Για διδάγματα στο δημοτικό σχολείο της Βλάγκας

Σε μία από τις ηλεκτρονικές συζητήσεις που είχα με τον φίλο και αναγνώστη Χρήστο Ι. Δρούγκα, μου ανέφερε το προάστιο της Βλάγκας. Μου έκανε εντύπωση που δεν γνώριζα τίποτα γι'αυτό το μέρος και σκέφτηκα πως θα ήταν η καταλληλότερη ευκαιρία ν'ασχοληθώ περισσότερο με την περιοχή. Η σημερινή ονομασία είναι Yeni kapı και βρίσκεται στα παράλια της θάλασσας του Μαρμαρά, ανάμεσα στην Samatya και το Kumkapı. Οι περιοχές αυτές είναι πλέον υποβαθμισμένα προάστια μα άλλοτε έσφυζαν από Ρωμιοσύνη. Εξάλλου τον πρώτο καιρό μετά την Άλωση οι ελληνικοί πλυθυσμοί συγκεντρώθηκαν στον Κεράτιο με επίκεντρο το Φανάρι και στην πλευρά της Προποντίδας με κέντρα την Ψωμάθεια, την Βλάγκα και το Κοντοσκάλι.
Στην σημερινή Βλάγκα οι συνήθεις καθημερινές εικόνες περιλαμβάνουν εργοτάξια, πολλή κίνηση στους δρόμους, φτωχογειτονιές με παστρικούς Τούρκους μαγαζάτορες, μαύρους λαθρομετανάστες να σουλατσάρουν κουβαλώντας μαύρες τεράστιες σακούλες και αρκετά μαγαζιά εμπορίας γούνας με ρώσικες επιγραφές. Κάπου εκεί βρίσκεται και το ρωμέικο δημοτικό σχολείο της Βλάγκας και δεν θα έχανα με τίποτα την ευκαιρία να το επισκεφτώ. Ο Χρήστος με έφερε σε επικοινωνία με την δασκάλα του σχολείου, Δέσποινα Βασιλειάδου, και η χαρά μα και η περιέργεια ήταν τεράστια που θα κατάφερνα να βρεθώ σε αυτό το σχετικά άγνωστο ελληνικό σχολείο της Πόλης.

Το έξοχο καμπαναριό στην παλιά είσοδο του σχολείου μαρτύρα πως στο υποβαθμισμένο Γενί καπί υπήρχε κάποτε κάτι περισσότερο αξιόλογο

Περιπλανήθηκα αρκετά ώσπου να βρώ το σχολείο. Ευτυχώς η παρατηρητική ματιά μου και το θαυμάσιο καμπαναριό που αντίκρυσα ψάχνοντας, κατάφεραν να με κατατοπίσουν. Η κυρία Βασιλειάδου με προυπάντησε με ευγένια μα και μικρή αμηχανία. Συμπέρανα πως μάλλον δεν συνηθίζεται να υπάρχει ενδιαφέρον και να έρχονται επισκέπτες σαν κι εμένα στο σχολείο.
Καθώς βρισκόμασταν στο προαύλιο, φρόντισε να με πληροφορίσει πρώτα απ'όλα για την ευρύτερη περιοχή της Βλάγκας, που κάποτε γνώρισε τεράστια ακμή εξαιτίας του λιμανιού της. Το λιμάνι του Ελευθερίου ήταν ώς τον 11ο αιώνα το μεγαλύτερο λιμάνι της Κωνσταντινούπολης και εδώ μεταφέρονταν όλα τα προιόντα από τις μακρινές αποικίες της αυτοκρατορίας που χρησίμευαν για τον ανεφοδιασμό της Βασιλεύουσας.
Βέβαια η περιοχή γνώρισε και αρκετές φυσικές καταστροφές εξαιτίας του χειμάρρου Λύκου που περνούσε απο'κει. Λόγω των προσχώσεων του Λύκου το λιμάνι ρήχαινε διαρκώς και έτσι απ'τον 11ο αιώνα εγκαταλήφθηκε και μετατράπηκε σε ξηρά. Κατά την οθωμανική περίοδο ο χώρος χρησιμοποιήθηκε για μποστάνια και στις μέρες μας εδώ γίνονται οι εργασίες του τούνελ που θα συνδέσει υποθαλλάσια τις δύο ηπείρους. Ίσως αυτό να αποτελέσει το έναυσμα ώστε η περιοχή να αποκτήσει και πάλι μία αναβάθμιση.

