Περιήγηση στα Θεοδοσιανά Τείχη

Η περιηγήσεις και οι περιπλανήσεις στην Πόλη δεν σταματούν ποτέ και πάντα απολαμβάνω τις ατελείωτες ώρες πεζοπορίας αφού προσφέρουν γνώσεις, συναισθήματα και εμπειρίες. Υπάρχουν όμως μερικές φορές που το παρακάνω. Φορές που τα πόδια σφίγγουν από τον πόνο, η μέση μουδιάζει από την ορθοστασία, η πλάτη γέρνει από την κούραση μα ταυτόχρονα η φαντασία φτερουγίζει, η σκέψη ταξιδεύει νοερά σε χρόνο και διαστάσεις και η ψυχή αγαλιάζει. Τέτοια αντιφατικά συναισθήματα μεταξύ σώματος και πνεύματος βιώνω κάθε φορά που αποφασίζω να πορευτώ στο μήκος των προμαχώνων της Βασιλεύουσας. Τούτη την φορά θέλησα να μοιραστώ την διαδρομή μαζί σας, μεταφέροντας εικόνες, περιγραφές, πληροφορίες, συμπεράσματα και συναισθήματα.

Περιήγηση στα Θεοδοσιανά Τείχη. Κάθε φορά που θα βρεθώ σε αυτά, φωτεινές σφαίρες φωτός με συντροφεύουν!

Η περιήγησή μου στα Θεοδοσιανά Τείχη έχει σαν αφετηρία τα Τείχη των Βλαχερνών (διάβασε για αυτά εδώ) και κάθε φορά επιθυμώ να διαπιστώνω με σαφήνεια τις διαφορές ανάμεσα στα δύο συγκλονιστικά οχυρωματικά έργα. Κοινός παρανομαστής ανάμεσα τους είναι το γεγονός οτι από την στιγμή της κατασκευής τους ως την στιγμή της Άλωσεως, αποτέλεσαν αναπόσπαστο τμήμα της ζωής της Βασιλεύουσας, λαμβάνοντας συνεχείς ανακαινίσεις και επιδιορθώσεις για περισσότερο από 1000 έτη.

Ανάμεσα στα Τείχη των Βλαχερνών και τα Θεοδοσιανά Τείχη. Σε τούτο το υψηλό σημείο αναρτήθηκε για πρώτη φορά η σημαία των Οθωμανών, προκαλώντας τρόμο και πανικό στους υπερασπιστές της Κωνσταντινούπολης

Η κατασκευή των Θεοδοσιανών Τειχών έγινε το 413, στα χρόνια του Αυτοκράτορα Θεοδοσίου 'Β, υπό την επίσταση του επάρχου Ανθεμίου του Πραιτωρίου. Το 449 όμως τα Τείχη κατέπεσαν ύστερα από μεγάλο σεισμό για να κατασκευαστούν εκ νέου από τον Κύρο τον Φλώρο. Σε πολλά σημεία των Τειχών μνημονεύεται η σοφία, η διάνοια και οι ικανότητες του Κύρου για την ανακατασκευή τους σε χρονικό διάστημα 60 ημερών. Αυτό όμως δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα αφού οι 2 μήνες έργων αφορούν μόνον όσα σημεία των Τειχών είχαν καταπέσει και όχι απαραίτητα για ολόκληρο το μήκος των 6 χιλιομέτρων.

Ακόμα και σε αυτή την κατάσταση τα Τείχη ασκούν γοητεία

Το μήκος των Θεοδοσιανών Τειχών περιλαμβάνει, εκτός της τριπλής οχυρωματικής γραμμής, πύλες και παραπόρτια. Οι πύλες ήταν χωρισμένες σε στρατιωτικές και πολιτικές, οι οποίες εναλλάσονταν στην διαδοχή τους. Σε περιόδους πολιορκιών, οι πολιτικές πύλες έκλειναν ενώ οι στρατιωτικές παρείχαν δίοδο στους πύργους και στην περίβολο.
Η πρώτη πύλη που συναντά κανείς ερχόμενος από τα βόρεια, είναι η Πύλη της Αδριανουπόλεως, η ονομασία της οποίας κατά το μεγαλύτερο διάστημα της Αυτοκρατορίας ήταν Πύλη του Πολυανδρίου.

Η Πύλη της Αδριανουπόλεως. Μια από τις πύλες που επισκευάστηκε πολλάκις και μετά την Άλωση. Στην Πολυάνδρια Πύλη υπάρχουν χαραγμένα αρκετά ανάγλυφα σχήματα...

