Διάσπαρτα βυζαντινά απομεινάρια

Οι περίπατοι και οι περιηγήσεις στην Πόλη συνεχίζονται δίχως σταματημό και κάθε σοκάκι μοιάζει σαν να προσμένει την παρουσία και τις παρατηρήσεις μου. Έτσι ενώ πολλές φορές ξεκινώ με κάποιες σκέψεις και στόχους στις διαδρομές που επιλέγω, ενδιάμεσα προκύπτουν διαφορετικά πράγματα τα οποία τραβούν την προσοχή μου, καταγράφονται από τον φωτογραφικό φακό μου και δείχνουν τις οπτικές αντιθέσεις στην επιφάνεια της ιστορικής χερσονήσου. Τούτη την φορά επέλεξα να παρουσιάσω φωτογραφικό υλικό από γειτονιές της Πόλης με όσα βυζαντινά απομεινάρια κατόρθωσαν να "επιζήσουν" στην φθορά του χρόνου, την άγνοια των ανθρώπων και την οικοδομική αλλοίωση-καταστροφή.

Σε ορισμένα σημεία της ιστορικής χερσονήσου ξεπετάγονται ολόκληροι τοίχοι από οικοδομήματα του βυζαντινού παρελθόντος

Απαραίτητο στοιχείο εκτός της αντοχής στο περπάτημα παραμένει η έντονη παρατηρητικότητα αφού βυζαντινά απομεινάρια προσμένουν εδώ και αιώνες για μία ακόμη παρατήρηση, μία ακόμη φωτογραφία, ίσως και την τελευταία. Αυτό ακριβώς φαίνεται στην κάτω φωτογραφία, αφού περπατώντας στο Γενί καπί, παρατήρησα μερικούς ενδιαφέροντες λίθους στο εργοτάξιο μεταξύ του Μαρμαράι και του αστικού μετρό. Πολλά μέτρα κάτω από την σημερινή επιφάνεια της Πόλης υπάρχουν απομεινάρια ογκώδων κατασκευών που σε αρκετές περιπτώσεις φέρουν λεβητοειδή διάκοσμο στην επιφάνειά τους.

Στην περιοχή υπήρχε το βυζαντινό λιμάνι του Αγίου Ελευθερίου, το μεγαλύτερο λιμάνι της Κωνσταντινούπολης ως τον 11ο αιώνα. Από εδώ περνούσαν όλα τα προϊόντα που έφταναν από τα μακρινά μέρη της αυτοκρατορίας για να εφοδιάσουν την Βασιλεύουσα

Στα απομεινάρια των υπολειμμάτων της άλλοτε τεράστιας και με άγνωστη χρήση κατασκευής υπάρχουν αρκετές προσθήκες λεβητοειδούς διακόσμου 

Ακόμα και στο πιο προβεβλημένο σημείο της Πόλης, την σημερινή πλατεία του Σουλτάν Αχμέτ, απαιτείται προσεκτική παρατήρηση αφού ο περαστικός και ο ανυποψίαστος τουρίστας του μέσου όρου ίσως προσπεράσουν αδιάφορα το περιφραγμένο κομμάτι της πλατείας με το χαλίκι και τις ελάχιστες πέτρες. Αυτά τα λιγοστά κομμάτια αποτελούν σπουδαία ευρήματα που ήρθαν εκ νέου στην επιφάνεια. Το σημερινό Sultanahmet meydanı κρύβει κάτω από την επιφάνειά του το ξακουστό Αυγουσταίον, την σπουδαιότερη πλατεία της Κωνσταντινούπολης και παράλληλα το σημείο που μέσω στοών, αιθρίων και διαδρόμων συνέδεε τον ναό της Αγίας Σοφίας με τις κτιριακές εγκαταστάσεις του Πατριαρχείου, τον Ιππόδρομο και το Μέγα Παλάτιον. Αυτό που παρατηρείται στην φωτογραφία δεν είναι κάποιο υπόγειο τούνελ αλλά η οροφή μέρος των στεγασμένων περασμάτων που συνέδεαν τον ναό της Αγίας Σοφίας με κάποιο τμήμα του Πατριαρχείου ή με τον ευρύτερο χώρο του Αυγουσταίου, το οποίο κάποτε βρίσκονταν στην επιφάνεια της Βασιλεύουσας.

Κάτω από την Πόλη υπάρχει ακόμα μία Πόλη...

...και τμήματά της μοιάζουν σαν να αναδεικνύονται εκ νέου στην επιφάνεια

Τούνελ καλυμμένα με απορρίμματα οδηγούν εκεί που λίγοι έχουν κατέλθει. Στην καρδιά της αληθινής ταυτότητας της Πόλης

"Πάλι εδώ είσαι εσύ;" Μοιάζει να αναρωτιέται το γατί, κοιτώντας με έντονο ύφος

Κοιτώντας παλιές φωτογραφίες περασμένων αιώνων και δεκαετιών, παρατηρείται σε εντονότερο βαθμό η παρουσία βυζαντινών στοιχείων στους διάφορους δρόμους. Πολλά άλλαξαν τις τελευταίες δεκαετίες με την τουριστική αξιοποίηση, την διαπίστωση της αξίας των αρχαιοτήτων και η μεταφορά τους σε μουσεία, την αρχαιοκαπηλία αλλά και την αλλαγή στο τρόπο κατασκευής κτιρίων. Έτσι όσα απομεινάρια παραμένουν διάσπαρτα στα διάφορα σοκάκια, βρίσκονται υπό απειλή και δυστυχώς διανύουν πιθανόν την τελευταία περίοδο πριν την ολική εξαφάνισή τους.

