Τότε...και τώρα Νο.2

Ο μεγάλος έρωτας, η αφοσίωση και η επιθυμία εξερεύνησης την Πόλης παραμένουν ανεξάντλητα χαρακτηριστικά από την πρώτη μέρα που βρέθηκα εδώ. Εξαιτίας αυτών αλλά και πολλών άλλων συναισθημάτων πήρα την απόφαση δημιουργίας της κατηγορίας Τότε και τώρα. Έφτασε λοιπόν η στιγμή για την δεύτερη απόπειρα παρουσίασης και σύγκρισης φωτογραφικού υλικού περασμένων αιώνων και δεκαετιών με το σήμερα. Με πολύ μεράκι αλλά και εξαντλητική περιπλάνηση στα Πολίτικα σοκάκια προσπάθησα για άλλη μια φορά να διαπιστώσω τις θετικές ή αρνητικές αλλαγές στην Πόλη αλλά και τα σημεία και τις καταστάσεις που παρέμειναν αμετάβλητα.

Θα ξεκινήσω από μια ευχάριστη αλλαγή καθώς αρκετά βυζαντινά μνημεία βρίσκονται πλέον σε αξιόλογη κατάσταση. Αυτό που ξεκίνησε σταδιακά από τον ιδρυτή του τουρκικού κράτους ως μοχλός απαξίωσης της θρησκευτικής επιρροής, συνεχίζεται ως τις μέρες μας για λόγους τουριστικούς-οικονομικούς. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι και η Μονή Παμμακάριστου (διάβασε εδώ) και εκεί που άλλοτε υπήρχε μια σχεδόν παραμελημένη Μονή, αφημένη με σπασμένα παράθυρα στο έλεος των καιρικών συνθηκών και του ανελέητου χρόνου και με συντροφιά ξύλινες παράγκες και φρεσκοπλυμμένες μπουγάδες, στις μέρες είναι πλέον ένα προσεγμένο μνημείο.

Τότε...η Μονή Παμμακάριστου με φυτρωμένα χορτάρια στις κόγχες και τα τύμπανα, ξύλινη παράγκα για είσοδο και φρεσκοπλυμμένη μπουγάδα...

τώρα...ένα σωστό στολίδι

Υπάρχουν φωτογραφίες που χρίζουν ιδιαίτερης συζήτησης και ανταλλαγής απόψεων. Μία από αυτές είναι η παρακάτω, που απεικονίζει την πλατεία Ταξείμ από το μακρινό 1927! Η όπερα αλλά και η πλατεία απουσιάζουν και η ημιέρημη περιοχή έχει μόνον το, τότε σχεδόν νεοανεργεθέν, μνημείο της δημοκρατίας ως κοινό στοιχείο με την εποχή μας. Τώρα αν η ρυμοτομία της πλατείας άλλαξε προς το χειρότερο ή προς το καλύτερο, το αφήνω στην κρίση σας.

Το σχεδόν αγνώριστο κέντρο της Πόλης το 1927. Αριστερά διακρίνεται και το στρατόπεδο που υπήρχε τότε

Η πλατεία στις μέρες μας. Εδώ μερικά 24ωρα πριν ξεκινήσουν οι διαδηλώσεις του καλοκαιριού

Τότε...

...και στις αρχές του καλοκαιριού

Φαίνεται πως είναι χαρακτηριστικό των κατοίκων της Πόλης να σκαρφαλώνουν στις κορυφές τεράστιων κατασκευών καθε φορά που συμβαίνουν σημαντικά γεγονότα. Ζώντας από κοντά τις ογκώδεις διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες των τελευταίων μηνών και βρίσκοντας στο αρχείο μου μία φωτογραφία από το οθωμανικό παρελθόν της Πόλης, αντέστρεψα τον τίτλο της ανάρτησης σε...τώρα και τότε.