...αλλά και πλάκες με οθωμανική γραφή στα τοιχώματά της

Η απόσταση που ακολουθεί μετά της Πύλη της Αδριανουπόλεως είναι ένα από τα λιγότερο προσεγμένα και μελετημένα σημεία των Τειχών μα συνάμα ένα από τα πιο ιδιαίτερα για την κατανόηση ποικίλων θεμάτων, όπως η αμυντική γραμμή των Τειχών, το τοπίο στα χρόνια του Βυζαντίου αλλά και ο λόγος επιλογής του συγκεκριμένου σημείου από τους Οθωμανούς για την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης.

Περπατώντας εκεί που άλλοτε καλύπτονταν από τάφρο. Εμφανές το διατάφρισμά της. Στο βάθος φαίνεται το σημείο που επικεντρώθηκε το κύριο βάρος των επιθέσεων από του Οθωμανούς. Αριστερά σχεδόν ολοκληρωτική η απουσία Τειχών λόγω των κανονιοβολισμών.

Το σπουδαιότερο ίσως αμυντικό τμήμα των Χερσαίων Τειχών δεν ήταν άλλο από την ανυπέρβλητη τάφρο η οποία υποτιμήθηκε και παραμελήθηκε από τους περισσότερους, ακόμα και από αρκετούς ιστορικούς, κυρίως λόγω της ταπεινότητάς της αλλά και λόγω της επιβλητικής όψεως των μεγαλοπρεπών Τειχών.
Η τάφρος ήταν ένα οχυρωματικό έργο, του οποίου ο τρόπος κατασκεύης διέπεται από σοφία και προνοητικότητα. Περιέκλειε τα Τείχη και είχε πλάτος περίπου 20 μέτρων. Το βάθος της ήταν παντού διαφορετικό ανάλογα με την ιδιομορφία του εδάφους και κυμαίνονταν από 3 ως 10 μέτρα. Και αυτή διέθετε οχυρωματική υποδομή αλλά και διαταφρίσματα που λειτουργούσαν σαν υδραγωγεία, τα οποία προσέφεραν παράλληλα μερική αυτονομία στα τμήματά της, ώστε αν πληγεί κάποιο κομμάτι της, με μερικές κινήσεις, να μην κινδυνέψουν τα υπόλοιπα μέρη της.
Ποτέ κάτι δεν κατασκευάστηκε άσκοπα στα Τείχη και τούτα τα διαταφρίσματα διέθεταν σύνδεση με φρεάτια και σωλήνες, τα οποία με την σειρά τους ήταν συνδεδεμένα με το γενικότερο υδραυλικό σύστημα της Πόλης. Σε καιρό ειρήνης τα νερά που κυλούσαν από τα γύρω βουνά, τους χειμάρρους και τα ποτάμια, διοχετεύονταν μέσω του υδραυλικού συστήματος εντός της Πόλης, στις κιστέρνες (διάβασε σχετικά εδώ). Σε καιρό πολιορκίας οι σωλήνες σφραγίζονταν και τα νερά διοχετεύονταν μέσω των φρεατίων μόνον στην τάφρο. Η τάφρος μπορούσε να γεμίσει εντός 24 ωρών και δημιουργούνταν η αίσθηση πως η Πόλη περικλείεται από έναν τεράστιο ποταμό χιλιομέτρων. Το θέαμα ήταν τόσο εντυπωσιακό που πολλοί αναφέρουν οτι η Πόλη έμοιαζε να μεταβάλλεται σε νησί!

Ένα από τα πολλά φρεάτια από όπου το νερό διοχετεύονταν στην τάφρο. Συνδεδεμένο με το γενικό υδραυλικό σύστημα της Πόλης. Ποιά νοημοσύνη προνόησε για την σοφία μιας τέτοιας κατασκευής!

Η επόμενη πύλη που ακολουθεί της Αδριανουπόλεως είναι η Πέμπτη Πύλη. Ονομάζεται έτσι γιατί είναι η 5η στρατιωτική αλλά και επειδή είναι η 5η αν ξεκινήσει κανείς το μέτρημα από τα Τείχη των Βλαχερνών. Στις μέρες μας έχει απομείνει μόνο μέρος του εσωτερικού Τείχους και τοιχώματα των παραπλησίων πύργων που την προστάτευαν.