Κομμάτι μικρού τείχους ξεφυτρώνει απρόσμενα στο Ζειρέκ...

...δεν αποκλείεται να σχετίζεται ή να περιέκλειε την Μονή Παντοκράτορος

Ανάμεσα στις πολυκατοικίες, ένα κτίσμα με πολύ ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά

Στοά που οδηγεί απευθείας στον χώρο που βρίσκονταν το Καπιτώλιο της Κωνσταντινούπολης, το οποίο δεν υπάρχει πια αφού στην θέση του έχει κατασκευαστεί τζαμί. Κομμάτια του κτίσματος όμως κλάπηκαν από τους Φράγκους στην Άλωση του 1204 και βρίσκονται στην πρόσοψη του ναού του Αγίου Μάρκου στην Βενετία

Συνάμα πολλά βυζαντινά κτίρια που πέρασαν στα χέρια των Οθωμανών χρησιμοποιήθηκαν εξαρχής υπό το πλαίσιο των βακουφικών ιδρυμάτων και διασώθηκαν σχεδόν ατόφια ως τις μέρες μας, με τις αναγκαίες βέβαια προσαρμογές στις σύγχρονες απαιτήσεις. Τα περισσότερα από αυτά υπάγονται ακόμα και σήμερα στο ίδιο καθεστώς και αξίζει η παρατήρησή τους σε γειτονιές όπως η Kalenderhane Mahallesi.

Βυζαντινά κτίσματα που έχουν διατηρηθεί σχεδόν ατόφια και που ανήκουν σε βακουφικούς, εκπαιδευτικούς χώρους και κρατικά ιδρύματα

Λείπουν οι κίονες και πιθανόν κάποια επιθήματα από την είσοδο του αγνώστου βυζαντινού κτιρίου

Περιφραγμένο ερειπωμένο κτίσμα στην καρδιά του Φατίχ που όμως φέρει ελάχιστες βυζαντινές μαρτυρίες στα μεταγενέστερα στοιχεία. Το γεγονός ότι βρίσκεται δίπλα σε τζαμί, όπως εδώ το Mustafa Muslihittin Yarhisar Camii, καθυστέρησε για αιώνες την ισοπέδωσή του

Το μεγαλύτερο πλήθος διάσπαρτων βυζαντινών απομειναριών συναντάται μεταξύ των μαχαλάδων Ντερβίς Αλί ως αυτόν του Γιαβούζ Σουλτάν. Εκεί παρατηρούνται όχι μόνο ερείπια μοναστηριών, δρόμων και κτιρίων αλλά πιθανόν και μέρη του Τείχους του Μέγα Κωνσταντίνου, του Τείχους που προστάτευε την Κωνσταντινούπολη ως την κατασκευή του Θεοδοσιανού.

Υπολείμματα ξεπροβάλλουν από το πουθενά. Έκπληκτος βλέπω τις καμπύλες τους και την αντίθεση με τα αυτοκίνητα και τους ασφαλτωμένους δρόμους. Τα ίχνη της βυζαντινής Κωνσταντινούπολης είναι παντού...

...και παρατηρώντας αρκετά τέτοια ερείπια να κατηφορίζουν προς τον Κεράτιο, δεν άργησαν να έρθουν στον νού μου σκέψεις με το δεύτερο οχυρωματικό τείχος που κατασκεύασε ο Μέγας Κωνσταντίνος μετά την μεταφορά της ρωμαϊκής πρωτεύουσας στο Βυζάντιο

Μοναδική παρέα στην μοναχική περιπλάνηση παραμένουν οι γάτες. Η ομορφούλα του Φατίχ δείχνει να αναγνωρίζει το φωτογραφικό μου πάθος και ποζάρει χαριτωμένα στον φακό μου

Η Πόλη μεταβάλλεται, αλλοιώνεται, αλλάζει. Και όσο πιο έντονες γίνονται τούτες οι επιπτώσεις άλλο τόσο θα συναντώνται με έκπληξη και χαρά όλα όσα μαρτυρούν την μητρική ταυτότητα του τόπου. Και μέσα από την παρατήρηση των διάσπαρτων βυζαντινών απομειναριών, η σκέψη θα δημιουργεί εικόνες για την τοπογραφία της Κωνσταντινούπολης. Εικόνες που μοιάζουν να είναι τόσο μακρινές, θολές μα ταυτόχρονα να μαγεύουν τον νού και να αγαλιάζουν την καρδιά.