Η εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων, με τυπολογία ελληνιστικής βασιλικής, στον προαύλιο χώρο του σχολείου

Στο προαύλιο του σχολείου είδα έκπληκτος να στέκει ολόκληρη εκκλησία, αυτή των Αγίων Θεοδώρων! Η πρώτη καταγραφή της εκκλησίας γίνεται το 1530! Ο σημερινός πετρόκιστος ναός χτίστηκε το 1830. Δυστυχώς στα Σεπτεμβριανά η εκκλησία δεν γλίτωσε την επίθεση...κάηκε και μόλις το 1961 επιδιορθώθηκε.

Εικόνα από το εσωτερικό της εκκλησίας

Λίγο πριν μπούμε στο σχολικό κτίριο η Δέσποινα με ενημέρωσε πως το σχολείο λειτουργεί από το 1906 ύστερα από δωρεά του Κωνσταντίνου Αδοσίδη. Σκέφτηκα το πόσο διαφορετικές αντιλήψεις επικρατούσαν εκείνες τις εποχές και πως η ευεργεσία μέσα σε μερικές δεκαετίες κατέληξε να είναι μία έννοια δυσεύρετη εώς ανύπαρκτη. Δυστυχώς...

Το δημοτικό σχολείο Βλάγκας

Μία εκ των λιγοστών αιθουσών του σχολείου

Εκτός της Δέσποινας, άλλοι τρείς δάσκαλοι φροντίζουν για την εκπαίδευση των συνολικά 6 μαθητών.  Ανεβαίνοντας στον πρώτο όροφο συναντήσαμε τον διευθυντή που με υποδέχτηκε με ένα πλατύ χαμόγελο και περίσσεια ευγένεια. Άρχισα κι εγώ να του μιλώ και να τον ευχαριστώ που δέχτηκε να βρεθώ εδώ και να φωτογραφίσω το σχολείο. Η Δέσποινα με πληροφόρησε πως ο διευθυντής δεν μιλά καθόλου ελληνικά. Δεν περίμενα να συναντήσω Τούρκο διευθυντή σε τούτο το σχολείο μα αφού δεν υπάρχει κανείς Ρωμιός να αναλάβει την διεύθυνση του εκπαιδευτηρίου, ο κύριος Abdurrahman Topuz ανέλαβε αυτό το τόσο δύσκολο έργο. Η δασκάλα τουρκικών, Hanife Samçı, βγήκε από την τάξη και ήρθε κοντά μας, το ίδιο και η Ρωμιά Βούλα Πετσαλίδου που έσπευσε αμέσως να με κεράσει γλυκά και να μου προσφέρει τσάι. Άφησα τους ανθρώπους να συνεχίσουν τις ασχολίες τους και τράβηξα κατά την αίθουσα που βρίσκονταν οι μικροί μαθητές που την φετινή χρονιά είναι όλοι από μή ελληνόφωνες οικογένειες.

Η Δέσποινα Βασιλειάδου με τους μικρούς μαθητές,σε ένα μικρό χορευτικό διάλειμμα

Οι μαθητές δεν κατοικούν στο Γενί καπί μα έρχονται με νοικιασμένο λεωφορείο που πληρώνει η κοινότητα από γειτονικές περιοχές όπως το Γεντί κουλέ και το Μακρυχώρι, όπου δεν υπάρχουν πιά Ρωμέικα σχολεία. Κάτω από αντίξοες συνθήκες οι εκπαιδευτικοί κάνουν ότι είναι δυνατόν ώστε ο αριθμός των παιδιών να μην συρρικνωθεί περισσότερο, να διατηρήσουν την λειτουργικότητα του κτιρίου και να φροντίσουν για την μάθηση των παιδιών. Όλα αυτά και άλλα πολλά που μάλλον δεν μπορώ να σκεφτώ από την πλευρά του επισκέπτη, απαιτούν μία καθημερινή υπέρβαση των ψυχικών τους ορίων.

