορπα δίπλα από το γηπεδάκι που υπάρχει εκεί. Το ακόμα εντυπωσιακότερο σημείο σύγκρισης είναι η περιοχή πολύ πιο πίσω από τα Τείχη. Έρημοι λόφοι υψώνονται σε μια Πόλη που μοιάζει τόσο μακρινή και διαφορετική από των ημερών μας. Οι ουρανοξύστες καταδυκνείουν ξεκάθαρα την αλλαγή. Θα στέκουν άραγε επιβλητικοί μα άκομψοι ακόμα εκεί μετά από 50 χρόνια ή θα είναι ακόμα περισσότεροι. Τα στοιχήματα δεκτά.

Τότε!!!

Και τώρα!!!

Έχω την ευχή ύστερα από πολλές δεκαετίες να υπάρξει μια τρίτη συνέχεια σε αυτή την σύγκριση των φωτογραφιών και της εικόνας της Πόλης. Αν όχι από 'μένα, ίσως από κάποιον άλλον μελλοντικό αγαπητικό και λάτρη της.

Κλείνοντας την ανάρτηση, παραθέτω μια φωτογραφία από το τελευταίο ξύλινο σπίτι που βρίσκεται στο άκρο της Σφενδόνης. Η κάτοικος, μια ηλικιωμένη γυναίκα, κάθονταν στο παράθυρο και αγνάντευε. Μόλις με είδε όμως να έχω σταθεί και να παρατηρώ το σπιτικό της, κρύφτηκε πίσω από τις κουρτίνες της. Πως θα μοιάζει άραγε η φωτογραφία αυτή έπειτα από 50-100 χρόνια; Η πρόκληση ανήκει στον φωτογράφο του μέλλοντος.

Το τελευταίο ξύλινο σπίτι της Σφενδόνης από το έτος 2013

Σίγουρα πολλά άλλαξαν στην εικόνα της Πόλης. Πολλά πράγματα χειροτέρεψαν, μερικά βελτιώθηκαν και κάμποσα παρέμειναν ίδια. Ξέρω ότι και εσείς βλέποντας τις παλιές φωτογραφίες θα νοιώθετε έντονα συναισθήματα νοσταλγίας από μια εποχή που φαντάζει πολύ μακρινή. Εξάλλου έχουμε την τάση να αναπολούμε το παρελθόν, μιας και συνοδεύεται από υπέροχες αναμνήσεις.

Η Πόλη δεν αποτελεί εξαίρεση και αλλαγές συνέβησαν σε όλες τις πόλεις. Επίσης δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι το εξωτερικό περιβάλλον, δηλαδή ο τόπος που ζούμε, είναι και αντικτύπο του εσωτερικού μας κόσμου και ποιότητας. Εμείς οι ίδιοι είμαστε συνυπεύθυνοι για όσα πραγματοποιούνται, με την λανθασμένη κρίση μας, την απάθεια ή την σιωπηρή συγκατάβασή μας. 

Μέσα από την σύγκριση του τότε και του τώρα η Πόλη ξετυλίγει την ιδιαιτερότητα της, την απροσδιόριστη μαγεία της και όπως τότε έτσι και τώρα σαγηνεύει τον φωτογραφικό φακό μα και τον χειριστή του.