Κωνσταντινούπολις, μέσα από φωτογραφικό υλικό περασμένων αιώνων.

Τις τελευταίες μέρες είχα την ευκαιρία να βρεθώ κάμποσες φορές στην έκθεση του Σισμανογλίου Μεγάρου, που αποτελεί σταθερή πολιτιστική αξία στην Πόλη, για να θαυμάσω την υπέροχη έκθεση φωτογραφιών που φιλοξενεί.

Μέσα από τον φωτογραφικό φακό του αυτοκρατορικού φωτογράφου, Αχιλλέα Σαμαντζή και του γαμπρού του Ευγένιου Δαλεζίου παρουσιάζεται η Πόλη κυρίως στις αρχές του 1900. Μέσα από την έκθεση των φωτογραφιών αυτών μα και του βιβλίου, δίνονται τρομερές πληροφορίες για κάθε τομέα της Πόλης εκείνης της εποχής. Πέρα από την ομορφιά και την σπανιότητα των φωτογραφιών, προβάλονται επίσης η οικονομική, πολιτική, θρησκευτική και εθνολογική φυσιογνωμία της Πόλης καθώς και ιστορικά δεδομένα που σήμερα είτε αγνοούμε είτε παραποιούμε.

Η έκθεση φωτογραφίας στο Σισμανόγλιο

Ο Σαμαντζής λατρεύει την πολυεθνική και πολυθρησκευτική Πόλη και αυτό αποτυπώνεται στον φακό του. Μάλλον δεν είχε επίγνωση της ιστορικότητας και μοναδικότητας του έργου του. Χαρακτηριστικό είναι ότι φωτογράφισε σχετικά λίγο το Πέραν. Θεωρούσε τον εκλεκτισμένο τρόπο ζωής του Σταυροδρομίου δεδομένο.Αχ...πόσο αλλάξαν οι καιροί...

Στο ύψος του λυκείου του Γαλατά

Στα δεξιά η γαλλικη πρεσβεία και στο βάθος η αρχή της Ίστικλαλ. Άδειοι δρόμοι, γεμάτοι γοητεία και ρομαντισμό

Ο κεντρικός δρόμος του Dolapdere. Στα αριστερά διακρίνεται η εκκλησία της Θεοτόκου και δεξιά το Ταρλάμπασι

Η πλατεία Beyazıt, με το ομώνυμο τζαμί. Τότε άδεια, στις μέρες μας πολυπλυθέστατη.

Μέσα απο τα βυζαντινά ερείπια, με θέα το τρεχαντήρι και την θάλασσα του Μαρμαρά

Ο πύργος του Γαλατά με κωνοειδή κορυφή. Καταστράφηκε το 1875 μετά από ανεμοθύελλα!

Στα τελευταία χρόνια πριν την κατάρρευση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας η συμβίωση των λαών έδωσε την θέση της στον εθνικισμό που ασπάστηκαν όλες οι εθνότητες που ζούσαν στην Πόλη. Τα χρόνια απο το 1908 ως το 1918 ήταν ταπεινωτικά για τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς και η περίοδος που ακολούθησε καταστροφική και πανωλεθρική για τους χριστιανούς. Οι Βούλγαροι εναντίον των Ελλήνων και των Τούρκων και οι Έλληνες και Τούρκοι εναντίων των Βουλγάρων. Οι Αρμένιοι εναντίων των Τούρκων και τούμπαλιν και η λίστα συνεχίζεται.
Στο Σισμανόγλιο πληροφορήθηκα πως οι Έλληνες της Πόλης που κατοικούσαν στο Πέραν εκείνη την εποχή ισούνταν με τον πληθυσμό των Αθηνών, χωρίς κάν να υπολογίσουμε αυτόν της ιστορικής χερσονήσου μα και τον γύρω περιοχών. Το 1919 οι Ρωμιοί βιάστηκαν ή πιέστηκαν και δήλωσαν επίσημα οτι επιθυμούν ένταξη με την Ελλάδα. Με ζήλο μάλιστα έσκιζαν στην μέση του δρόμου τις οθωμανικές τους ταυτότητες. Δεν περίμεναν ούτε την έκβαση του Μικρασιατικού μετώπου μα ούτε και την συνθήκη των Σεβρών. Όταν ήρθε η Μικρασιατική πανωλεθρία και η συνθήκη των Σεβρών παραχώρησε την Πόλη στην Τουρκία, είχαν εκτεθεί ανεπανόρθωτα στα μάτια των υπολοίπων κατοίκων της Πόλης και στα μάτια του κυρίαρχου Κεμάλ. Η Ελλάδα με την σειρά της από την δεκαετία του '30 και έπειτα, άφησε την ομογένεια ολοκληρωτικά στην τύχη της.΄Ολα αυτά σε συνδυασμό με την κορύφωση του εθνικισμού στην Τουρκία οδήγησε σταδιακά στην σχεδόν εξάλειψη του πιο δημιουργικού κομματιού της Πόλης, της Ρωμιοσύνης.

