Ο κεραμιδόγατος της Πόλης

Η Πόλη ήταν ανέκαθεν ένας τόπος γεμάτος αντιθέσεις. Αυτή η εικόνα μεταφέρεται ως τις μέρες μας και στην πόλη των φαντασμαγορικών εμπορικών κέντρων, των πολυτελών λεωφόρων και των μεγαλοπρεπών κτιρίων υπάρχουν ακόμη σκοτεινά και μισοκρυμμένα μονοπάτια που συνήθως οι άνθρωποι προσπερνούν ανυποψίαστοι. Προτιμώ να τους αφήνω να χρησιμοποιούν τα δικά τους σοκάκια και εγώ με την σειρά μου να απολαμβάνω τις δικές μου διαδρομές παρέα με τις ψιψίνες μου. 

Η δική μου φυλή άλλωστε έχει βρεθεί εδώ πριν ακόμα η Πόλη γίνει το κέντρο του κόσμου. Από τότε ως τώρα και μέσα από την συλλογική μας μνήμη αντιλαμβάνομαι πως ίσως μερικοί μας αντιπαθούν, κάμποσοι ανυποψίαστοι μας αγνοούν, άλλοι ανέχονται την παρουσία μας μα τελικά οι περισσότεροι μας αγαπούν, κατανοούν την σύνδεση μας με τούτο τον τόπο και κρυφοθαυμάζουν την ιδιαιτερότητά μας.

Επιτρέψτε μου όμως να συστηθώ.....είμαι ένας κεραμιδόγατος που δεν αγαπώ το τεμπελιό, τις ξάπλες, τους γατοκαυγάδες και την αναμονή στα κεμπαπτζίδικα για τυχόν λιχουδιές. Αυτό που περισσότερο λατρεύω είναι οι περιπλανήσεις και οι ατελείωτες εξερευνήσεις στην απέραντη Πόλη. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια όλοι έχουν βαλθεί να μετατρέψουν την Πόλη σε κάτι διαφορετικό. Έτσι και ο ζωτικός μου χώρος...τα κεραμίδια...έχουν αντικατασταθεί από πανύψηλα ορθογώνια κτίρια που προσωπικά δεν με γοητεύουν καθόλου. Ευτυχώς όμως υπάρχουν ακόμα μέρη αρκετά φιλόξενα και ιδιαίτερα για να ξεφύγω από την βαβούρα, να θαυμάσω μικρές και μεγάλες ομορφιές αλλά και να έρθω σε επαφή με ιδιαιτερότητες του παρελθόντος.

Προσπερνώντας βιαστικά τους ανθρώπους, εισέρχομαι στην πύλη που άλλοτε περνούσαν τα άλογα του βυζαντινού ιππικού για να σταβλιστούν. Σήμερα εδώ σταθμεύουν αθροιστικά περισσότεροι ίπποι από οτι στο παρελθόν αφού ο χώρος είναι γεμάτος αυτοκίνητα.

Η πύλη που οδηγούσε στον χώρο που βρίσκονταν η ιππική δύναμη της Βασιλεύουσας

Μερικές ματιές προς τα πάνω. Κτίσματα με παρουσία χιλιετιών

Στον χώρο αυτό υπάρχουν μόνο σταθευμένα αυτοκίνητα. Το κτίριο στα δεξιά είναι σιιτικό τζαμί δίχως μιναρέ, κατασκευασμένο τον 17ο αιώνα από ιρανούς εμπόρους

Από εκεί περνώ σε έναν ελαφρώς απομονωμένο χώρο που στις μέρες μας δείχνει αρκετά γοητευτικός, ιδιαίτερος και φιλήσυχος μα στην ουσία είναι μέρος βυζαντινής φυλακής! Η μετάβαση από το σημείο που μοιάζει σαν προαύλιο σε ημισκότεινους διαδρόμους είναι γρήγορη, όπως και τα συναισθήματα που προκαλεί. Εξάλλου οι μεσαιωνικές φυλακές ήταν χώροι που κυριαρχούσε η δυστυχία, τα βασανιστήρια και οι πολύ σκληρές συνθήκες διαβίωσης. Είναι μια ακραία αντίθεση στην, κατά τα άλλα, μεγαλοπρεπή ανωτερότητα της Βασιλεύουσας και την θεοσέβεια των κατοίκων της.