Η Πέμπτη Πύλη

Και από την εσωτερική πλευρα

Στο σημείο τούτο κυλούσε άλλοτε και ο χείμαρρος Λύκος, ο οποίος εισέρχονταν κάτω από τα Τείχη, στο σημείο του Υγρού Πύργου, διέσχιζε την Πόλη και χύνονταν στην Προποντίδα. Αυτή ήταν και η μοναδική υπόγεια δίοδος που οδηγούσε εντός της Πόλης, γι'αυτό και φρουρείτο αδιάκοπα.

Σταυροί κοσμούν τις Πύλες

Το μόνο αδύνατο σημείο της τάφρου ήταν ένα σημείο στην περιοχή ανάμεσα στην Πέμπτη Πύλη και στην Πύλη του Αγίου Ρωμανού, αφού εκεί είτε δεν υπήρχε τάφρος, είτε το βάθος της ήταν πολύ μικρό. Ο λόγος για αυτό ήταν η πολύ μεγάλη κλίση του εδάφους που καθιστούσε αδύνατη την σταθεροποίηση της τάφρου. Το γεγονός αυτό εκμεταλλεύτηκε ο Πορθητής, όπως και άλλοι πριν από αυτόν, και για αυτό η πλειοψηφία των δυνάμεων του και των κανονιοβολισμών επιδόθηκε σε αυτό το σημείο. Επίσης το σημείο έξω από τα Τείχη ήταν αρκετά υπερυψωμένο και προσφέρονταν για παρατήρηση και την τοποθέτηση των κανονιών.

Εμφανής η κλίση του εδάφους στο σημείο του Υγρού Πύργου και η αδυναμία σταθεροποίησης του ορύγματος

Από τα χρόνια της Άλωσης μέχρι σήμερα πολλά άλλαξαν γύρω από τα Τείχη. Το έδαφος υπερυψώθηκε από τις αναχώσεις αλλοιώνοντας την άλλοτε ξεκάθαρη κλίση του. Στην φωτογραφία διαπιστώνεται εύκολα το πόσο βαθιά συνεχίζουν τα Τείχη καθώς εδώ μόλις διαφαίνεται η αψίδα κάποιου ανοίγματος

Ο Πύργος Μανουήλ του Ιάγαρι. Ο Ιάγαρις ήταν καλόγερος, μάλλον ξένος όπως μαρτυρά το όνομά του, που ανέλαβε να ανακαινίσει εκείνο το σημείο. Οι Οθωμανοί μετά την Άλωση ανέσκαψαν 70000 χρυσά νομίσματα που είχε καταχραστεί

Η Πύλη του Αγίου Ρωμανού σηματοδοτεί το τέλος του μήκους των εχθρικών επιθέσεων κατά την πολιορκία της Αλώσεως. Μπορεί από εκεί και έπειτα να υπήρχαν τμήματα του Οθωμανικού στρατού αλλά οι συμπλοκές ήταν ελάχιστες ως ανύπαρκτες. Η Πύλη ονομάζεται έτσι λόγω του ομωνύμου ναού που βρίσκονταν κοντά στην πύλη, τον οποίον εγκαινίασε ο Βασίλειος ο Μακεδών.
Στην Πύλη του Αγίου Ρωμανού και στην Πύλη της Αδριανουπόλεως εξελίχθηκαν οι μεγαλύτερες σκηνές πανικού κατά την στιγμή της Αλώσεως. Όταν οι Τούρκοι μπήκαν από την Κερκόπορτα, υψώνοντας τα λάβαρά τους στους παρακείμενους πύργους, οι υπερασπιστές πανικοβλήθηκαν και ακουλούθησε μεγάλο κύμα φυγής έξω από τα Τείχη. Η συρροή στις δύο αυτές Πύλες ήταν τόσο μεγάλη και με τέτοια ένταση από τους ανθρώπους που ήθελαν να βγούν εκτός των Τειχών και της Πόλης, ώστε ποδοπατήθηκαν και τα πτώματα έφραξαν τις Πύλες. Άψυχα κορμιά υπερασπιστών δίπλα σε αυτά των πολιορκητών θα πρέπει να προκαλούσαν εικόνες φρίκης.

Η Πύλη του Αγίου Ρωμανού

Η επιγραφή δίπλα στην Πύλη . Το πρωινό της Τρίτης 29 Μαίου 1453, ο στρατός του Πορθητή εισήλθε στην Πόλη

Η Πύλη στις μέρες μας με πολλές αλλοιώσεις, απόρροια της τελευταίας πολιορκίας και του χρόνου

Ότι έχει απομείνει από την εξωτερική Πύλη του Αγίου Ρωμανού

Μετά την Πύλη του Αγίου Ρωμανού, η παρουσία ανθρώπων κοντά στα Τείχη αραιώνει, το ίδιο και οι αλλοιώσεις που έχουν επιφέρει οι σύγχρονες επισκευές. Έτσι μου δόθηκε η ευκαιρία να παρατηρήσω καλύτερα τις ιδιαιτερότητες και τις λεπτομέριες των Τειχών.