Τώρα...σκαρφαλωμένοι στην όπερα του Τάξιμ, διαμαρτυρώμενοι για τον αυταρχισμό της κυβέρνησης

Τότε, το 1908, σκαρφαλωμένοι στην Αγία Σοφία, περιμένωντας τον σουλτάνο να προσέλθει για την έναρξη του πρώτου κοινοβουλίου. Εικόνες απίστευτες για τα δεδομένα της εποχής μας

Δεν γνωρίζω τι αξία είχε το υπερτιμημένο Bağdat Caddesi το έτος 1945 αλλά μάλλον κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει τότε την απίστευτη ανάπτυξη του πιο εμπορικού και πολυτελούς δρόμου της ασιατικής Πόλης.

Η οδός Βαγδάτης το 1945...

...και στις μέρες μας

Η κατασκευή της γέφυρας του Βοσπόρου κάπου στο 1972

Η γέφυρα σήμερα

Μερικές φορές μπορεί να μην γνωρίζω την ακριβή ημερομηνία της κάθε φωτογραφίας, μα από μερικές λεπτομέριες μπορεί κανείς να καταλάβει την χρονική περίοδο που έχουν τραβηχτεί. Στην παρακάτω φωτογραφία πιθανόν βρισκόμαστε στα τελευταία χρόνια της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Όπως μας πληροφορεί η θρυλική Λωξάντρα από το βιβλίο της Μαρίας Ιορδανίδου, στην εποχή των σουλτάνων κάθε γειτονιά είχε και την αγέλη σκυλιών της.

Τότε....στις αρχές της Ίστικλαλ με τα σκυλιά να κόβουν βόλτες, το γαλλικό νοσοκομείο στα δεξιά και την παρέα με τα φέσια...

...τώρα με κουλουρτζήδες και το νοσοκομείο πλέον να λειτουργεί ως προξενείο

Στο Sahaflar Çarşısı το 1935...

...και το ίδιο βιβλιοπωλείο πριν μερικές μέρες

Σε ορισμένες συνοικίες οι καταστάσεις άλλαξαν ελάχιστα και συγκρίνοντας το Εμινονού παρατηρώ ότι και τότε υπήρχε μεγάλη κινητικότητα και αποτελούσε ένα από τα "σταυροδρόμια" της Πόλης.

Το Εμινονού το 1956...

...στις μέρες μας η αλλαγή εστιάζεται κυρίως στα επιπλέον αυτοκίνητα και στην καθίζηση του σημείου που συναντά τα νερά του Κεράτιου κόλπου

Το Κaraköy με σαφώς περισσότερη ευρυχωρία

Τα ιστορικά κτίρια παραμένουν στην θέση τους σε τούτη την ένδοξη συνοικία

Επί της Ίστικλαλ με φόντο άμαξες, καπελωμένους κυρίους και τον καθολικό ναό του Αγίου Αντωνίου στα δεξιά

Οι άμαξες εξαφανίστηκαν, τα καπέλα έδωσαν την θέση τους στις σαγιονάρες, ο Άγιος Αντώνιος παρέμεινε ως έχειν

Η κρήνη του Yeni Camii το 1854

Η κρήνη σήμερα

Υπάρχουν και διαχρονικά επαγγέλματα που εξακολουθούν να κρατούν την θέση τους στην Πολίτικη καθημερινότητα. Επαγγέλματα όπως του χαμάλη ή του υπαίθριου γραφιά είναι ασχολίες του τότε μα και του σήμερα.

"Γραφιάς του δρόμου" τότε...

...και στην εποχή μας. Μία πραγματική δουλειά του ποδαριού

Χαμάληδες τότε...

...και τώρα

Πιθανόν η παλαιότερη φωτογραφία που διαθέτω. Σουβλατζής (dönerci) από το 1853! Το ψήσιμο γίνεται υπαίθρια σε ξύλα ή κάρβουνα

Ένας από τους τελευταίους ψήστες με τον παραδοσιακό τρόπο. Η γεύση του ντονέρ είναι κλάσεις ανώτερη

Όψη της ιστορικής χερσονήσου από το 1955

Έτος 2013

Έξω από την Αιγυπτιακή αγορά 

Στις μέρες μας σαφώς πιο "προσιτές" καταστάσεις

Η Αγία Ειρήνη το 1918...