Ενδιάμεσος χώρος απο κτίσματα φυλακών του βυζαντινού παρελθόντος. Μου έφερε στον νού χώρο προαυλισμού των κρατουμένων

Χρησιμοποιώντας γατίσια δεξιοτεχνία και προσοχή πέρασα ανεπαίσθητα από το προαύλιο στους διαδρόμους και τα δωμάτια που άλλοτε στιβάζονταν οι φυλακισμένοι. Τότε ήταν θεοσκότεινα με τις ακραίες θερμοκρασίες και την βρωμιά να κάνουν την ζωή βασανιστική ενώ τώρα ο χώρος είναι σαφώς διαφορετικός. Παρ'όλα αυτά μια τρομερή ατμόσφαιρα πλανάται ακόμα τριγύρω μου και σαν μερικές ανθρώπινες παρουσίες ξεπετάγονται από το πουθενά προκαλούν ανατριχίλα στο απαλό τρίχωμα της ραχοκοκκαλιάς μου.

Στενός διάδρομος της φυλακής...

...που οδηγεί σε κελιά και σε άλλους σκοτεινούς διαδρόμους

"Κρατούμενοι" ξεπετάγονται από τα κελιά τους και με πλησιάζουν γοργά...

...μα εγώ ξεγλιστρώ γρήγορα διαφεύγοντας από τους στενούς διαδρόμους...

...για να περάσω από βυζαντινά σε οθωμανικά κατάλοιπα συναντώντας διάφορες ψιψίνες που πάντοτε με περιτριγυρίζουν

Οι αυτοκρατορίες άφησαν τόσο έντονο το στίγμα τους στην Πόλη αλλά και η μία επέδρασε τόσο έντονα στην άλλη που αρκετές φορές το πέρασμα σε κτίσματα διαφορετικών εποχών, χρήσεων και πολιτισμών παραμένει δυσδιάκριτο ακόμα και για την γατίσια μου ματιά.

Και εδώ η περιπλάνηση στους διαδρόμους λειτουργεί σαν χρονομηχανή που μεταβάλλει τα χρώματα, τις διαστάσεις και τα συναισθήματα

Σε μέρη σαν κι αυτά...ο χρόνος έχει σταματήσει εδώ και πάρα πολύ καιρό

Η εποχή των οθωμανών ήταν επίση γεμάτη αντιθέσεις και αντιφάσεις όπως για παράδειγμα ο οίκος των Οσμάν να θεωρεί οτι είναι θέλημα Θεού να κυριαρχήσει στην γη και ταυτόχρονα ο νόμος της αδελφοκτονίας να εφαρμόζεται σχεδόν στο σύνολο της οθωμανικής περιόδου.
Μέσα σε μουσουλμανικό περιβάλλον ο ρόλος της γυναίκας να υπάγεται εξαρχής σε δεύτερη μοίρα μα παρ'όλα αυτά γυναίκες ελληνικής ή άλλης καταγωγής να βρίσκονται κατά καιρούς στην κορυφή της αυτοκρατορίας.
Η πρώτη που έφτασε σε τέτοια επίπεδα ήταν η Καλή Καστανού, η πρώτη βασιλομήτωρ που καθόρισε τους όρους διαδοχής και άσκησε μεγάλη επιρροή στην διακυβέρνηση της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Μερικές δεκαετίες αργότερα, η Αναστασία, μια ελληνίδα από την Τήνο, κόρη ιερέα έγινε η ισχυρότερη γυναίκα στην ιστορία της οθωμανικής περιόδου, κυβερνώντας και ουσιαστικά κρατώντας στα χέρια της όλη την δύναμη της αυτοκρατορίας.
Η περιπλάνηση σε οικοδομικά έργα εκείνης της περιόδου βοηθά ώστε η ιστορία να ξετυλίγεται σαν οπτασία μπροστά στα μάτια μου. Καλά κρυμμένος στους μισοσκότεινους διαδρόμους και παρατηρώντας με περιέργεια τις πολλές πόρτες, θα μπορούσα να προσφέρω και τις 7 γατίσιες μου ψυχές για κάθε έναν δρόμο που κρύβουν πίσω τους οι σφραγισμένες θύρες. Κάθε πόρτα και μια διαφορετική ζωή, μια διαφορετική ιστορία και πορεία προς ένα άγνωστο προορισμό. Μα εκεί βρίσκεται η μαγεία...στο ταξίδι...στην περιπλάνηση...στην αποκάλυψη...