Λεπτομέρια από το εξωτερικό Τείχος

Καμπύλες που δείχνουν πως τα Τείχη εκτός από την πρακτικότητά τους, διέθεταν και άψογη καλαισθησία

Η εναλλαγή των 94 πύργων και 80 πυργίσκων από τετράγωνους, σε κυκλικούς και οκτάγωνους δημιουργεί επίσης την αίσθηση μιας αρχιτεκτονικής αρμονίας

Μπορεί η περιοχή γύρω από τα Τείχη να στερείται μεγάλης ανθρώπινης παρουσίας αλλά σε αυτά τα σημεία υπάρχουν πολλοί άστεγοι που έχουν μετατρέψει τα Τείχη σε καταφύγιά τους. Η περιήγηση στα Τείχη, τα παραπόρτιά τους και τους μισογκρεμισμένους πύργους δεν είναι ακίνδυνη ενώ έχουν υπάρξει ακόμα και περιπτώσεις δολοφονιών, κυρίως τουριστών που ανυποψίαστοι θέλησαν να εισέλθουν στα ενδότερα των Τειχών.

Άστεγοι μα κυρίως παρακμιακά και εγκληματικά στοιχεία βρίσκουν καταφύγιο στα Τείχη, καταστώντας πολλά σημεία τους επικίνδυνα

Μέσα στις καμάρες, τα παραπόρτια και τις πυλίδες των Τειχών ζούν δεκάδες, ίσως και εκατοντάδες ανθρώπων. Μια πτυχή της φτώχειας, της περιθωριοποίησης, της εγκληματικότητας και της δυστυχίας στην σύγχρονη Πόλη

Διακρίνονται οι 3 βαθμίδες των Θεοδοσιανών Τειχών. Εδώ με παρουσία κομψών καμαρών

Πύργοι με ρωγμές από άκρη σ'άκρη...

...που όμως συνεχιζούν να παραμένουν στις θέσεις τους

Βρίσκοντας μερικά περάσματα, εισήλθα από έναν πύργο του εξωτερικού τείχους και από εκεί περιπλανήθηκα στις επάλξεις και σε άλλα σημεία των Τειχών. Το εσωτερικό Μέγα Τείχος απέχει από το εξωτερικό Τείχος, που ονομάζεται και προτείχιον, περίπου 20 μέτρα. Ο χώρος ανάμεσα σε αυτά τα δύο ονομάζεται περίβολος και συνοδεύεται από επάλξεις. Οι Βυζαντινοί, πάντα αμυνόμενοι, υπερασπίζονταν την Βασιλεύουσα μόνο από την περίβολο και τους πύργους και ποτέ από τις ενδιάμεσες επάλξεις. Αυτές χρησίμευαν μόνο για το πέρασμα στα διαμερίσματα της περιβόλου και στους εκάστοτε πύργους.

Σκοτεινά περάσματα που οδηγούν στο εσωτερικό πύργων

Ακόμα και σε αυτή την κατάσταση, τα περάσματα μέσα από τα Τείχη είναι εντυπωσιακά

Κατασκευές που μοιάζουν να έχουν φυτρώσει από το έδαφος

Περνώντας από την εξωτερική περίβολο στις επάλξεις

Στις επάλξεις, ανάμεσα σε εξωτερική και εσωτερική περίβολο. Εδώ ήταν σημείο παρατήρησης και μεταφοράς στις περιβόλους και τους πύργους

Το θεόρατο και μεγαλοπρεπές Μέγα Τείχος ήταν το τελευταίο κομμάτι των απόρθητων προμαχώνων της Βασιλεύουσας

Η πύλη που ακολουθεί είναι της Μελανδησίας. Εδώ δεν συνεπλάκησαν οι αντιμαχόμενοι στην Άλωση και για αυτό η πύλη βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση και προσφέρεται η δυνατότητα περιγραφής και κατανόησης της κατασκευής των πυλών.
Η πύλες των Θεοδοσιανών Τειχών ήταν διπλές, σε αντίθεση με εκείνες των Βλαχερνών που ήταν μονές. Κατά την διάρκεια πολιορκιών οι πύλες του εξωτερικού Τείχους σφραγίζονταν ενώ οι εσωτερικές όχι. Έτσι οι αμυνόμενοι μπορούσαν να εισέλθουν από τον ενδιάμεσο χώρο των πυλών στην περίβολο και τους πύργους, συνεισφέροτας στην άμυνα των Τειχών. Η σφράγιση των Πυλών πραγματοποιούνταν με ξύλο ως και την προτελευταία πολιορκία. Τότε ο πατέρας του Πορθητή δοκίμασε με επιτυχία την μέθοδο της πυρπόλησης, με αποτέλεσμα στην ύστατη πολιορκία να σφραγιστούν με πέτρες.