...και το 2013

Επιστροφή και πάλι στο αγαπημένο μου Zeyrek για μερικές φωτογραφίες. Αλλαγές αρκετές μα εκείνο που σήμερα κυρίως λείπει απ'την συνοικία είναι η ζωντάνια του παρελθόντος.

Το Ζειρέκ με τον ναό του Παντοκράτορα να φαίνεται αμυδρά, την δεξαμενή στο βάθος και τα σπίτια από άλλες εποχές

Στις μέρες μας η λεωφόρος είναι σαφώς μεγαλύτερη, ουρανοξύστες διαφαίνονται στο βάθος μα ορισμένα σπίτια αριστερά βρίσκονται στα ίδια σημεία με άλλωτε

Ζωντάνια στην φτωχογειτονιά του Zeyrek

Στις μέρες μας μάλλον εγκατάλειψη και ερημιά

Μία από τις άσχημες και αρνητικές μεταβολές της Πόλης είναι η παρακμή των ιστορικών συνοικιών και των περίφημων Πολίτικων σοκακιών. Εκεί που άλλοτε κυριαρχούσαν γραφικά σπίτια με παστρικές νοικοκυρές και όλα ακτινοβολούσαν αρχοντιά, στις μέρες μας κυριαρχεί η εγκατάλειψη και η παρακμή.

Χαρακτηριστικό Πολίτικο σοκάκι από το 1912. Εκεί που βρίσκονταν η πραγματική αρχοντιά της Πόλης...

...σήμερα κυριαρχεί η εγκατάλειψη

Παρ'όλες τις αρνητικές αλλαγές, τα χνάρια της Πόλης που όλοι νοσταλγούμε ή ονειρευόμαστε δεν γίνεται να σβήσουν ολότελα. Ευτυχώς θα υπάρχει πάντα κάτι να συνδέει το παρελθόν αυτού του ιερού τόπου με το παρόν και θα μας υποδεικνύει την σωστή πορεία για το μέλλον.
Αυτό μπορεί να συμβαίνει είτε μέσα από κάτι σπουδαίο όπως η συλλογική μνήμη ή οι συνήθειές μας, είτε μέσα από αξεπέραστες κατασκευές που προκαλούν δέος, είτε ακόμα από κάτι ασήμαντο όπως ένα μονοπάτι που για αιώνες στέκει εκεί και μας συνδέει σαν μια νοερή αερογέφυρα με το παρελθόν της Πόλης.
Ένα τέτοιο μονοπάτι περπάτησα και εγώ, όπως έκαναν και κάνουν Πολίτες για δεκαετίες και αιώνες τώρα. Κοντά στην πύλη της Ανδριανούπολης μπορεί να άλλαξαν πολλά. Το ύψος του εδάφους αλλοιώθηκε, τα Τείχη (δες εδώ) ανακατασκευάστηκαν, δέντρα φύτρωσαν μα το χιλιοπερπατημένο μονοπάτι υπάρχει ακόμα εκεί και ευτυχής όποιος μπορέσει να το περπατήσει και να γίνει ένα με τα ευλογημένα χώματα της Πόλης

Τότε....στο μονοπάτι με την χαρακτηριστική διχάλα

Τώρα...πολλά άλλαξαν στην όψη της Πόλης, ακόμα και το ύψος του παρακείμενου δρόμου. Όμως το αιωνόβιο μονοπάτι με την διχάλα είναι ακόμα εκεί και περπατώντας σε αυτό συνδέομαι με το παρελθόν

Είναι απερίγραπτη εμπειρία να προσπαθώ μέσα από την περιπλάνηση να διατηρήσω τις μνήμες του φωτογραφικού παρελθόντος στην επιφάνεια και να τις συνδέω με το σήμερα. Άλλοτε το καταφέρνω και άλλοτε ίσως όχι. Αυτό που σίγουρα όμως συμβαίνει, είναι πως μέσα από αυτή την διαδικασία ερωτεύομαι όλο και περισσότερο αυτόν τον τόπο.
Τότε...πριν βρεθώ εδώ για πρώτη φορά ήταν απλά η Πόλη.
Τώρα...είναι η Πόλη της καρδίας και των ονείρων μου.