Η Αγιά-Σοφιά με διαφορετική τότε εξωτερική διακόσμηση τόσο στα στηρίγματα της όσο και στις αψίδες

Το εσωτερικό της με χαλιά αφού τότε λειτουργούσε σαν τζαμί. Εμφανή τα αρχιτεκτονικά θαύματα και καινοτομίες του Ανθέμιου

Η πανέμορφη και επιβλητική Αγία Θεοδοσία ή Gül Camıi. Φαίνεται επίσης ξεκάθαρα πόσο έχει ανυψωθεί ο δρόμος στις μέρες μας

Το 1918 ο Σαμαντζής έχασε την θέση του αυλικού φωτογράφου ή υπάρχει και το ενδεχόμενο αυτή να καταργήθηκε. Το '37 έφυγε για την Αθήνα αφήνοντας πολλές απο τις φωτογραφίες του στα αρχεία του ανακτόρου Γιλντίζ μα και του Dolmabahçe.

Η περιοχή του σημερινού Çemberlitas με το χαμάμ στα δεξιά και την κολώνα του Κωνσταντίνου

Γαιδούρια με διασκορπισμένους βυζαντινούς θυσαυρούς

Σουλτάν αχμέτ απο άλλες εποχές

Ο Δαλέζιος συνέχισε το έργο του Σαμαντζή πριν τον ακολουθήσει στην Ελλάδα. Λόγω των συνθηκών που δημιουργήθηκαν, προνόησε καλύτερα στην συλλογή και αρχειοθέτηση των φωτογραφιών. Εξάλλου όπως αναφέρει ο ίδιος σε επιστολή του, είναι εκπλήρωση ηθικής υποχρέωσης έναντι των προγόνων του γιατί η Πόλη είναι μέρος της εθνικοπολιτιστικής κληρονομιάς της πατρίδος μας.

Η Μονή του Παντοκράτορος, σήμερα Zeyrek Camıi...

...στις μέρες μας ένα πολύ παρηκμασμένο προάστιο.

Ο Άγιος Θεόδωρος

και περίπου έναν αιώνα μετά η φωτογραφία απο μένα!

Η Μονή της Χώρας, σήμερα Kariye Camıi.Εκεί που σήμερα υπάρχει η καφετέρια, τότε χωράφια!

Τότε....

...και στις μέρες μας

Κοιτάζοντας τους τοίχους του Σισμανογλίου στολισμένους με όλους αυτούς τους φωτογραφικούς θυσαυρούς, έφερνα διαρκώς στο μυαλό μου τις σημερινές εικόνες που εγώ έχω φωτογραφίσει σε σύγκριση με αυτές των δύο καλλιτεχνών.

Ο Άγιος Θανάσης με τα έρημα τότε Ταταύλα...

...σήμερα τα Ταταύλα με φοβερά πυκνή δόμηση

Ο Άγιος Θανάσης από άλλη οπτικη γωνιά...

...και στις μέρες μας, η φωτογραφία που τράβηξα εγώ σχεδόν από την ίδια θέση

Η εκκλησία της Παμμακαρίστου, σήμερα Fethiye Camıi

Η στήλη του Μαρκιανού στο Fatıh

Το βαπόρι με πορεία προς το Üsküdar με τον Βόσπορο όπως σπάνια τον έχουμε δεί

Και ο Κεράτιος με πολλά κομμάτια πάγου

Η μικρή Αγιά-Σοφιά

Φαντάζει απίστευτο μα είναι το τελείωμα του Κεράτιου. Βουβάλια βοσκούν. Καμμία παρουσία δόμησης

Το νεκροταφείο των Ρωμιών με τον Άγιο Λευτέρη

Παιδιά έξω απο το Πατριαρχείο στο Φανάρι!

Με φόντο την Μεγάλη του Γένους Σχολή.Εικόνες άλλης εποχής

Φαναριώτικος δρόμος

Ο Πατριαρχης Βασίλειος  'Γ νεκρός. Φωτογραφία απο το 1929

Οι εκατοντάδες φωτογραφίες είναι μοναδικές. Μου είναι πολύ δύσκολο να διαλέξω μερικές για να τις μοιραστώ μαζί σας σε τούτο εδώ το Μπλόγκ. Πιστεύω ότι κατάφερα να σας παρουσιάσω τις πιο χαρακτηριστικές και εντυπωσιακές.

Κατα την έναρξη του πρώτου κοινοβουλίου το 1908, ο κόσμος σκαρφάλωσε στην Αγιά-Σοφία εις αναμονή του Σουλτάνου

Φαντάζει απίστευτο...μα είναι το Kadiköy...

...που τότε μάλλον ήταν εξοχικό προάστιο

Η παραλία στο Μοδί...

...με την σημερινή εικόνα

Το διαχρονικά γοητευτικό Arvanutköy

Το Ortaköy...δίχως γέφυρα

Εικόνες από ένα Üsküdar πανέμορφο. Εδώ στην περιοχή του Harem

Στα δεξιά το Üsküdar και Harem.Τότε που ο Βόσπορος ήταν σχετικά ανέπαφος,αγνός και με άγρια ομορφιά!

Επισκέφτηκα την έκθεση περισσότερο απο μία φορά γιατί ήμουν συνεπαρμένος απο την ομορφιά και την ποιότητα του έργου αυτών των δύο Ρωμιών. Των δύο αυτών Ρωμιών που είναι άνθρωποι του μύθου, γιατί κατάφεραν να αποθανατίσουν εικόνες τόσο ρεαλιστικές μα συνάμα τόσο ονειρεμένες σε τούτη την μυθική Πόλη. Μιά επίσκεψη στο εσωτερικό του Σισμανογλίου έως τις 20 Ιούνη αξίζει το δίχως άλλο.