Η Πύλη της Μελανδησίας, Φαίνεται ξεκάθαρα η εξωτερική και η εσωτερική πύλη καθώς και ο ενδιάμεσος χώρος που με πλαινές διόδους οδηγούσε στην περίβολο

Σταυροί στις πύλες αντέχουν. Η Πόλη παραμένει Θεοφύλακτος

Ο ενδιάμεσος χώρος μεταξύ των δύο πυλών...

...και μία από τις πλαινές διόδους που οδηγεί στην εσωτερική περίβολο, η οποία αποτελούσε ένα από τα σπουδαιότερα σημεία άμυνας, σε αντίθεση με τα Τείχη των Βλαχερνών όπου χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά οι πανύψηλοι πύργοι

Το μεγαλύτερο μέρος της τάφρου στις μέρες μας καλλιεργείται. Εικόνες από μία διαφορετική Πόλη

Η ξεκάθαρη διαβάθμιση των Χερσαίων Τειχών. Αριστερά το Μέγα Τείχος, ακολουθεί η εσωτερική περίβολος, το εξωτερικό Τείχος, η εξωτερική περίβολος, το εσωτερικό πτερό της τάφρου με τις οδοντωτές επάλξεις, η τάφρος και τέλος το εξωτερικό πτερό της τάφρου

Τα Τείχη δεν ήταν μόνο επιβλητικά ως προς το ύψος τους αλλά και μεγαλοπρεπή ως προς το βάθος τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα μικρά προτείχια στις δύο πλευρές της τάφρου, τα οποία επεκτείνονταν τουλάχιστον 2-3 μέτρα κάτω από αυτήν. Έτσι δεν την προστάτευαν μόνο από την πτώση χωμάτων αλλά απέτρεπαν κάθε απόπειρα υπόσκαψής της από τους πολιορκητές.

Ένα μικρό κομμάτι τείχους στο εξωτερικό σημείο της τάφρου που όμως επεκτείνεται πολλά μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γής. Η τάφρος προστατεύονταν ανώθεν και κατώθεν. Το χιλιόχρονο αριστούργημα των Τειχών διέθετε πρόβλεψη για κάθε ενδεχόμενο

Ουσιαστικά τα Τείχη της Κωνσταντινούπολης δεν διέθεταν καμμία αδυναμία εκτός από την απουσία τάφρου σε ένα σημείο μεταξύ Πύλης Αγίου Ρωμανού και Πύλης Αδριανουπόλεως και της Κερκόπορτας, μα και αυτή προέκυψε από αναγκαιότητα υπερασπίσεως των Τειχών. 

Ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα στην άμυνα των Τειχών ήταν η διέλευση και υπεράσπιση της περιβόλου. Από την Πύλη της Αδριανουπόλεως ως το σημερινό Τεκφούρ Σαράι δεν υπήρχε επαρκής πρόσβαση στην περίβολο παρά μόνο από την Πύλη. Έτσι οι υπερασπιστές άνοιξαν ένα νέο παραπύλιο από το εσωτερικό της Πόλης, με σκοπό το πέρασμα στην περίβολο. Αυτό το παραπύλιο, η θρυλική Κερκόπορτα, το παραπόρτιο του Ξυλοκέρκου στο σημείο επαφής των Τειχών με το Τεκφούρ Σαράι, αποτέλεσε το ανθρώπινο λάθος υπεράσπισεως της Πόλης.

Μια τέτοια εικόνα αντίκριζαν οι πολιορκητές της Πόλης

Τα Τείχη, παρά την εν μέρη λανθασμένη αναστήλωσή τους, συνεχίζουν να προκαλούν θαυμασμό και δέος

Στην συνέχεια της πορείας προς την Προποντίδα συναντάται η Πύλη της Σηλυβρίας που ονομάζεται και Πύλη της Ζωοδόχου Πηγής, λόγω του ομώνυμου μοναστηριού που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση. Μετά την Πύλη της Σηλυβρίας ακολουθούν δύο ακόμα πύλες που η σφράγισή τους έχει γίνει πριν από την Άλωση. 