Πόρτες στο ημίφως...

...και πάλι πόρτες...

...που κάθε μία είναι διαφορετική...

...και σίγουρα οδηγούν σε άλλους κόσμους και άλλες εποχές

Κινούμενος από εδώ και εκεί, προστατευόμενος πολύ καλά στο μισοσκόταδο συνέχισα να τριγυρνώ στους εκατοντάδες μέτρων διαδρόμους. Η ανθρώπινη παρουσία ελάχιστη σε έναν χώρο που κάποτε διέσχιζαν αρκετές χιλιάδες κόσμου και παρείχε δεκάδες επιπλέον χώρους φιλοξενίας, φύλαξης προιόντων και σταβλισμού ζώων.

Ατελείωτοι διάδρομοι, διάτρητος φωτισμός, δωμάτια, αποθήκες και πτέρυγες...

...καθώς και χώρος για σταβλισμό ζώων

Η βυζαντινή μεγαλοπρέπεια αποτυπώθηκε και στα οικοδομικά έργα της οθωμανικής περιόδου

Μπορεί η περιπλάνηση στο ημίφως να είναι συναρπαστική και να λειτουργεί σαν μια μηχανή του χρόνου αλλά επίσης σπουδαίος είναι και ο περίπατος στις κορυφές αυτών των κτισμάτων. Τι κεραμιδόγατος θα ήμουν άλλωστε;

Πορεία ανοδική, με μια ακόμη κλειστή πόρτα πίσω μου

Μόλις μερικά σκαλοπάτια και το σκοτάδι έδωσε την θέση του στο φώς ενώ βρέθηκα να κυκλοφορώ ανάμεσα σε τρούλους και κεραμίδια και τριγύρω μου να απλώνεται ένα θεσπέσιο θέαμα.

Ανάμεσα σε τρούλους και κορυφές δέντρων το τέμενος Nuruosmaniye ξεχωρίζει

Το Süleymaniye δείχνει πιο λευκό από ποτέ

Η κορυφή ενός βυζαντινού πύργου και το μικρό σπιτάκι να οδηγεί μέσα σε αυτόν

Από εδώ ψηλά όλα φαίνονται διαφορετικά, ακόμη πιο όμορφα και γαλήνια. Ο συνδυασμός βυζαντινών αρχαιοτήτων, οθωμανικών έργων και η όψη της σύγχρονης μεγαλούπολης είναι η απόδειξη της διαχρονικότητας της Πόλης ως μητρόπολης του κόσμου.
Σκαρφαλωμένος στα κεραμίδια, σχεδόν αιωρούμενος ανάμεσα σε 3 πολιτισμικές εκφράσεις και προτάσεις. Ο πολιτισμός της Ρωμανίας δίνει την σκυτάλη στον οθωμανική τρόπο και απέναντι μου η κυρίαρχη πολιτισμική πρόταση των ημερών μας με παρουσία παγκοσμιότητας

Σκαρφαλωμένος στα κεραμίδια κτισμάτων, σχεδόν αιωρούμενος ανάμεσα σε 3 πολιτισμούς

Από την άλλη πλευρά διακρίνονται αρκετά χάνια της Πόλης. Σήμερα μοιάζουν παρατημένα αλλά πριν μερικούς αιώνες έσφιζαν από ζωή αφού χιλιάδες ταξιδιώτες έβρισκαν πρόσκαιρο καταφύγιο, τα ζώα τους ευκαιρία να ξαποστάσουν και αμέτρητα εμπορεύματα φυλάσσονταν εδώ πριν πάρουν τον δρόμο για τα παζάρια. Η έκτασή τους είναι τόσο μεγάλη που λέγεται πως κανείς άνθρωπος δεν έχει καταφέρει να τα περπατήσει όλα απ'άκρη σ'άκρη. Σήμερα από εδώ περιεργάζομαι τους τουρίστες να περιφέρονται απροσανατολισμένοι μα οι πρόγονοί μου από τούτο το σημείο παρατηρούσαν πομπές αυτοκρατόρων, σελαμλίκια σουλτάνων, βυζαντινές εξεγέρσεις αλλά και τις βιοπραγίες των γενιτσάρων κάθε φορά που καθυστερούσε η πληρωμή τους.