Τρόπος θέρμανσης των τάξεων που παραπέμπει σε άλλες εποχές. Οι αντίξοες συνθήκες στο σχολείο είναι εμφανείς

Όπως και στα άλλα ρωμείκα εκπαιδευτήρια έτσι κι εδώ η λειτουργία του σχολείου και η οικονομική υποστήριξη εξαρτάται από δωρεές ομογενών που κάποτε έζησαν εδώ καθώς και στην κοινότητα της Βλάγκας.
 "-Από πόσα άτομα αποτελείται η κοινότητα της Βλάγκας, Δέσποινα;"  την ρώτησα και η απάντησή της με βρήκε πράγματι απροετοίμαστο. 3 Ρωμιοί, μία τριμελής οικογένεια Ιμβρίων, η οικογένεια του Αντιόχη καντηλανάφτη και η ίδια! Αυτά τα άτομα έχουν επωμιστεί το βάρος της συνέχισης των 107 ετών λειτουργίας του σχολείου σε τούτο το παραμελημένο Πολίτικο προάστιο.

Εικόνες σαν κι αυτή δεν λείπουν από το παραμελημένο Yeni kapi

Παίρνοντας το τουλιπένιο φλυτζάνι με το τσάι μαζί μου, περιπλανήθηκα σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του σχολείου, κουβεντιάζοντας ταυτόχρονα με την Δέσποινα για τους τρόπους και τους λόγους που βρεθήκαμε εδώ στην Πόλη, το σχολείο, την Πόλη και όλα όσα μπορούσαμε να συζητήσουμε στον λιγοστό χρόνο που είχαμε στην διάθεσή μας.
Καθώς η επίσκεψή μου έφτανε στο τέλος της, επέστρεψα στο γραφείο του διευθυντή να πάρω τα πράγματα μου. Η πόρτα ήταν μισόκλειστη και υπέθεσα πως δεν θα ήταν κανείς μέσα. Ανοίγοντάς την είδα τον αγαθό διευθυντή να προσεύχεται γονατιστός σε μία γωνιά. Προσπαθώντας να μην τον ενοχλήσω, ξαναβγήκα έξω και μία σκέψη με διαπέρασε αμέσως: Σε τούτο τον χώρο, άνθρωποι διαφορετικών εθνικοτήτων και θρησκειών συνυπάρχουν και προσπαθούν για την καλύτερη εκπαίδευση των μαθητών, σεβόμενοι ο ένας την διαφορετικότητα του άλλου, δίχως να παραμελούν την ταυτότητά τους.
Ευχαρίστησα την Δραμινή δασκάλα και βγαίνοντας από το σχολείο, έκλεισα την μεγάλη καγκελόπορτα πίσω μου. Στο μυαλό μου γυρόφερναν ακόμα τα λόγια της, η υπεύθυνη στάση της στο λειτούργημα που επέλεξε να υπηρετήσει, η γνώση και η εκπαιδευτική της κατάρτιση. Η αυταπάρνηση που επιδεικνύει, επιλέγοντας τον δύσκολο δρόμο και ίσως αφήνοντας μία πιό εύκολη και προβεβλημένη καριέρα, για να διδάξει Ελληνική Παιδεία σε τούτα τα παιδιά, ήταν το μεγαλύτερο από τα πολλά διδάγματα που πήρα σήμερα από αυτή την επίσκεψη.
Είμαι τόσο ευτυχής που βρέθηκα εκεί και που ακόμα στα 32 μου έχω την δυνατότητα να παίρνω καθημερινά διδάγματα που μάλλον μόνον ένα Πολίτικο περιβάλλον μπορεί να προσφέρει.