Η Πύλη της Σηλυβρίας. Και εδώ το εξωτερικό άνω μέρος της Πύλης έχει υποστεί ανακατασκευή

Το μικρό τετράγωνο πάνω από την Πύλη και που τώρα είναι κενό, έφερε πιθανόν ανάγλυφο διάκοσμο με την μορφή της Θεοτόκου

Τα Τείχη ανάμεσα στην Πύλη της Σηλυβρίας και την Πύλη του Βελιγραδίου

Κομψός διάκοσμος από σημείο των Τειχών

Η επόμενη πύλη ονομάζεται του Δευτέρου, καθώς είναι η δεύτερη στρατιωτική πύλη, ενώ στις μέρες μας προτιμάται να αναφέρεται ως Πύλη του Βελιγραδίου, που ονομάζεται επίσης και Ρηγίου αλλά και Αθύρα, επειδή οδηγούσε στις περιοχές του σημερινού Küçükçekmece και Büyükçekmece. Εδώ ξεχωρίζουν έντονα οι παρακείμενοι πύργοι που φρουρούσαν την Πύλη. Ο ασφάλτινος δρόμος που τώρα υπάρχει, ήταν ανύπαρκτος στα χρόνια της Αυτοκρατορίας, όπως και στις υπόλοιπες Πύλες. Την θέση του είχαν πτυσσόμενες ξύλινες γέφυρες εντός της τάφρου, οι οποίες ανεβοκατέβαιναν. 

Επίσης είναι αρκετά εμφανείς οι εργασίες που διατελέστηκαν πριν μερικές μόνο δεκαετίες. Τους περασμένους αιώνες η Πύλη ήταν σε διαφορετική κατάσταση ενώ ταυτόχρονα παρέμενε σφραγισμένη.

Η Πύλη του Δευτέρου

Σκαρφαλώνοντας στους Πύργους, το θέαμα είναι θεσπέσιο. Μπορεί κανείς να παρατηρήσει τα πάντα και κατάλαβα πόσο εύκολο ήταν για τους αμυνομένους να προλαμβάνουν τις κινήσεις του εχθρού.
Εκμεταλλευόμενος τις επάλξεις αποφάσισα να περάσω από τους νεοαναστυλωμένους πύργους στους αυθεντικούς. Το συναίσθημα μέσα στους βυζαντινούς πύργους είναι μοναδικό ενώ αίσθηση προκαλεί η διαφορά στην αισθητική τους, σε αντιδιαστολή με όσους ανακατασκευάστηκαν από την χρηματοδότηση της Unesco.
Προβληματισμό επιφέρει επίσης το γεγονός οτι από την Πύλη της Μελανδησίας ως λίγο μετά την Δεύτερη Πύλη, η περίβολος φιλοξενεί θερμοκήπια και σημεία των Τειχών έχουν μετατραπεί πολλές φορές σε αποθηκευτικούς χώρους.

Ένα από τα πολλά θερμοκήπια ανάμεσα στα Τείχη. Από τον νεοαναστυλωμένο πύργο, λίγο πριν ακολουθήσω τις επάλξεις για να βρεθώ στον απέναντι αυθεντικό. Το τσιμέντο του σήμερα δίνει την θέση του...

...σε διακοσμητικά κομψοτεχνήματα του παρελθόντος

Στις επάλξεις....ανάμεσα στους Πύργους, να παρατηρώ τους νοερούς πολιορκητές της Βασιλεύουσας

Στο εσωτερικό και στις επάλξεις κάθε πύργου χωρούσαν περίπου ως και 60 άνδρες. Το εσωτερικό κάθε πύργου, όπως οι όροφοι, οι σκάλες και η σκεπή ήταν κατασκευασμένα κυρίως από ξύλο. Σημαντική είναι επίσης η εναλλαγή των σχεδίων τους. Από τετράγωνους σε οκτάγωνους και κυκλικούς. Αυτό προσέφερε εκτός από αρμονικές αναλογίες και την πρακτική δυνατότητα καλύτερης υπεράσπισης των Τειχών.

Οι πύργοι των Τειχών, επιβλητικοί ακόμα και σήμερα

Με γραμμές που εξάπτουν την φαντασία...

...που ακόμα αντέχουν στην φθορά του χρόνου...