Πάνω ακόμα και από τα χάνια

Τρούλοι, κεραμίδια και η Πόλη της καρδιάς μου

Λατρεύω να βρίσκομαι εδώ πάνω και να ακολουθώ την πορεία που χαράζουν οι κορφές των ιστορικών κτισμάτων στον ορίζοντα. Επίσης εδώ η ανθρώπινη παρουσία σπανίζει, αφήνοντας για εμάς τα τετράποδα το πεδίο ελεύθερο αφού άλλωστε εμείς είμαστε οι άρχοντες των κεραμιδιών. Πριν προλάβω όμως να αποτελειώσω την σκέψη μου, μια παρουσία την έφερε σε αμφισβήτηση.
Σχεδόν στην κορυφή του βυζαντινού πύργου συνάντησα μια γνώριμη πλέον φιγούρα να αγναντεύει με γερακίσια παρατηρητικότητα την Πόλη. Είναι ο Θοδωρής, που καθισμένος πάνω σε έναν μικρό τρούλο, αμίλητος και συγκεντρωμένος μάλλον είχε υπνωτιστεί από την ομορφιά της Πόλης. Δεν μου αρέσει να συναντώ ανθρώπους στα λημέρια μου, ούτε να τους πολυπλησιάζω μα αυτόν τον έχω δει πολλές φορές να τριγυρνά εδώ πάνω και δείχνει ούτε να ενοχλεί μα ούτε και να ενοχλιέται. Αποφάσισα να πάω κοντά του και αφού τον πλησίασα αθόρυβα, στάθηκα δίπλα του. Κοιτούσα πότε αυτόν και πότε την θέα που απλώνονταν παντού γύρω μου. Εκείνος γύρισε προς το μέρος μου και με προέτρεψε να έρθω περισσότερο κοντά του. Μου πρόσφερε νερό στο καπάκι του μπουκαλιού του και χαίδεψε το πίσω μέρος του κεφαλιού, κάνοντας με να γουργουρίσω από ευχαρίστηση. Είχαμε γίνει πλέον φίλοι και μείναμε αποσβολωμένοι για ώρες κοιτώντας την Πόλη.

Λίγο πριν πλησιάσω τον Θοδωρή...

...και έπειτα οι δυό μας θαυμάσαμε την ομορφιά της Πόλης, τα χρώματα και τις ιδιαιτερότητές της

Περπατήσαμε μαζί ανάμεσα στους τρούλους ώσπου αποφασίσαμε να ανηφορίσουμε προς το ψηλότερο σημείο. Καθίσαμε πάνω στον ψηλότερο τρούλο, εγώ αναπαυτικά σαν οθωμανός σουλτάνος και εκείνος επιβλητικά σαν βυζαντινός αυτοκράτορας να παρατηρούμε το βασίλειό μας. Άξαφνα εκείνος αναπήδησε από την θέση του και ξεδίπλωσε το πελώριο κορμί του. Περίεργα όντα οι άνθρωποι....πολλοί από δαύτους σκαρφαλώνουν σε κορυφές και μετά πηδάνε στο κενό. Αυτός όμως κάτι άλλο ήθελε να καταδείξει....ανοίγοντας τις χερούκλες του είχε νοιώσει την Πόλη μέσα του, ήταν πλεόν δική του.
Κοιτάζοντάς τον για ώρα με το κεφάλι μου πλαγιασμένο πότε στα αριστερά και πότε στα δεξιά, κατέληξα στο συμπέρασμα πως και αυτός είναι ένας άξιος κεραμιδόγατος της Πόλης....έστω και αν δεν διαθέτει ουρά.