...και κοιτώντας τους, μεταφέρομαι νοερά σε άλλες εποχές 

Είσοδος από την πίσω πλευρά του πύργου. Από εδώ εισέρχονταν οι πολεμιστές για την υπεράσπιση της Πόλης

Σε ορισμένες περιπτώσεις παρέμεινε η είσοδος μα κατέρρευσε ο πύργος

Ο ήλιος κατευθύνεται προς την δύση του, δημιουργώντας σκιές στα Τείχη. Φωτιές ανάβουν για προστασία από το κρύο

Από αυτό το σημείο των Τειχών και έπειτα, ακολουθεί μεγάλη σύγχυση. Αυτό οφείλεται σε δύο λόγους, έναν σύγχρονο και έναν του παρελθόντος.
Ίσως οι Βυζαντινοί δεν προνόησαν σε επαρκή βαθμό να καταγράψουν με σαφήνεια την τοπογραφία της Πόλης ή πολλά από αυτά τα συγγράμματα καταστράφηκαν. Μετά την Άλωση και για μία μακρά περίοδο στην διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, το κλίμα ήταν τέτοιο ώστε δεν μπορούσε να γίνει σωστή, αμερόληπτη και λεπτομερής μελέτη και καταγραφή. Έχει υπάρξει ακόμα και ευρωπαίος μελετητής που τους περασμένους αιώνες συνέγραψε ογκώδες βιβλίο για την τοπογραφία της Κωνσταντινούπολης, δίχως καν να την έχει επισκεφθεί!
Ο δεύτερος, σύγχρονος, λόγος είναι το "μικρόβιο" της εποχής μας. Μια εποχή που η πληροφορία μεταφέρεται και εμπεδώνεται ηλεκτρονικά και αρκετά επιπόλαια με "copy-paste" αλλα και χαρακτηρίζεται από απουσία διάθεσης μελέτης και μόχθου.
Όσον αφορά την ταυτοποίηση των Πυλών, διαπίστωσα πως σε γενικές γραμμές ο καθένας γράφει ότι θέλει, απόρροια της αποκοπής και επικόλλησης κειμένων από τον καναπέ. Οι μεγαλύτερες ασάφειες όμως διαπιστώνονται στην ταυτοποίηση της Χρυσής Πύλης και η επόμενη πύλη μετά του Βελιγραδίου, στο σημερινό Γεντί Κουλέ, δεν είναι η αυτοκρατορική Χρυσόπορτα.

Η Πύλη του Επταπυργίου. Και εδώ πάρα πολλές προσθήκες και αλλοιώσεις

Η Χρυσόπορτα, η Πύλη υποδοχής των βυζαντινών Αυτοκρατόρων ήταν, και είναι, η επιβλητικότερη των Πυλών. Επομένως δεν θα μπορούσε να είναι η λιτή πύλη του Yedikule. Η μεγαλειώδης Χρυσή Πύλη στις μέρες μας είναι η πιο αφανής, ανεξερεύνητη και σχεδόν χαμένη ανάμεσα στην λήθη και την παραπληροφόρηση.
Ο χώρος γύρω από την Πύλη βρίθει συμβολισμών. Η Πύλη όπου εισέρχονταν νικητές οι βυζαντινοί Αυτοκράτορες και οι στρατηγοί τους στην Κωνσταντινούπολη είναι σφραγισμένη. Η δεισιδαιμονία των Τούρκων την κρατά κλειστή. Δεν υπάρχει ούτε κάν πρόσβαση σε αυτήν αφού σε αυτό το σημείο το κενό της τάφρου έχει παραμείνει ενώ η παρουσία νεκροταφείου λειτουργεί αποτρεπτικά σε κάθε σκέψη απόπειρα διάνοιξης δρόμου ή διόδου.

Η Χρυσή Πύλη! Κρυμμένη, σφραγισμένη, αποκομμένη και με την παρουσία του νεκροταφείου να εμποδίζει κάθε πρόσβαση προς αυτήν

Έφτασα όσο πιο κοντά της μπορούσα. Στάθηκα αντίκρυ της, θαυμάζοντάς την. Η σκέψη μου ταξίδεψε νοερά δεκάδες αιώνες πίσω, προσπαθώντας να δημιουργήσει εικόνες από εκείνες τις εποχές. Από εδώ εισήλθε ο θρακιώτης στρατηγός Βελισσάριος αλλά και Αυτοκράτορες όπως ο Θεοδόσιος, ο Νικηφόρος Φωκάς, ο Ιωάννης Τσιμισκής, ο Ρωμανός, ο Βουλγαροκτόνος, ο Ηράκλειος, ο Κομνηνός και τόσοι άλλοι καθώς και ο Μιχαήλ Παλαιολόγος το 1261 για να ανακτήσει και πάλι τον θρόνο μετά την Λατινική παρένθεση.

Περνώντας πάνω από τις μουσουλμανικές ταφόπλακες και φτάνοντας αντίκρυ από την Χρυσή Πύλη. Καμμία πρόσβαση προς αυτήν. Φαίνεται ξεκάθαρα όμως το βάθος που είχε η τάφρος και οτι ο τρόπος ένωσης προς την Πόλη πραγματοποιούνταν μόνον με τις πτυσσόμενες γέφυρες.

Η Χρυσόπορτα συνοδεύεται από δύο τεράστιους λευκούς μαρμάρινους πύργους και εκτός της κεντρικής πύλης διαθέτει ακόμα 2 μικρότερες εκατέρωθεν. Η κεντρική πύλη χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά για τις αυτοκρατορικές πομπές. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες πριν την Άλωση ονομάζονταν και Φρούριο του Καλοιωάνου.

Η Χρυσόπορτα είναι διακοσμημένη με μάρματα που φέρουν εκπληκτικό διάκοσμο...

...ενώ είναι η μόνη με παρουσία θεοδοσιανών μαρμάρινων κιονοκράνων που έπειτα από 1000 χρόνια εξακολουθούν να σαγηνεύουν με την ομορφιά τους και παρά το ότι κοσμήματα, αγάλματα και λοιπός διάκοσμος εξαφανίσθηκαν ανα τους αιώνες

Η μεγαλειώδης Χρυσόπορτα

Κρυμμένη και αποκομμένη πολύ καλά από την ματιά των περισσοτέρων επισκεπτών στα Τείχη. Πίσω διαφαίνεται ένας εκ των επιβλητικών Πύργων.

Ορισμένα σημεία των Τειχών που ακολουθούν της Χρυσής Πύλης έχουν θυσιαστεί στον βωμό των σύγχρονων υποδομών, όπως το υποθαλάσσιο συγκοινωνιακό μέσο Marmaray και κάποιες λεωφόροι. Το μεγαλύτερο μέρος τους όμως παραμένει ανέπαφο και αναβαθμισμένο λόγω και του όμορφου πάρκου που έχει δημιουργηθεί δίπλα από τα Τείχη.

Ο τελευταίος Πύργος και παράλληλα το τέλος των Θεοδοσιανών Τειχών. Το παραπόρτιο αριστερά ονομάζεται "του Χριστού"

Η περιήγηση, η καταγραφή και η παρατήρηση στο μήκος των Τειχών είναι μια σπουδαία και σπάνια εμπειρία που όμως απαιτεί χρόνο, κούραση, μελέτη, κόπο και με τις αισθήσεις σε διαρκή όξυνση από τις πρώτες πρωινές ώρες ως την δύση του ηλίου.
Παρατηρώντας κάθε σπιθαμή των Τειχών, δεν κατανοεί κάποιος μόνον αυτά αλλά αντιλαμβάνεται καλύτερα ολάκερη την χιλιόχρονη Αυτοκρατορία. Λέξεις ανασύρονται από την σκέψη για να περιγράψουν όσα η ματιά κατέγραψε στα Τείχη και που συνάμα ταιριάζουν απόλυτα με την πορεία της μεγαλύτερης αυτοκρατορίας που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα.
Λέξεις ανακατεμένες όπως μεγαλείο, σοφία, γνώση, υπεροχή, ξεπεσμός, ιδιαιτερότητα, ανασύσταση, ρωγμές, ακμή, λήθη, σαθρότητα, παρακμή, πτώση, διαιώνιση.

Από τις πρωινές ώρες ως την δύση του ηλίου περιπλάνηση στα Τείχη...τα πνεύματα επιστρέφουνε τις νύχτες...

Ο ήλιος δύει, σκορπίζοντας τα γνώριμα πορφυρά χρώματά του στον ορίζοντα ενώ οι σκιές γύρω από τα Τείχη όλο και εντείνονται. Σε λίγο το σκοτάδι θα απλωθεί βαρύ και θα τα αγκαλιάσει ενώ τα πνεύματα θα επιστρέψουν πάλι. Όπως κάνουν κάθε νύχτα εδώ και τόσους πολλούς αιώνες, όπως θα συμβαίνει για μια αιωνιότητα. Οι υπερασπιστές της Πόλης θα στέκουν στις επάλξεις αποκρούοντας τις δυνάμεις των πολιορκητών. Δεν θα μπορούσαν ποτέ άλλωστε να σταματήσουν να ποθούν ή να προστατεύουν το Κόσμημα της Οικουμένης.